Van absence tot agressie: epilepsie heeft diverse vormen

Epilepsie is een tijdelijke kortsluiting in de hersenen door een overmatige hoeveelheid elektrische activiteit. En dat uit zich in vele vormen. 

Wat is epilepsie?

De meeste mensen denken meteen aan de meest dramatische vorm van epilepsie of ‘vallende ziekte’: een aanval waarbij de persoon plots bewusteloos neervalt, schuim op de lippen krijgt en stuiptrekkingen vertoont. Een dergelijke tonisch-clonische aanval komt eigenlijk maar heel weinig voor.

Er zijn ook nog veel andere vormen van epilepsie: een visuele stoornis, niet meer goed kunnen praten, onvrijwillige spiercontracties, verstijfd zijn, verwardheid, een absenceaanval (waarbij de persoon even van de wereld is), friemelen, wegdraaien van de ogen of plots vallen. Een epilepsiepatiënt kan ook geluiden horen of smaken proeven die er niet zijn of een plotse woedeaanval krijgen.

De vele uitingen van de ziekte maken een diagnose niet zo simpel en voor een buitenstaander zijn deze aanvallen al helemaal niet duidelijk.

De aanvallen komen voor op onvoorspelbare momenten en duren een paar seconden tot nog geen vijf minuten. Triggers zijn spanning, slaaptekort, koorts of lichtflitsen. Meestal herinneren patiënten zich vrijwel niets. Wie in zijn leven ooit één aanval had, of alleen aanvallen onder bepaalde omstandigheden, is geen epilepsiepatiënt.

Welke misverstanden bestaan er over epilepsie?

De meest bekende fabel is dat iemand tijdens een epileptische aanval zijn tong kan  afbijten. Dat gebeurt nooit. Dat je iets tussen de tanden zou moeten steken tijdens een aanval, klopt dus ook niet. Het is bovendien fysiek onmogelijk om je eigen tong in te slikken. Blijf kalm, leg de persoon op zijn zij en verwijder harde voorwerpen in de directe omgeving. Pas als een aanval niet vanzelf overgaat, bel je best de hulpdiensten.

Dat je nooit meer mag autorijden is nog zo’n fabel.; iemand die een bepaalde periode aanvalsvrij is, mag onder enkele voorwaarden wettelijk wel rijden.

Dat mensen met epilepsie altijd een geestelijke achterstand hebben, klopt helemaal niet. Epilepsie komt inderdaad vaker voor bij mensen met een verstandelijke beperking, maar niet andersom. Een epilepsiepatiënt kan perfect een goed en normaal leven leiden. Tenzij bij bepaalde risicovolle beroepen (buschauffeur, piloot, politie) hoeft epilepsie ook geen obstakel te zijn voor het uitoefenen van een job. 

Lees verder onder de foto.

Wie krijgt epilepsie?

Epilepsie is een van de meest voorkomende neurologische aandoeningen wereldwijd en kan iedereen kan treffen. Vijf procent van de bevolking ervaart minstens één epileptische aanval tijdens het leven en één procent ontwikkelt epilepsie. Wereldwijd zouden 50 miljoen mensen aan de aandoening lijden.

Hoe krijg je epilepsie?

In onze hersenen zitten meer dan 80 miljard neuronen (zenuwcellen) in clusters die via elektrische pulsjes nauwkeurig met elkaar communiceren om ons lichaam goed te laten functioneren. Maar de communicatie tussen zenuwcellen in de hersenen is niet onfeilbaar. Bij een epileptische aanval vuren grote groepen zenuwcellen gelijktijdig signalen af wanneer ze dat eigenlijk niet zouden moeten doen. Het is een soort kortsluiting in de hersenen. Afhankelijk van de hersenregio waar deze kortsluiting ontstaat, zal een epileptische aanval andere kenmerken hebben.

Wat is de oorzaak van epilepsie?

Onder andere koortsstuipen in de kindertijd of problemen tijdens de geboorte zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van epilepsie.

Andere aanleidingen zijn infecties van de hersenen, zoals meningitis.

Ook een zwaar ongeval of val op het hoofd, hersentumor of beroerte kunnen aanleiding geven tot het ontwikkelen van epilepsie.

Soms kan een genetische aanleg de hersenen gevoeliger maken voor epilepsie.

Voor 40 procent van de mensen die epilepsie na hun jeugd ontwikkelen is de oorzaak voorlopig nog onbekend.

Er is een link met depressie. Mensen met een depressie hebben meer kans op epilepsie.

Kan epilepsie genezen worden?

Soms groeien kinderen over de epilepsie heen, maar de ziekte is meestal voor het leven. De frequentie van de aanvallen kan wel worden verminderd met anti-epileptica om de hersenen minder gevoelig te maken voor prikkels.

Ook een ketogeen dieet kan aanvallen reduceren. Dat is een koolhydraatarm dieet waarbij door verbranding van vetten zogenaamde ketonen ontstaan die een ontlading van hersencellen kunnen onderdrukken en zo aanvallen voorkomen. Vooral bij kinderen is het effectief, maar het is een vrij zware opdracht.

Voor ongeveer 35 procent van de patiënten hebben medicijnen geen baat. Zij kunnen geholpen worden met epilepsiechirurgie of neurostimulatie. Mensen met een moeilijk behandelbare epilepsie stuiten vaak op onbegrip en raken soms moeilijk aan werk.

Kan de ziekte voorkomen worden?

In de meeste gevallen is het ontwikkelen van epilepsie onvermijdbaar. Toch zijn er zaken die je in de hand hebt. Draag een helm tijdens het skiën of het fietsen om het risico op een hoofdtrauma te verkleinen. Leef gezond zodat je minder kans op een beroerte hebt.

Koortswerende middelen (bijvoorbeeld paracetamol) bij kinderen met koorts verlagen het risico op stuipen en daarmee ook de kans om later epilepsie te ontwikkelen.