Factcheck: ‘Zelfs één klein glaasje fruitsap per dag verhoogt de kans op kanker’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat lazen we onlangs in Het Laatste Nieuws. Maar klopt dat wel?

‘Wie bij het ontbijt graag wat fruitsap drinkt of wie elke avond een glas frisdrank achterover slaat, denkt daar beter nog eens over na’, lazen we onlangs in Het Laatste Nieuws. ‘Regelmatig een glas suikerrijke dranken consumeren zou namelijk de kans op kanker doen toenemen. Zelfs één klein glaasje fruitsap (100 ml) per dag zou het risico al verhogen, dat staat te lezen in een grootschalige Franse studie.’

De studie, die eerder deze maand verscheen in het vakblad BMJ, vond een verband, lazen we in de krant onder de kop ‘zelfs één klein glaasje fruitsap per dag verhoogt kans op kanker’. ‘Wie frequent suikerhoudende dranken consumeert, ziet de kans op kanker met 18 procent stijgen.’

Achttien procent. Klopt dat?

De onderzoekers analyseerden data van 101.257 Fransen uit de NutriNet-Santé-studie. Deelnemers vulden vragenlijsten in en werden grofweg vijf jaar opgevolgd.

‘Dit is een observationele studie’, de resultaten bewijzen geen oorzakelijk verband, schrijven de onderzoekers in BMJ. Dat 100 milliliter suikerrijke drank extra per dag – ruwweg twee blikjes per week – de kans om kanker te ontwikkelen met 18 procent zou doen toenemen, blijkt uit hun statistische analyse.

‘Een aanwijzing die om verder onderzoek vraagt’, zegt kankeronderzoeker Hetty Helsmoortel (UGent). ‘Meer niet.’ Het meest aanschouwelijke waar de onderzoekers toe komen is volgens Helsmoortel wat ook BBC News schrijft. ‘Voor elke 1000 mensen in de studie waren er 22 kankers. Als elk van de deelnemers 100 ml/dag méér suikerhoudende drank zou drinken, zou dat aantal stijgen naar 26. ‘ Áls er een causaal verband bestaat, wat vooralsnog niet is aangetoond.

De resultaten zijn statistisch significant, maar klinisch niet relevant.

Die stijging van 2,2 naar 2,6 procent kans op kanker geldt dan niet voor een individu, maar zegt iets over de grootte van de gevonden associatie. De Franse studie is overigens niet representatief. Bijna acht op de tien bevraagden zijn bijvoorbeeld vrouwen, die bovendien hoger opgeleid zijn dan gemiddeld.

‘De resultaten zijn statistisch significant, maar klinisch niet relevant’, besluit professor voedingsleer Christophe Matthys (KU Leuven). ‘Een goede studie op het eerste gezicht, maar met veel tekortkomingen bij nader inzien’, voegt professor Eric Van Cutsem daaraan toe. Hij leidt de afdeling digestieve oncologie aan het UZ Leuven. ‘Onder geen beding mag je fruitsap nu in dezelfde categorie zetten als asbest (longkanker) of rood vlees (darmkanker)’, beklemtoont hij. ‘Het enige wat we praktisch uit deze studie kunnen besluiten, is wat we al wisten: te veel suiker is ongezond, onder meer omdat het tot obesitas leidt.’

Kankerspecialist Filip Lardon (UAntwerpen) zit op dezelfde lijn. ‘Het risico van dit soort berichten is dat het publiek de indruk krijgt dat je “van alles kanker krijgt”. Dat moeten we vermijden, want daardoor gaan mensen het verband tussen roken en obesitas en kanker ook relativeren terwijl dat oorzakelijk verband wél is aangetoond.’

Eet minstens twee stukken fruit per dag, schrijft het Vlaams Instituut Gezond Leven voor. Drink water in plaats van frisdrank en zeker niet meer dan één glas vers fruitsap per dag, adviseert Christophe Matthys. ‘Een appel bevat evenveel suiker als een glas fruitsap of cola. Extra suiker is echt niet nodig.’

Dagelijks drinkt 16 procent van de bevolking puur fruitsap, dat blijkt uit de nationale gezondheidsenquête (2013) van Sciensano. Ruim één Belg op de vier (26 procent) drinkt dagelijks gesuikerde frisdranken. Hoeveel, dat leert de gezondheidsenquête niet. De jongste voedselconsumptiepeiling (2014) heeft daarover wél gegevens. ’18- tot 39-jarigen drinken dagelijks gemiddeld 209 ml gesuikerde frisdranken’, lezen we in het rapport. ’40- tot 64-jarigen maar 88 ml.’