Europa verbiedt servies uit bamboevezel: wat is er mis mee?

Vorig jaar al waarschuwde de Duitse consumentengroep Stiftung Warentest voor herbruikbaar keukengerei dat bamboevezels bevat. Nu moet het ‘bamboe’-servies uit de rekken worden gehaald. Waarom?

Nederlandse onderzoekers schreven een brief aan de overheid om te waarschuwen over de veiligheid van ‘bamboe’-keukengerief. In werkelijkheid worden die producten gemaakt met de stof melamine waarin bamboevezels worden verwerkt.

De onderzoekers gingen na hoeveel formaldehyde vrijkomt bij het gebruik van 55 willekeurige borden, bekers en bestek uit ‘bamboe’. Dat deden ze door een azijnzuuroplossing, om een maaltijd na te bootsen, een tijdje op te warmen op het bord. Ze herhaalden dit drie keer per keukenitem.

Bij alle artikelen kwam er formaldehyde vrij. Zolang deze afgifte onder 15 mg per kg blijft, beschouwen we het als een veilige hoeveelheid. 49 van de artikelen bleven onder deze limiet, eentje zat rond de limiet en 5 van de keukenitems zaten boven de veilige hoeveelheid. De fabrikanten en winkels die deze artikelen verkopen werden meteen ingelicht en haalden de items uit de rekken. Op de website van het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid (FAVV) kan je terugvinden welke artikelen worden teruggeroepen.

Melamine

Een jaar geleden trok de Duitse consumentengroep Stiftung Warentest al aan de alarmbel voor ‘bamboe’-bekers. Ze onderzocht of warme dranken in herbruikbare ‘bamboe’-bekers veilig zijn voor de consument. Stiftung Warentest is een Duitse onafhankelijke consumentenorganisatie die betrokken is bij het onderzoeken en vergelijken van goederen en diensten. In België kan je dit vergelijken met Test-Aankoop.

Onderzoekers van deze Stiftung bestudeerden twaalf herbruikbare ‘bamboe’-bekers. Ze vulden ze met een hete, licht zure vloeistof verwant aan koffie en bewaarde die twee uren. Deze handelswijze herhaalden ze zeven keer per kopje.

De onderzoekers toonden aan dat bij zeven van de twaalf bekers de scheikundige stoffen melamine en formaldehyde aanwezig waren in de vloeistof. Melamineformaldehyde is een scheikundige stof die de makers van bamboebekers en borden als hars gebruiken de producten vorm te geven.

Zorgwekkender is dat de concentraties aan scheikundige stoffen soms hoger waren na de zevende test. Dit wijst erop dat de schadelijke stoffen aanwezig in de kopjes bij langdurig gebruik blijven doordringen in de warme drankjes.

Stiftung Warentest waarschuwt bovendien voor het gebruik van dergelijke ‘bamboe’-bekers in microgolfovens: bij verhitting tot hoge temperaturen komt er nog meer melamine en formaldehyde vrij.

Niet milieuvriendelijk

Een laatste punt is dat de producenten van ‘bamboe’-producten beweren dat deze milieuvriendelijk zijn. Volgens Stiftung Warentest zullen de bekers echter niet wegrotten, zelfs als je ze jaren geeft. Enkel de vezels zijn bioafbreekbaar, niet de hars. Je kan ze ook niet recycleren. De enige optie is om ze te verbranden.

Het advies van de Duitse consumentenorganisatie is om andere soorten herbruikbare bekers te gebruiken dan die van bamboe met harsen. De Nederlandse onderzoekers drongen aan om alle keukenartikelen met ‘bamboe’ uit de rekken te halen.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Onder het motto dat ze beter zijn voor het milieu, wat trouwens niet zo is, wordt veel lichtgewicht servies verkocht als ‘bamboe’. Maar meestal is dit gemaakt van melamine en zijn er bamboevezels aan toegevoegd. In Europa is het nochtans niet toegestaan om bamboevezels toe te voegen aan melamine omdat die combinatie makkelijker formaldehyde afgeeft. Deze stof kan schadelijk zijn voor je gezondheid. Het kan problemen zoals irritatie van het maagslijmvlies of een maagzweer veroorzaken.

De Benelux-landen reageerden op het bericht van de Nederlandse onderzoekers door alle bamboe-melamine servies meteen van de markt te halen. Het FAVV liet daarbij nog weten dat er in Europa nooit een toelating is gegeven voor producten waarbij een mix van kunststof en bamboe wordt gebruikt. Daarom wordt nu een administratieve rechtzetting gedaan en moeten alle producten uit de rekken worden gehaald.

Volgens de Duitse consumententest zijn ‘bamboe’-bekers niet beter voor het milieu: naast zuivere bamboeproducten bevatten ze immers ook andere materialen zoals melamineformaldehyde, een hars nodig om de bamboevezels te lijmen. Deze hars is op zich geen gevaarlijke stof zolang de temperatuur onder de 70 graden Celsius blijft. Bij hogere temperaturen komen er echter mogelijk schadelijke stoffen vrij.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie kan melamine nierproblemen veroorzaken, onder andere nierstenen. Er zijn geen gegevens over een mogelijke kankerverwekkende werking. De organisatie ziet formaldehyde wel als mogelijk kankerverwekkend wanneer je het inademt.

Bedenkingen

Dit onderzoek, net als het Nederlandse onderzoek, toont aan dat in bepaalde omstandigheden schadelijke stoffen ontstaan in herbruikbare bamboebekers met warme dranken. Het toont niet aan dat gebruikers ervan meer gezondheidsklachten hebben.

De onderzoekers van Stiftung Warentest gebruikten een licht zure vloeistof die ze gedurende twee uren op 70 graden Celsius bewaarden in bamboe bekers. Doorgaans zullen de gebruikers geen twee uren wachten voordat ze hun koffie opdrinken.

Lees meer op Gezondheid en Wetenschap.