Het aantal gevallen van syfilis, chlamydia en vooral gonorroe neemt verontrustend toe. Datingapps, de coronalockdown, geschrapte preventie op school, PrEP-medicatie tegen hiv… het zijn allemaal mogelijke verklaringen. Bovendien wordt gonorroe steeds resistenter tegen de bestaande antibiotica. ‘Er is dringend een nationaal soa-plan nodig.’
Uit cijfers van gezondheidsinstituut Sciensano blijkt dat het aantal seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) in België stijgt. Vooral gevallen van gonorroe, ook wel ‘druiper’ genoemd, is in vier jaar tijd verdubbeld. Vorig jaar waren er naar schatting 130 diagnoses per 100.000 inwoners. De aandoening stijgt vooral bij jonge heteromannen, maar ook – en dat is nieuw – bij jonge vrouwen.
Waarom stijgt het aantal soa’s?
‘Die stijging is al jaren aan de gang’, zegt Boris Cruyssaert van Sensoa. ‘De Belgische cijfers volgen een algemene trend in Europa, waar gevallen van syfilis, gonorroe en chlamydia eveneens toenemen. Een sluitende verklaring is er niet, al formuleert het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) enkele hypotheses. Bij homomannen wordt de stijging van soa’s vaak toegeschreven aan het gebruik van PrEP-medicatie, een pil die een besmetting met hiv voorkomt. Homomannen gebruiken tegenwoordig geregeld PrEP, wat een geweldig goede zaak is in de strijd tegen hiv. Maar zo wordt het condoom wat vergeten en zijn de mannen vatbaarder voor andere soa’s waar PrEP niet tegen beschermt. Daarenboven komt dat er mogelijk meer diagnoses zijn omdat mannen bij hun nieuw PrEP-voorschrift om de drie maanden getest worden op soa’s in een hiv-referentiecentrum. Meer testen betekent dus ook meer diagnoses.’
Voor heteromannen en -vrouwen ligt de verklaring voor de soa-toename iets minder voor de hand. Zoals met heel wat recente tendensen in de maatschappij wordt naar onder meer de coronalockdown verwezen. ‘Door de lockdown hebben jongeren een aantal stappen in hun seksuele ontwikkeling overgeslagen’, vermoedt Cruyssaert. ‘Omdat sociale contacten minimaal waren, hebben jongeren niet voldoende kunnen experimenteren en zijn ze na de pandemie meteen in het echte seksuele verkeer terechtgekomen. Mogelijk zijn er in die periode enkele preventieve boodschappen verloren gegaan door het afstandsonderwijs. Het helpt bovendien niet dat scholen in de tweede en derde graad niet langer verplicht zijn om uitgebreid aandacht te besteden aan relationele en seksuele vorming. Dat laatste is met de aanpassing van de nieuwe onderwijsdoelen door het beleid verwezen naar de voetnoten.’
Door de lockdown hebben jongeren een aantal stappen in hun seksuele ontwikkeling overgeslagen.
Een laatste werkhypothese voor de stijging van soa’s die het ECDC naar voren schuift, is dat jongeren steeds meer wisselende seksuele partners hebben door het gebruik van datingapps. ‘Die verklaring is moeilijk te staven omdat er maar weinig onderzoek is naar het seksuele leven van jongeren’, nuanceert Cruyssaert. ‘Maar het kan inderdaad zijn dat jongeren via datingapps in een netwerk met meer wisselende seksuele partners komen.’
Gonorroe wordt steeds resistenter tegen antibiotica
Seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia, gonorroe en syfilis zijn goed te behandelen met antibiotica. Maar voor gonorroe loert een gevaar om de hoek.
‘De bacterie die de ziekte veroorzaakt, Neisseria gonorrhoeae, is heel gevoelig voor resistentie tegen antibiotica’, zegt Veerle Doossche van Sensoa. ‘Voorlopig kunnen we de infectie nog prima behandelen. Maar we moeten waakzaam zijn. Het probleem wordt daarom nauwgezet opgevolgd door het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Dat is nodig want gonorroe is niet onschuldig. Bij vrouwen kan een infectie leiden tot chronische onderbuikpijn en fertiliteitsproblemen.’
‘Betaal condooms voor jongeren terug’
Sensoa pleit voor een nationaal soa-plan dat preventie, de toegang tot tests en behandelingen verbetert. ‘Net zoals het nationaal hiv-plan is er ook voor soa’s een gestructureerde aanpak nodig met alle betrokken partners’, verduidelijkt Cruyssaert.
Mogelijke maatregelen zijn meer aandacht voor soa’s en condoomgebruik in de lessen op school, meer condooms beschikbaar stellen op plekken waar jonge mensen samenkomen, online soa-testen goedkoper maken, een terugbetaling van condooms voor jongeren, zoals in Frankrijk, en een open en eerlijke communicatie over soa’s tussen partners bevorderen.
Jongeren hebben tot slot ook behoefte aan discretie. ‘Een jongere die vandaag naar de huisarts gaat voor een soa-test heeft totaal geen anonimiteit, want de terugbetaling van het doktersbezoek of de hiv-test komt bij de ouders terecht. Dat moet anders.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier