Luchtvervuiling door het wegverkeer beheerst het nieuws, maar over de positieve effecten van een omschakeling naar actieve verplaatsingen blijft het stil. Te stil, want dat effect is groot. Wie wandelen of fietsen verkiest boven de auto met zijn verbrandingsmotor helpt levens redden. Duizenden levens, en dat hoor je veel te weinig.
Telkens als iemand te voet gaat of de fiets neemt in plaats van de auto wordt er weer een klein beetje luchtverontreiniging vermeden. Op zich is dat ene beetje niet groot, maar wanneer steden massaal inzetten op een omschakeling naar actieve verplaatsingen te voet, met de fiets, kleine elektrische voertuigen en zelfs openbaar vervoer maakt de lokale luchtverontreiniging een stevige duik. De positieve gevolgen daarvan voor de gezondheid moeten niet meer in twijfel getrokken worden. Steeds meer wetenschappelijke publicaties stromen binnen met de nodige bewijzen.
Iedereen wint
Volgens Zweedse milieuwetenschappers, bijvoorbeeld, doet de overstap in het pendelverkeer van auto naar fiets de vervuiling door stikstofoxiden en roet in de dichtbevolkte binnenstad met 7% dalen. Dit zou jaarlijks het leven redden van minstens 450 inwoners, meer dan het dubbele van de winst van de spitsuurheffing die de stad in 2006 invoerde.
Let wel, het gaat hier niet om de gezondheid van de fietsers, wel om geredde levens van inwoners van Stockholm.
Voor heel Europa is de winst nog groter. Indien alle Europese stadsbewoners voor 25% van hun dagelijkse verplaatsingen de fiets nemen, voorkomen we jaarlijks minstens 10.000 vroegtijdige sterfgevallen.
“Een overstap van de Europese stadsbewoners naar de fiets kan jaarlijks tienduizenden sterfgevallen voorkomen.”
Daarvoor moeten we niet eens zwaar aan het fietsen gaan en ook niet dat iedereen overal en altijd de fiets op moet. De Zweedse onderzoekers hielden bijvoorbeeld alleen rekening met autobezitters die op maximaal 15 minuten fietsen van hun werk woonden of niet meer dan 3 à 4 kilometer. Zeg nu zelf, dat is toch een heel fietsbare afstand.
Op een totaal inwoneraantal voor Stockholm van 2,1 miljoen hield dat een overschakeling in van slechts 111.000 autobezitters. Is het onrealistisch van te hopen dat zoveel mensen dat ook bij ons zullen doen? Zeker niet, zo leert de ervaring van Kopenhagen. Daar verliepen in 2015 bijna 50% van alle woonwerk- of woonschoolverplaatsingen met de fiets. Er blijft dus nog veel marge.
De winst is groot. Zeer groot
Gelijkaardig positief nieuws klinkt er op veel plaatsen in de wereld. We geven slechts enkele voorbeelden.
In het Australische Brisbane acht men een winst haalbaar van 33.000 gezonde levensjaren op een stadsbevolking van 860.000.
In het Verenigd Koninkrijk rekent men dat het risico op een te vroege dood met 40% zal dalen, voor kanker met 45% en voor overlijden door kanker met 40%.
In Californiëschat men dat een toename van actieve verplaatsingen naar 40 minuten per dag in plaats van de 6 minuten nu, het aantal vroegtijdige sterfgevallen met 8500 zal reduceren en de gezonde levensjaren (handicapvrije levensverwachting) met bijna 195.000 doet toenemen.
En dan spreken we nog niet over andere voordelen naar een actieve mobiliteit, zoals op vlak van astma en longaandoeningen, slaapstoornissen, hartinfarcten, stress, lawaaihinder, verkeersdoden, ontwikkelingsstoornissen bij kinderen, het onveiligheidsgevoel (waaraan het razende autoverkeer in belangrijke mate toe bijdraagt) enzovoort.
Ook economisch is actief pendelen een goede zaak. Een investering van bijvoorbeeld 1 euro in het fietsnet levert in Vlaanderen tussen 2 en 14 euro aan gezondheidsvoordelen op. Daarnaast zijn er voldoende aanwijzingen dat een weloverwogen omschakeling naar een aantrekkelijk verkeersluw centrum de stedelijke economie een boost geeft.
Kortom, de winst voor de maatschappij van een overstap van een mobiliteit op basis van de verbrandingsmotoren naar een actieve mobiliteit is gigantisch.
Nog een voorbeeld nodig? Te weinig beweging verhoogt het sterfterisico met 20 tot 30%. Actief pendelen vaagt dat risico bijna volledig weg.
“Het is onbegrijpelijk waarom de overheden in dit land zo lang talmen met de uitbouw van een overkoepelend netwerk van degelijke fietspaden en -snelwegen. De winst voor de maatschappij is gigantisch.”
Al jaren lang maken overheden in Vlaanderen, Wallonië en Brussel plannen voor een versnelde uitbouw van een overkoepelend netwerk van degelijke fietspaden en -snelwegen. De doelstellingen zijn mooi: brede fietspaden, zoveel mogelijk conflictvrij, voor een minimumsnelheid van 15 kilometer per uur met een capaciteit van 4000 fietsers per dag. Ideaal om autopendelaars uit de files naar de fiets te lokken.
De ontwerpen zijn klaar, de voordelen liggen voor het grijpen. Onbegrijpelijk waarom het dan zo lang moet duren met de uitvoering ervan.
Ondertussen adem je wel flink vuile lucht in
Stappen of fietsen, allemaal goed en wel, maar je ademt ondertussen wel flink vuile lucht in, werpen critici op. Dat is zo. Ontkennen heeft geen zin. Fietsers kunnen gelukkig gemakkelijk ontsnappen aan die vervuiling door hun route zorgvuldig uit te kiezen, bijvoorbeeld aan de hand van de resultaten van CurieuzeNeuzen of aan de hand van airQmaps die de luchtkwaliteit in een aantal steden in kaart brengen voor fijn stof. Die luchtkwaliteit kan enorm verschillen van straat tot straat en een ommetje loont vaak echt de moeite.
“Fietsers kunnen gelukkig gemakkelijk ontsnappen aan die vervuiling door hun route zorgvuldig uit te kiezen.”
Voetgangers kunnen veel moeilijker ontsnappen, maar ondanks dat wijst onderzoek bijna steevast uit dat de gezondheidsvoordelen van de actieve inspanning groter blijven dan de risico’s van de vervuiling.
We besluiten graag met een licht aangepaste uitspraak van Mikaël Van Eeckhoudt, directeur van de Fietsersbond: “Eigenlijk zouden we elke fietser moeten bedanken om de files niet te verergeren, de lucht gezond te zouden en de landelijke stilte niet te verstoren.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
