Geluksprofessor Ap Dijksterhuis: ‘Geld geeft je geluk een stevige boost’

‘Maakt geld gelukkig?’ vraagt de Nederlandse psycholoog Ap Dijksterhuis zich in zijn gelijknamige boek af. Spoiler alert: het antwoord is volmondig ‘ja!’

Intermenselijke warmte. Saamhorigheid. Comfort food. Tijd om aan jezelf te werken. Daar wordt een mens gelukkig van, toch?

Het zal wel, maar show me the money, vindt de Nederlandse psycholoog Ap Dijksterhuis. Het cliché dat geld niet gelukkig zou maken, is troost voor mensen die de lotto nog altijd niet hebben gewonnen. Natúúrlijk maakt geld gelukkig.

‘Ik was er vroeger ook van overtuigd dat het niet zo was’, geeft Dijksterhuis toe. ‘Intussen is er meer wetenschappelijk onderzoek dat wijst op een vrij sterke samenhang tussen geld en geluk. Zo is vastgesteld dat mensen uit rijke landen gemiddeld gelukkiger zijn dan mensen uit arme landen. Er is ook degelijk onderzoek gevoerd naar het effect van loterijen. Winnaars van een behoorlijk geldbedrag blijken gelukkiger te worden. Grootschalig Zweeds onderzoek onder duizenden loterijwinnaars toont aan dat ze tevredener zijn met hun leven dan spelers die nooit iets wonnen. De voorzichtige conclusie is dus: geld maakt inderdaad gelukkig.’

De meest gelukkige beroepen zijn die waarin iemand zijn medemensen blij en gelukkig maakt.

Veel economen noemen van overheidswege georganiseerde loterijen ‘domheidsbelasting’. Als je 20 euro inzet bij de staatsloterij weet je dat duizenden anderen dat samen met jou doen. Slechts een enkeling gaat met de hoofdvogel lopen. Het resterende geld verdwijnt in de zakken van de overheid. Ik beschouwde dat vroeger ook als domheidsbelasting, maar daar neem ik nu afstand van. Natuurlijk is de kans op winst ontzettend klein maar áls je wint, krijgt je geluk een stevige boost.

Hoe meer geld we verzamelen, hoe gelukkiger we worden?

Dijksterhuis: Er is gewoon geen bewijs voor de stelling dat we minder gelukkig worden als we veel meer geld binnenkrijgen dan we nodig hebben. Uit een recent groot Duits onderzoek blijkt dat wie meer dan 200.000 euro per jaar verdient, gemiddeld gelukkiger is dan iemand met een nog steeds zeer stevig salaris tussen de 150.000 en de 200.000 euro. Hij is dan weer gelukkiger dan de man of vrouw met een loon tussen de 100.000 en de 150.000 euro. Die studie laat zien dat het geluk van grootverdieners toeneemt als ze erin slagen om nog een paar tienduizenden euro’s meer te verdienen. Al is dat vermoedelijk niet eindeloos. Want uit nog recenter onderzoek over de relatie tussen inkomen en geluk wereldwijd blijkt dat er wel degelijk een punt is waarop een hoger inkomen niet meer lijkt bij te dragen tot nóg meer geluk. In westerse landen ligt de grens voor een eenpersoonsgezin op 100.000 dollar, een gezin met twee kinderen bereikt het ‘geluksverzadigingspunt’ voorbij 200.000 dollar. Maar ongelukkiger word je er niet van.

De ongelukkigen zijn degenen die per se rijk willen worden en voortdurend op jacht zijn naar geld?

Dijksterhuis: Precies. Geld is goed om te hebben, maar je mag er niet te veel van willen. Wie té materialistisch en té hebzuchtig is, wordt ongelukkig. De superrijke reder Aristoteles Onassis zei: ‘Geld moet je niet achterna maar tegemoet lopen.’

Virgin-baas Richard Branson beweert dan weer dat hij geen gelukkig man geworden is door zijn succes, maar dat hij rijk geworden is omdat hij van nature gelukkig is.

Dijksterhuis: Hij heeft gelijk. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat geld bijdraagt aan geluk, maar ook dat geluk bijdraagt aan het verdienen van geld. Gelukkige mensen maken makkelijker carrière, zijn minder vaak ziek en hebben meer energie. Wie van nature gelukkig is, verdient in het algemeen meer geld.

Het belangrijkste is misschien toch dat je een levenspad kiest met een baan die voor voldoening zorgt. Het kan dan heus geen kwaad dat je op een bepaald moment een beetje geld begint te verdienen.

Uit uw boek leer ik dat bloemisten en tuiniers 87 procent van de werktijd gelukkig zijn, gevolgd door kappers (79 procent) en loodgieters (76 procent). Bankiers voelen zich dan weer 66 procent van de tijd ongelukkig.

Dijksterhuis: De meest gelukkige beroepen zijn die waarin iemand zijn medemensen blij en gelukkig maakt. Dat kan dus gewoon een meneer of mevrouw zijn die bossen verse bloemen verkoopt en zo anderen hun dag opfleurt. Wat ook kan bijdragen aan je geluk, is de vrijheid om zelf te bepalen hoe je je tijd invult. Ik voel me altijd veel gelukkiger op reis dan thuis. Ik hoef dan geen vervelende e-mails te lezen van mensen die van alles van me willen. (lacht)

Geld uitgeven aan reizen is verstandiger dan geld uitgeven aan dure nieuwe schoenen?

Dijksterhuis: Zonder twijfel. Uit psychologisch onderzoek weten we dat een mens gelukkiger wordt van geld uitgeven aan ervaringen in plaats van aan spullen. Al doe je er goed aan om die ervaringen te laten aansluiten bij je persoonlijkheid. Als je van nature angstig en onzeker bent, is reizen niet zo’n goed idee. Gelukkig zijn er nog talloze andere ervaringen: je kunt met vrienden naar de bioscoop, of op restaurant.

Klopt het gezegde dat je van geven gelukkiger wordt dan van krijgen?

Dijksterhuis: Volgens de psychologie zijn er drie grote manieren waarop geld je gelukkig kan maken: door er tijd mee te kopen, door er een deel van weg te schenken, en door er ervaringen mee te kopen. Dus ja, je geld gebruiken om anderen gelukkig te maken, is een heel mooie manier om zelf gelukkig te worden.

Een groot deel van geluk bestaat uit gemoedsrust. Het is goed om niet telkens weer meer te willen, maar om tevreden te zijn met wat je hebt.

Wordt het concept van geluk niet te veel overschat?

Dijksterhuis: Socrates en Plato vonden gelukkig worden al het hoogste doel in een mensenleven. Streven naar geluk heeft een eeuwenoude traditie, al is het wel juist dat het de laatste jaren gehypet is.

Het is zelfs uitgegroeid tot een industrie.

Dijksterhuis: Dat klopt, maar ik maak me daar niet zo druk om. Eerlijk gezegd profiteer ik er ook van: ik heb inmiddels drie boeken over geluk geschreven. Al is de hype over tien jaar waarschijnlijk voorbij.