Geluksexperten geven advies om het geluk van de Belg te verhogen

De Belg schrijft zijn geluk voornamelijk toe aan een goede gezondheid, een aangename financiële situatie en sociaal welzijn. Helaas scoren we op dat laatste gemiddeld ondermaats. ‘De mens is een sociaal wezen, maar heeft vaak de indruk in een asociale samenleving te leven.’

Sociale relaties, fysieke en mentale gezondheid en onze financiële situatie hebben de grootste impact op hoe gelukkig de Belgen zich voelen. Dat blijkt woensdag uit de definitieve resultaten van het Nationaal Geluksonderzoek van de UGent, met de steun van levensverzekeraar NN. In totaal namen 3.770 mensen deel aan de studie. Uit dit aantal werd een representatieve sample geselecteerd op basis van regio, leeftijd, opleidingsniveau, beroepscategorie en geslacht. Het geluk of subjectief welzijn werd geanalyseerd op basis van de wetenschappelijke methode van de zogenaamde Cantril ladder, een waardeschaal die de algemene levenstevredenheid meet.

Uit het onderzoek blijkt dat bijna 60 procent van ons geluk maakbaar is, waardoor ook het beleid een grote rol te spelen heeft. ‘Economische welvaart en groei zijn uiteraard belangrijk’, zegt Jan Van Autreve, CEO van NN, ‘maar we moeten ook verder durven kijken en stilstaan bij wat we echt nastreven in het leven; welzijn en geluk. Dus waarom zouden we het Bruto Nationaal Product niet aanvullen met het Bruto Nationaal Geluk? Hier zouden we als land actief op moeten werken met een concreet beleid en doelstellingen. We hebben nu een minister van Economie die het beleid ontwikkelt om het BNP te laten groeien. Maar waarom zouden we geen minister van Geluk invoeren die het beleid uitstippelt om ons als Belgen gelukkiger te maken?’

Sociaal welzijn begint op school

De Belg scoort nochtans niet slecht op het vlak van levenstevredenheid (6,55 op 10). Sociale relaties (8,9 procent), gezondheid (7,5 procent) en financiële situatie (6,5 procent) hebben daarop de grootste impact. Daarnaast spelen onder meer de relatie met de partner, de dagelijkse hoofdactiviteit en de woonomstandigheden een rol. 42 procent van de factoren kon niet in kaart gebracht worden. ‘Het gaat dan bijvoorbeeld over aangeboren factoren. Sommige mensen worden nu eenmaal optimistischer geboren dan anderen’, zegt gezondheidseconoom Lieven Annemans.

Onze sociale relaties hebben dus de grootste zuivere invloed op ons maatschappelijk geluk. Wat de kwaliteit van de relaties met onze vrienden en buren betreft, is de Belg dan ook vrij tevreden over deze sociale relaties. Gemiddeld scoren we hierop 6,89 op 10.

Toch staan deze sociale relaties onder druk in onze huidige hypergeconnecteerde maatschappij, meent psychologe Sylvie Loumaye, die pleit voor echte verbondenheid. ‘Het is noodzakelijk om aandacht te besteden aan het creëren van echte sociale banden. We worden geacht voortdurend bereikbaar te zijn en daar worden onze vriendschappelijke, familiale en liefdesrelaties sterk door beïnvloed. Het is daarom noodzakelijk om verschillende domeinen beter af te stemmen op het ritme van en in het belang van de Belg.’

Uit het onderzoek blijkt dat een goed contact met anderen tijdens de jeugd de belangrijkste hefboom is om later goede relaties te hebben met vrienden en buren. Een goede omgang met anderen wordt dus al van kindsbeen af aangeleerd. ‘De mens is een sociaal wezen, maar heeft vaak de indruk in een asociale samenleving te leven. We moeten van kindsbeen af werken aan betere sociale relaties’, zegt professor Annemans. ‘Hier hebben de scholen de unieke kans om alle kinderen te bereiken en hen te leren om vriendelijk en met respect met anderen om te gaan.’

Eenzaamheid en stress, vooral bij jongeren

Jammer genoeg scoort de Belg gemiddeld ondermaats als we het hebben over ons sociaal welzijn in de privé-situatie. Hierbij gaat het over het zich niet eenzaam voelen, zichzelf kunnen zijn en niet het gevoel hebben een masker te moeten opzetten, geen of weinig stress ondervinden en niet gebukt gaan onder te hoge verwachtingen. De gemiddelde Belg scoort hier amper 5,78 op 10. Bijna 33 procent van de Belgen scoort hier minder dan 5 op 10.

Belgen tussen 20 en 34 jaar scoren bovendien duidelijk veel slechter dan 65-plussers: liefst 44 procent van de jonge Belgen scoort minder dan 5 op 10.

Ook hier is een belangrijke rol weggelegd voor het onderwijs, vindt Sophie Grosjean, coach in geweldloze communicatie: ‘Het is ontzettend dringend en zelfs vitaal voor de toekomst van onze samenleving, dat onze politieke leiders serieuze maatregelen nemen op vlak van onderwijs opdat onze kinderen van kleinsaf aan leren hoe ze moeten ‘zijn’ en niet enkel hoe ze dingen moeten ‘doen’. Als je je goed in je vel voelt, zelfvertrouwen hebt en in jezelf gelooft, heb je de nood niet om een masker op te zetten naar anderen toe. Het is noodzakelijk om leraren op dit vlak op te leiden, zodat ze deze houding kunnen toepassen bij hun leerlingen en hun collega’s.’

Naast het onderwijs, kunnen ook de lokale overheden meewerken aan betere sociale relaties, zo menen de geluksexperts. Lokale besturen kunnen meer initiatieven nemen om de inwoners te betrekken bij allerlei activiteiten. Daarbij kan men ook mensen uit de eenzaamheid halen en actief betrekken. Denk aan onder meer: activiteiten van scholen in rusthuizen organiseren; buurtbewoners stimuleren om gebruik te maken van het café of restaurant van het rusthuis; studenten laten samenwonen met gepensioneerden….

Geestelijke gezondheid staat onder druk

De Belg is over het algemeen vrij tevreden over zijn gezondheid (6,81 op 10), al is ook hier een verschil te zien tussen jong en oud. Zo is bij jonge Belgen tussen 20 en 34 jaar slechts 33,6 procent zeer tevreden met zijn fysieke en mentale gezondheid.

Uit het onderzoek is gebleken dat geestelijke gezondheid en de impact van stress een valkuil is voor ons geluk. Onze geestelijke gezondheid staat meer en meer onder druk. Er moet dan ook meer geïnvesteerd worden in het creëren van een gezonde leefomgeving en het bevorderen van een gezonde leefstijl, vinden de geluksexperts. ‘Bijzondere aandacht moet daarbij gaan naar investeringen in mentale gezondheidspromotie en ziektepreventie’, klinkt het. ‘Maak goede gezondheidszorg toegankelijk voor iedereen. We zien dat veel mensen hun noodzakelijke gezondheidszorg uitstellen omdat ze het niet kunnen betalen. Het huidige beleid is ontoereikend. Er moet daarom werk gemaakt worden van betere betaalbaarheid van de zorg, via verlaagd remgeld, in het bijzonder in de geestelijke gezondheidszorg.’

Financiële situatie

Tot slot blijkt de financiële situatie een grote rol te spelen bij de mate van geluk: mensen die tevreden zijn met hun financiële situatie hebben 22 procent minder kans om ongelukkig te zijn. ‘De sociale zekerheid staat onder druk. De uitdaging van de vergrijzing is enorm’, zegt de CEO van NN Jan Van Autreve. ‘We zullen meer moeten inzetten op alternatieve pistes. Nieuwe ideeën zoals het ‘parttime pensioen’ moeten verder onderzocht en uitgewerkt worden.’

Cynthia Ghysels, life planner, meent dat ‘Geld’ een vak op school moet worden. ‘Zo kunnen we als samenleving bijdragen aan de bewustwording van wat geld betekent, het aanbrengen van financiële kennis om zo de financiële veerkracht te versterken.’

De andere aanbevelingen van de geluksexperts op het vlak van geld bestaan erin om op korte termijn meer maatregelen te nemen ter bestrijding van armoede. Alle sociale uitkeringen én de leeflonen in de sociale bijstand moet men optrekken tot boven de armoederisicodrempel. Daarnaast moet er een meer rechtvaardig belastingsysteem komen en de verschillen tussen de hoogste en laagste inkomens (uit diverse bronnen) moet substantieel kleiner worden.