De indianenverhalen over de beste aanpak van een kwallensteek tieren welig. ‘Pipi’ op doen? Spoelen met azijn? Of neen, beter met ammoniak?
Kwallen komen in de hele wereld voor en hun aantallen lijken nog toe te nemen. Over de beste aanpak van hun steken bestaat nog veel onduidelijkheid.
De indianenverhalen over de beste aanpak van een kwallensteek tieren welig. ‘Pipi’ op doen? Spoelen met azijn? Of neen, beter met ammoniak? Je kunt het niemand kwalijk nemen, want er bestaat nauwelijks degelijk onderzoek over.
Kwallen zijn aan een wereldwijde opmars bezig. De overbevissing lijkt immers de verhoudingen tussen vissen en kwallen om te keren. Vroeger aten grote vissen kleine kwalletjes. Nu eten grote kwallen kleine visjes.
Aan onze Noordzeekust is het nog niet zo erg als aan sommige stranden in de Middellandse Zee, waar kwallenbarrières geplaatst moeten worden om de toeristen nog veilig te laten baden. Ook de problemen met kwallensteken lijken voorlopig nog beperkt te blijven. De 2 meest voorkomende soorten, de oorkwal en de zeepaddestoel, zijn volstrekt ongevaarlijk en netelen niet. Van de stekende kwallen is de gele haarkwal de gevaarlijkste.
Kwallen bijten niet, ze steken. Dat ‘netelen’ lijkt op dat van brandnetels, maar is toch niet hetzelfde. Bij kwallen zitten op de tentakels en delen van het lichaam zakjes, nematocysten , en bij aanraking vuren die een pijltje of stekel met irriterende of toxische stoffen af. Brandnetels zijn bedekt met fragiele, scherpe, holle haartjes die bij contact afbreken en irriterende stoffen in de menselijke huid injecteren.
Gestoken, wat nu?
Spoelen met zeewater en de tentakels voorzichtig verwijderen, lijkt algemeen de beste eerste aanpak.
Breng daarna eventueel een dik papje van natrium-bicarbonaat (bakpoeder) aan. Dat lijkt het afvuren van de pijlzakjes van veel kwallen te onderdrukken.
Een oplossing met het pijnstillende lidocaïne werkt goed bij veel kwallensteken, maar werd niet onderzocht voor de gele haarkwal.
Bij steken van de gele haarkwal lijkt ijs of een coldpack efficiënter als pijnstiller.
Er is geen onderzoek bekend naar de behandeling van steken van de blauwe haarkwal, maar de pijn en hinder lijken erg beperkt te blijven.
Voor steken van de kompaskwal lijken crèmes met lidocaïne een uitstekende pijnstiller op voorwaarde dat de concentratie hoog genoeg is: tussen 10 en 15 %.
Gebruik géén azijn, alcohol, javel of zoet water, want die lijken de pijlzakjes te stimuleren tot afvuren, zelfs wanneer de tentakels al gescheiden zijn van het lichaam. Bij twijfel, raadpleeg een arts.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier