George Michael, Carrie Fisher en Debbie Reynolds: hartstilstand, hartaanval of hartfalen?

Hartstilstand, hartaanval of hartfalen,… het zijn drie zeer verschillende hartaandoeningen. Het is van belang het onderscheid tussen de aandoeningen te kennen, aldus de Belgische Vereniging voor Cardiologie.

Tijdens het kerstweekend waren zowel zanger George Michael als actrice Carrie Fisher het slachtoffer van een hartaandoening. De laatste werd nog opgenomen in het ziekenhuis maar stierf enkele dagen later, de eerste overleed meteen in zijn woning.

Ook Fishers moeder, Debbie Reynolds, overleed een dag na de bekendmaking van het nieuws over de dood van haar dochter. Sommige media speculeerden dat ze stierf aan een ‘gebroken hart’.

In de berichtgeving over Michael en Fisher was er geen eensgezindheid over welke hartconditie de beroemdheden getroffen had. Er werd door zowel officiële als onofficiële bronnen evenveel en zonder onderscheid gesproken over hartstilstand, als over hartfalen en hartaanval.

Nochtans zijn deze drie – weliswaar gelinkte – aandoeningen volledig verschillend, zo meldt de Belgische Vereniging voor Cardiologie in een persbericht.

Een Hartstilstand is het gevolg van een hartritmestoornis waardoor het hart stopt met kloppen en er geen zuurstof meer door het lichaam gepompt wordt. Hierdoor krijgen de hersenen en de organen geen zuurstof meer. De aandoening treft dagelijks ongeveer 30 Belgen buiten het ziekenhuis en slechts gemiddeld 2 overleven dit. Want elke minuut dat een slachtoffer niet geholpen wordt, daalt zijn overlevingskans met 10 procent. Na 4 tot 6 minuten beginnen de hersencellen al onherstelbaar beschadigd te geraken en daarna lopen ook andere organen schade op. Wanneer er niet meteen opgetreden wordt, sterft 90 tot 95 procent van de slachtoffers van plotselinge hartdood. Een snelle en adequate reactie is dus – letterlijk – van levensbelang: bel 112, start vervolgens met hartmassage en dien indien nodig een elektrische schok toe met een automatische externe defibrillator.

Een hartstilstand is moeilijk te voorspellen en kan iedereen overkomen, ongeacht de leeftijd. In de meeste gevallen komt het voor zonder enig voorafgaand symptoom. Ondanks het onvoorspelbare karakter is het toch mogelijk enkele risicoprofielen te onderscheiden. Zo lopen sommige mensen met een aangeboren hartaandoening (bijvoorbeeld een genetische) een groter risico op een hartstilstand, alsook patiënten die lijden aan hartfalen, bijvoorbeeld na een hartaanval (hartinfarct). Raadpleeg uw huisarts of cardioloog als u tot een van deze groepen behoort.

Bij een hartaanval of hartinfarct, blokkeert een bloedklonter plots een kransslagader, waardoor een deel van de hartspier geen bloed en dus ook geen zuurstof meer krijgt. Als gevolg daarvan sterft het weefsel af. Behalve leeftijd, geslacht en erfelijkheid, spelen nog tal van andere factoren een rol. Factoren waar we zelf vat op hebben: roken, hoge bloeddruk, een te hoog cholesterolgehalte, diabetes, overgewicht, een zittend bestaan…

Een hartinfarct manifesteert zich door een beklemmende pijn in de borst, die uitstraalt richting schouders, linkerarm, kaak, tanden, halsstreek, enz. De pijn houdt langer dan 20 minuten aan en/of treedt minstens twee keer in één uur tijd op, ondanks de eventuele inname van specifieke medicatie. De pijn wordt omschreven als beklemmend omdat ze de indruk geeft dat het hart in een bankschroef geklemd zit of een branderig gevoel geeft. Maar er zijn nog andere symptomen waarmee rekening moet worden gehouden om tot de juiste diagnose te komen: overvloedig zweten, een angstaanval, ademnood, duizelingen, enz.

Toch begint een hartinfarct niet altijd met hartklachten. Soms heeft de patiënt eerder maagklachten: misselijkheid, maagpijn, braken, enz. Bij vrouwen zijn de symptomen bovendien dikwijls erg vaag: een grieperig gevoel, chronische vermoeidheid, angst, koud zweet,… Het gevoel is soms zo sterk dat het slachtoffer helemaal ontredderd is waardoor men al eens de diagnose van een paniek- of angstaanval stelt.

Heb je ook maar enige twijfel en zodra een of meer symptomen opduiken, bel meteen het nummer 112.

Hartfalen ten slotte, wijst op een hart dat minder krachtig pompt dan gewoonlijk. Het hart is niet meer in staat om het bloed optimaal in het lichaam te laten circuleren en verliest dus het vermogen om de verschillende organen correct van bloed te voorzien. Deze aandoening komt vier keer vaker voor dan het aantal nieuwe gevallen van borstkanker, baarmoederkanker of dikkedarmkanker en de levensverwachting van patiënten is aanzienlijk lager. Dat leverde hartfalen de bijnaam de ‘kanker van de cardiologie’ op. De symptomen komen soms pas aan het licht als de ziekte al jaren aanwezig is.

Hartfalen kan verschillende oorzaken hebben, maar kransslagaderaandoeningen (vooral door een hartinfarct) en hoge bloeddruk liggen het vaakst aan de basis. Meer in het algemeen heeft een ongezonde levensstijl (zittend leven, onevenwichtige voeding, alcohol en tabak) nefaste gevolgen voor het hart en kan dit ook leiden tot hartfalen.

Naar schatting lijdt 4 % van de bevolking eraan, waarvan 20 % ouder is dan 65 jaar.

En wat met het ‘gebroken hart’ van Reynolds? Kan je daar effectief van sterven? Officieel stierf de actrice aan een beroerte. Maar het ‘gebroken hart’-syndroom bestaat wel degelijk, hoofdzakelijk bij vrouwen boven de 50. Het is een vorm van hartspierziekte (cardiomyopathie) die optreedt bij hevige emoties, bijvoorbeeld bij de dood van een geliefde. Een deel van het hart neemt tijdelijk een groter volume aan en kan daardoor niet goed genoeg pompen, terwijl de rest van het hart wel normaal werkt of zelfs harder moet werken. Als gevolg krijgt de patiënt een onregelmatig hartritme of wordt het hart te zwak om nog bloed door het lichaam te pompen, wat tot de dood kan leiden. Maar dat laatste is eerder zeldzaam. Meestal verdwijnen de symptomen, die lijken op die van een hartaanval, na enkele dagen.