Borsten zijn big business: ‘Vrouwen beseffen niet dat implantaten al van de eerste dag lekken’

Borstvergrotingen zijn een van de meest voorkomende cosmetische chirurgische ingrepen. Maar de risico’s van siliconenimplantaten zijn niet altijd even duidelijk voor de patiënt. ‘Chirurgen hebben een grote verantwoordelijkheid.’

‘Als ik nog een paar kilo afval, krijg ik nieuwe borsten van mijn man!’ Het was een van de meer opvallende uitspraken uit het veelbesproken Play4-programma The Real Housewives of Antwerp. Ook de andere deelnemende vrouwen pronkten in de televisiereeks met hun statige borstupgrade: de een kreeg ze van haar moeder, de ander betaalde ze zelf en nog een ander trouwde met de plastisch chirurg die haar had geopereerd.

Waar de housewives het evenwel niet over hebben, zijn de mogelijke risico’s die borstvergrotingen met siliconenmoleculen met zich meebrengen.

‘Ei zonder eierschaal’

Siliconenborstprothesen bestaan uit een siliconenomhulsel met een vulmiddel dat meestal een siliconengel is. ‘Eenmaal de prothese is geplaatst, gebeuren er tal van chemische reacties, zowel in de gel als in het membraan, alsook tussen gel en membraan’, legt de Limburgse plastisch chirurg José Budo uit. ‘Hierdoor worden tientallen chemische stoffen geproduceerd die zich over het hele lichaam verspreiden, van de lymfeklieren, ruggenmerg, longen, tot zelfs in de moedermelk. Die prikkelen het immuunsysteem, wat bij sommige vrouwen kan leiden tot zogenaamd Breast Implant Illness (BII). Tot nu toe heeft de industrie nog geen ideaal membraan uitgevonden dat nooit lekt. Sterker nog: implantaten beginnen al te lekken vanaf de eerste dag. Naar die chemische stoffen zijn weinig tot geen geen toxicologische studies gedaan, laat staan gepubliceerd. Bovendien worden er nog regelmatig nieuwe stofjes ontdekt waarover we niks weten. Na een bepaalde tijd is het membraan volledig opgelost en eindigt de prothese als een ei zonder eierschaal. De gel ligt dan vrij in de borst.’

Zo scherp als zijn collega wil plastisch chirurg Phillip Blondeel (UZ Gent) het niet stellen, maar hij bevestigt dat bij sommige patiënten waarschijnlijk siliconen in de bloedbaan terechtkomen: ‘De hoeveelheden zijn extreem laag. Siliconen zijn bovendien overal aanwezig in onze maatschappij, van cosmetica tot voedselverpakkingen, Dat betekent niet dat ze schadelijk zijn voor onze gezondheid. In 99 procent van de gevallen worden nooit gezondheidsproblemen vastgesteld. Er worden jaarlijks miljoenen prothesen geplaatst bij patiënten zonder enig negatief gezondheidsgevolg.’

Volgens officiële cijfers komt (BII) bij minder dan één procent van de vrouwen met borstimplantaten voor. Maar dat is volgens Budo een onderschatting. ‘Er zijn geen betrouwbare gegevens omdat er in België geen enkele verplichting is om de medische aandoening officieel te registreren. We weten het gewoon niet.’ De aandoening gaat gepaard met een rist vage klachten zoals vermoeidheid, gewrichtspijn, haarverlies, geheugenproblemen en huiduitslag. Symptomen die niet altijd gelinkt worden aan een borstvergroting. Budo vergelijkt het met een allergie. ‘De meesten voelen er niks van, maar sommige hebben meteen een zware reactie.’

‘Over BII tast de wetenschap nog steeds in het duister’, nuanceert Blondeel. ‘De symptomen zijn wel degelijk reëel en worden door de medische wereld vandaag zeer ernstig genomen, maar het wetenschappelijk onderzoek heeft nog altijd geen echt aantoonbaar bewijs gevonden van een afwijking in het lichaam die die symptomen zouden kunnen verklaren. Misschien zoeken we niet op de juiste plaats en kunnen we het op dit moment nog niet detecteren. Of misschien speelt een psychische factor een rol. We zien dat na het verwijderen van een implantaat de helft van de patiënten met BII klachten blijven ervaren.’

In zeer zeldzame gevallen kan ook een vorm van lymfeklierkanker ontstaan, vooral als het prothesemembraan een ruwe, geribbelde textuur heeft. ‘Het is daarom van kapitaal belang dat men bij een protheseverwijdering het kapsel dat zich rond de prothese heeft gevormd, laat verwijderen en door een lab laat onderzoeken’, zegt Budo. ‘In de meeste gevallen wordt zo’n totale capsulectomie echter niet uitgevoerd en vervangt men enkel het implantaat. Dat duurt maar tien minuten, het kapsel verwijderen kan tot twee uur duren.’

Advies van de chirurg

Volgens Budo ligt er een grote verantwoordelijkheid bij de chirurgen die patiënten beter moeten informeren. ‘Wie rookt, weet dat er een groot risico op kanker en andere aandoeningen bestaat. Dat wordt duidelijk op het sigarettenpakje vermeld. Bij siliconenprothesen worden de risico’s verzwegen of gebanaliseerd’, meent hij.

De farma-industrie valt volgens Budo op dat vlak evenwel niets verwijten. ‘Alle voor- en nadelen van borstimplantaten zijn klaar en duidelijk vermeld in alle talen in de bijsluiter die bij de borstimplantaten geleverd wordt. Sommige producenten raden chirurgen zelfs aan om de bijsluiter samen met de patiënt en eventueel een extra persoon door te nemen zodat de patiënt een doordachte keuze kan maken. Maar dat gebeurt te weinig. Dat is geen geneeskunde, maar business.’

Talloze mails stuurde Budo al naar minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). Zonder gevolg. ‘In België zijn initiële esthetische operaties geen kostenpost voor de overheid, maar een mammografie voor een lekkende prothese of het verwijderen van een prothese door een complicatie komen in sommige gevallen wel in aanmerking voor terugbetaling. Ik stel voor dat er uit solidariteit bij elke esthetische borstvergroting per individuele prothese een bepaald bedrag naar de sociale zekerheid gaat, zodat de gemeenschap niet opdraait voor de kosten van de complicaties.’

‘Een chirurg heeft een belangrijke opdracht om de situatie te kaderen’, zegt Blondeel. ‘Nogal wat artsen doen wat te luchtig over een borstvergroting, alsof het totaal onschuldig is en voor het leven is. Dat is niet zo. Het is de taak van een goede, voorzichtige arts om duidelijk te maken dat dit een vreemd voorwerp is wat altijd een chronische ontstekingsreactie veroorzaakt. Die ontsteking kan mogelijk ontaarden in een zeer zeldzame vorm van de lymfeklierkanker, vooral bij prothesen met een ruw oppervlak. Ondertussen zijn we overgeschakeld naar gladde prothesen. Maar die extreem kleine risico’s wegen niet op tegen de voordelen die protheses kunnen bieden, zeker bij borstkankerpatiënten.’

‘Vrouwen die vandaag siliconenprothesen hebben hoeven zich geen zorgen te maken’, benadrukt Blondeel. ‘Laat u regelmatig screenen, ga naar de arts als u veranderingen opmerkt ter hoogte van de borst. Als het implantaat stuk is, moet het inderdaad vervangen worden, maar het is niet zo dat dat standaard om de zoveel jaren moet. Statisch zien we dat mensen rond de tien a vijftien jaar zich met bepaalde problemen aanbieden, maar je kunt ook perfect 25 jaar probleemloos met eenzelfde prothese rondlopen.’

Wie toch twijfelt kan voor een borstvergroting met eigen weefsel kiezen. Daarvoor moet de patiënte genoeg eigen vetweefsel hebben voor het nodige volume. Bovendien willen niet alle vrouwen de bijbehorende littekens op de billen en dijen. Een nieuwe techniek is lipofilling, waarbij vet wordt weggezogen via een kleine insnede om vetcellen vervolgens opnieuw te injecteren ter hoogte van de borst. Het nadeel daarvan is dat de helft van de vetcellen die worden overgebracht, zich niet succesvol in het nieuwe weefsel nestelen.

Gelukkig staat ook de wetenschap niet stil. ‘Er ligt veel potentieel in de techniek van gekweekte vetcellen uit patiënt-eigen stamcellen. Volgens mij is dat de toekomst voor borstchirurgie’, besluit Budo.

Dit artikel werd op 19 juni aangevuld met commentaar van Philip Blondeel (UZ Gent).