Extreem misselijk tijdens je zwangerschap? ‘Erkenning is even belangrijk als medische zorg’
De hele dag door zo misselijk zijn dat je geen eten of drinken kunt binnenhouden en zelfs gewicht verliest: het treft 1 op de 200 zwangere vrouwen. Wat valt eraan te doen?
De meeste vrouwen kampen in het begin van hun zwangerschap met misselijkheid en braken. Bij de een blijft het beperkt tot af en toe een kokhalsreflex of een zure oprisping, de ander krijgt een afkeer van bepaalde geuren, nog een ander moet regelmatig overgeven.
Maar bij sommige vrouwen zijn de klachten een stuk heviger. Ze voelen zich de hele dag door ziek en ellendig, kunnen niets meer binnenhouden en niet meer normaal functioneren.
‘Extreme zwangerschapsmisselijkheid of hyperemesis gravidarum komt voor bij 1 op de 200 zwangere vrouwen’, zegt Charlotte Maggen, gynaecoloog in het UZ Brussel. ‘Ze hebben zo goed als onophoudelijk last van braakneigingen en geven soms tot 60 keer per dag over. Dat kan leiden tot uitdrogingsverschijnselen: droge huid, lage bloeddruk en versneld hartritme. Vaak is er ook een algemeen gevoel van zwakte en vermoeidheid. Bij tekenen van uitdroging en een belangrijke gewichtsafname (meer dan 5 procent) is een ziekenhuisopname aangewezen. Ook de aanwezigheid van ketonen in bloed en urine is een alarmsignaal: die stoffen worden door het lichaam aangemaakt bij ondervoeding en vetafbraak.’
Oorzaak onbekend
De precieze oorzaak van extreme zwangerschapsmisselijkheid is niet bekend, zegt Maggen. ‘Wat we wél weten, is dat de symptomen samenhangen met de piek van het zwangerschapshormoon HCG in het lichaam. Die productie stijgt pijlsnel in het begin van de zwangerschap, bereikt een piek rond 9 weken en neemt dan snel af vanaf 16 à 20 weken, om tot het einde van de zwangerschap op een lage waarde te stabiliseren. Zwangerschapsmisselijkheid, zowel de normale als de extreme vorm, volgt dezelfde curve. De meeste ziekenhuisopnames gebeuren rond 9 à 10 weken zwangerschap; rond 16 weken verdwijnen de klachten doorgaans. Kampt een vrouw na 20 weken zwangerschap nog altijd met misselijkheid, dan gaan we na of er misschien iets anders meespeelt.’
Extreme zwangerschapsmisselijkheid komt vaker voor bij meerlingzwangerschappen. Ook bij een molazwangerschap, waarbij er wel een groeiende placenta is maar geen (normaal) embryo, loop je een verhoogd risico. ‘We zien het ook meer bij jonge meisjes, bij vrouwen met een lage BMI en weinig vetweefsel en bij vrouwen die eerder al maag-darmproblemen hadden. Ook zit het in de familie: als je moeder er last van had, is de kans voor jou ook groter.’
Wat ook vaststaat: bij een volgende zwangerschap is er een hoge herhalingskans. ‘Voor sommigen kan dat effectief een drempel zijn om opnieuw zwanger te worden.’
Dit kan helpen
- Zorg ervoor dat je maag nooit leeg is, maar ook nooit overvol. Eet regelmatig (elke 2 à 3 uur) kleine beetjes. Neem ’s ochtends in bed al een cracker. Eventueel kun je ’s nachts als je wakker wordt ook iets kleins eten.
- Combineer eten niet met drinken. Drink een half uur voor of na de maaltijd.
- Reduceer prikkels waarvan je misselijk wordt. Dat kunnen bepaalde geuren en voedingsmiddelen zijn, maar ook stress, lawaai en bewegingen (zoals autorijden).
- Haal een gemberpreparaat bij de apotheker. Van gember is aangetoond dat het goed kan werken tegen misselijkheid. Als dit onvoldoende helpt, kan de arts een antimisselijkheidsmedicijn voorschrijven.
- Neem geen vitaminepreparaten die ook ijzer bevatten; ze kunnen het misselijkheidsprobleem triggeren. Blijf wél altijd foliumzuur nemen.
Weg roze wolk
Als een zwangere vrouw in het ziekenhuis wordt opgenomen met uitdrogingsverschijnselen, krijgt ze, behalve medicijnen tegen misselijkheid, vooral vocht toegediend. ‘In het begin krijg je alleen maar vocht en elektrolyten. Je blijft het best nuchter, om de maag te ontlasten’, preciseert gynaecoloog Charlotte Maggen. ‘Pas nadat je 2 dagen braakvrij bent geweest, geven we geleidelijk aan drank en licht verteerbare voeding. Houdt het braken aan, dan zijn soms extra vitamines nodig.’
Wat als extreme zwangerschapsmisselijkheid niet behandeld wordt? ‘Dan kunnen levensbedreigende complicaties optreden. Voor de moeder, niet voor de baby, want die neemt wat hij nodig heeft. De complicaties situeren zich vooral in het centrale zenuwstelsel: verwardheid, spierafbraak, problemen met lopen. Gelukkig komt dat tegenwoordig haast nooit meer voor: zwangere vrouwen worden goed opgevolgd en trekken ook zelf op tijd aan de bel, bijvoorbeeld als ze zich te ziek en te zwak voelen om te gaan werken.’
De patiënten die in het ziekenhuis worden opgenomen, zitten er vaak wat onderdoor en hebben nood aan rust, benadrukt Charlotte Maggen. ‘Fysiek, maar zeker ook psychologisch. De verwachte roze wolk is ver weg: genieten van je zwangerschap is er amper bij als je je aldoor zo ellendig voelt. Bovendien reageert de omgeving soms weinig begripvol. Erkenning is voor deze vrouwen even belangrijk als medische zorg.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
