Terwijl patiënten maanden moeten wachten op een afspraak bij een arts-specialist, zijn er ook artsen-specialisten die geen werk vinden. ‘We hebben wel een goed zicht op de tekorten, maar om het overschot aan artsen-specialisten in kaart te brengen, zijn er meer data nodig’, zegt dokter Amber Van Baelen, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Artsen-Specialisten in Opleiding (VASO). ‘En pas dan kunnen de quota en de subquota geoptimaliseerd worden.’
Er is niet alleen een tekort aan huisartsen, in verschillende disciplines lijken er ook te weinig artsen-specialisten te zijn. Uit een onderzoek van consumentenorganisatie Testaankoop blijkt immers dat patiënten gemiddeld 81 dagen moeten wachten voor ze bij een specialist terechtkunnen.
Het is vooral wachten op oogartsen, dermatologen en gynaecologen met een gemiddelde wachttijd van respectievelijk 131, 114 en 112 dagen. Tegelijk liet een reportage in Terzake zien dat er net een overschot aan artsen-specialisten is, en dat zij na hun jarenlange studies geen werk vinden.
‘Ik begrijp dat het tegenstrijdig klinkt’, zegt dokter Amber Van Baelen, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Artsen-Specialisten in Opleiding (VASO). ‘Maar als je de disciplines waar patiënten maanden moeten wachten naast de disciplines legt waar overschotten zijn, zul je zien dat die niet altijd overlappen.’
‘We zien dat artsen-specialisten die in België werden opgeleid soms de landsgrenzen oversteken in de hoop daar een stabiele werksituatie te vinden.’
‘Voor sommige disciplines zijn er gewoon te veel artsen-specialisten’, legt Van Baelen uit. ‘Dat merken we onder meer in de algemene heelkunde, urologie, gynaecologie en anesthesie. We zien ook dat artsen-specialisten die in België werden opgeleid soms de landsgrenzen oversteken in de hoop daar een stabiele werksituatie te vinden. Dat is dus absoluut een probleem.
‘Maar om dat structureel op te lossen hebben we data nodig, en die zijn er niet. België monitort wel hoeveel artsen er zijn en hoeveel prestaties die leveren, maar of die artsen effectief aan de slag zijn in een associatie of een ziekenhuis, is onduidelijk.’
Volgens Van Baelen zijn die data de sleutel. Daarmee kun je bepalen waar de overschotten zitten en wat er moet gebeuren om eventuele wachttijden in te korten. ‘We hebben wel een goed zicht op de tekorten, maar om de overschotten goed in kaart te brengen, zijn er meer data nodig. Pas dan kunnen de quota en de subquota geoptimaliseerd worden.’
Hoe zit dat precies met die quota en subquota? Waarnaar verwijzen die en wie legt ze vast?
Amber Van Baelen: Zoals alles in België is die bevoegdheid opgesplitst in een federaal en een regionaal niveau. Op federaal niveau wordt het aantal studenten bepaald dat mag starten aan de opleiding geneeskunde – dat zijn de quota. Na de basisopleiding van zes jaar, moet de student een specialisatie kiezen. Het aantal artsen dat mag starten in een specialisatie, wordt bepaald op Vlaams niveau – dat zijn de subquota.
Quota zijn er altijd geweest, maar vanaf het academiejaar 2025-2026 worden ze voor het eerst bepaald door onderbouwde, statistische berekeningen. Dat is een eerste maatregel om de overschotten en de tekorten aan te pakken.
‘Beste minister Demir, leid alstublieft niet te veel huisartsen op’
In maart kondigde minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) opnieuw aan dat ze de subquota wijzigt. Ze wil daarmee het aantal studenten dat kiest voor een specialistenopleiding terugdringen en hoopt dat meer studenten een opleiding tot huisarts zullen volgen. Volstonden die eerdere quota dan niet?
Van Baelen: Het bepalen van die quota is een belangrijke, maar complexe oefening waarbij heel wat zaken in rekening moeten worden gebracht. Het aantal artsen dat nodig is voor het aantal zorgbehoevenden speelt uiteraard een rol. Maar er is ook het feit dat artsen tegenwoordig meer aandacht hebben voor hun work-life balance en dus niet meer per definitie voltijds werken.
‘Studenten geneeskunde zouden bij aanvang van de opleiding transparante informatie moeten hebben over hun opties als ze afstuderen.’
Quota zijn een belangrijke, structurele oplossing, maar hun effect voel je pas met vertraging – wanneer de studenten afstuderen.
Maar vinden jullie het wel de juiste oplossing?
Van Baelen: Het is een stap in de goede richting, zeker om het probleem van de tekorten en de overschotten aan te pakken. Studenten geneeskunde zouden bij aanvang van de opleiding transparante informatie moeten hebben over hun opties als ze afstuderen. Het kan niet dat je zes jaar studeert om vervolgens te horen dat er helaas geen plek is voor jou vanwege quota.
Een van de specialisaties waar volgens u een overschot is, is de gynaecologie. Nochtans moeten vrouwen vaak maanden wachten voor ze er een afspraak kunnen krijgen. Hoe kan dat?
Van Baelen: Het systeem waarin een arts terechtkomt, speelt ook mee. Ziekenhuizen hebben voldoende capaciteit nodig om artsen hun job te laten uitvoeren. Specifiek voor gynaecologie zijn er naast consultatieruimtes, operatie- en bevallingskwartieren bijvoorbeeld ook nog verpleegkundigen, vroedvrouwen en zorgkundigen nodig. Er moeten dus niet alleen voldoende artsen-specialisten zijn, er moeten ook voldoende faciliteiten zijn om de job te kunnen uitvoeren.
Hebt u het gevoel dat er vanuit politieke hoek voldoende bereidheid is om constructief na te denken over de quota?
Van Baelen: De quota zijn een lopend project en ik geloof wel dat ze een deel van de oplossing zijn. Vanuit politieke hoek is er ook veel aandacht voor. Alleen blijft het deels onduidelijk waarop ze die quota baseren. Door mee in de Planningscommissie te zitten, krijgen we er wel meer zicht op, maar meer transparantie is zeker geen overbodige luxe.
https://www.knack.be/nieuws/gezondheid/geneeskunde/dringend-een-dokter-nodig-pas-over-negen-jaar-zijn-er-weer-genoeg-huisartsen/
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier