‘Geef introverte kinderen niet altijd het advies om harder voor zichzelf op te komen’

Laten we kinderen een zacht duwtje geven en duidelijk maken dat hun buikgevoel een prima gids is tijdens hun verdere levensweg, schrijft Tommy Browaeys. ‘Zoniet kweek je ongelukkige kameleons.’

Toen er bij ons in de keuken iets viel, reageerde mijn toen zesjarig petekind heel droogjes, terwijl hij me aankeek: “Dat gebeurt soms, hé”. Als je die reactie in het achterhoofd houdt of wanneer je kijkt hoe jonge kinderen in het leven staan, kun je niet anders dan besluiten dat zij de kampioenen van het nu zijn.

Kinderen kijken altijd naar ons op want hebben het gevoel dat ze alles van ons moeten leren. Misschien is het echter net andersom en kunnen wij meer van hen leren. Of teruggrijpen naar het kind in onszelf om te (her)ontdekken wie we zijn. Kinderen hebben verbeelding en dromen, ouderen illusies. “Heb je jezelf ooit afgevraagd in welke mate het kind in jou geïnspireerd zou zijn door de volwassene die je geworden bent?”, las ik eens ergens. Een uitspraak die blijven hangen is en die ik al met menig volwassene gedeeld heb.

“Als het kind in ons sterft, wordt de oude mens geboren.” (François Mauriac)

Dat was één van de quotes uit mijn flinke shortlist om iets mee te doen rond de geboorte van onze kinderen of om bijvoorbeeld op de houten wand van hun eerste nestje te zetten. Het bedje kreeg uiteindelijk dunnetjes deze opgeschilderd: “Wereld leef verder. Hier is een kind om je verder te duwen” van Ethel Portnoy. Het bedje waarin ze volgens hun buikgevoel lagen te zingen of te huilen. Waarin hun jongste dromen schuilen en waarvan de herinnering aan de ochtendlijke uitgestoken pak-mij-armpjes en in de slaapzak spartelende beentjes telkens voor een warmtegevoel rond de hartstreek zorgt. We hebben het ondertussen netjes opgeborgen, wachtend op de vooruitstuwers van een volgende generatie.

We hopen met hart en ziel dat hun dromen niet worden versmacht in de rugzak van wat wordt verwacht. Vele zaken die je als kind vanzelfsprekend vond of waarvan je droomde, vergeet je namelijk met het ouder worden. Je gaat op zoek naar jouw plaats in de maatschappij en dan duikt vaak de zelfvervreemding in toenemende mate op. Het evenwicht tussen verstand, hart en (buik)gevoel wordt verstoord en je geraakt in te veel gevallen traag maar zeker uit balans.

Daarom een lentewarm pleidooi om kinderen ervan te overtuigen dat ze goed zijn zoals ze zijn. De (sociale) druk op hen is sowieso al bijzonder groot geworden, met als resultaat dat steeds meer jongeren een burn-out krijgen, terwijl ze de voornaamste energiebron voor de maatschappij zouden moeten zijn. De druk om te presteren duikt zo goed als overal op, van school en hobby – ontspanning? – over sociale media tot hun leefwereld in het algemeen.

Want in tijden dat alles en iedereen met elkaar geconnecteerd is – nog zo’n burn-out driver – en de meest gestelde vraag niet meer is hoe het met je gaat maar of je de wifi-code kent, ontmoeten we elkaar steeds minder van mens tot mens. Ik vraag me trouwens oprecht af of er ooit een moment zal komen dat mensen niet meer massaal op zoek gaan naar free wifi maar wifi free icoontjes, om even te deconnecteren en echt verbonden te zijn. Verbondenheid blijft voor mij de maïzena van de maatschappij. Ook in het gezin. Over de impact op kinderen van scheidingen en nieuw samengestelde gezinnen werden al boeken volgeschreven. Nog iets wat wel eens in me opkomt als ik de wereld beschouw: kinderen zijn er niet om onze niet-gerealiseerde dromen waar te maken.

“Een kind perfect opvoeden lukt niet. Het hoeft ook niet.” (Mijn moeder)

Dus breek het glas van de spiegelmaatschappij vooraleer het barsten in hun ziel slaat. Dat is naar mijn mening een verpletterende verantwoordelijkheid die mijn generatie draagt. In een groene context hoor je wel eens dat onze kinderen de wereld erven die wij hen nalaten. Of nog beter: dat wij de wereld – en dus de maatschappij – van onze kinderen lenen. Dat vind ik een betere insteek.

Laten we kinderen een zacht duwtje geven en duidelijk maken dat hun buikgevoel een prima gids is tijdens hun verdere levensweg. In een taal en op een manier die zij begrijpen. Hen de ruimte geven om gewoon jong te zijn. Om te zijn. Zo kunnen we de voedingsbodem voor een burn-out op latere leeftijd in de kiem smoren. Ik breek hier overigens graag een extra lans voor kwetsbare hoogsensitieve kinderen, die wel eens als overdreven introvert en zelfs asociaal weggezet worden, met het – misschien goedbedoelde – advies om wat harder voor zichzelf op te komen. Zich niet te laten doen en wat extraverter te zijn. Zo kweek je ongelukkige kameleons die zich conformeren naar wat ze denken wat van hen verwacht wordt. Ze evolueren tot toneelspelers die vroeg of laat tegen een onvermijdelijke catharsis aanlopen en dan opnieuw hun echte rol moeten gaan zoeken. Ze zijn misschien anders-sociaal. Maar daarom niet minder sociaal en zeker niet minder waardevol. Integendeel: hun warme empathie is een gave in plaats van een last. Een zachte kracht om die mooie wereld mee verder te duwen.

Een idee om het daar eens vrank en vrij met je opgroeiende spruit over te hebben? Voor de spiegel misschien. Vraag hem of haar zichzelf eens te tekenen. Of op een andere creatieve manier uit te beelden, vorm te geven. Ik gun je van harte dat de schets of creatie je toelacht. En dat je er nadien samen over kunt praten. Zelfs als het minder positief is. Zolang er maar connectie is. Ook zonder wifi.

Op waarjewerkelijkademt.wordpress.com blogt Tommy over burn-out, hooggevoeligheid en de zoektocht naar jezelf.