Eicellen laten invriezen: hoe werkt het en hoeveel kost het?

Vrouwen die nog geen kinderwens hebben maar hun kansen op een toekomstige zwangerschap optimaal willen houden, kunnen hun eicellen laten invriezen. Hoe werkt dat, hoeveel kost het en tot welke leeftijd is het mogelijk?

Je eicellen laten invriezen kan om 2 redenen: medische en persoonlijke. Zo kunnen kankerpatiënten bij wie de vruchtbaarheid in het gedrang komt, bijvoorbeeld door chemotherapie, hun eicellen laten invriezen voor de kankerbehandeling van start gaat. De procedure wordt volledig vergoed door het Riziv.

Dat is niet het geval als je je eicellen laat invriezen om persoonlijke redenen: je sluit niet uit dat je in de toekomst kinderen wilt, maar nu is dat niet het geval, omdat je geen partner hebt, eerst wilt focussen op je carrière of er gewoon nog niet klaar voor bent.

Ik zie regelmatig patiënten van rond de 30 die nog geen moedergevoel hebben maar die puur rationeel te werk gaan: stel dat ik later toch kinderen wil, dan wil ik het me niet beklagen als het niet meer zou lukken.

Steeds meer vrouwen die hun kinderwens willen uitstellen, maken gebruik van deze mogelijkheid, stelt fertiliteitsexpert Michel De Vos van het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde (UZ Brussel). ‘Ik zie regelmatig patiënten van rond de 30 die nog geen moedergevoel hebben maar die puur rationeel te werk gaan: stel dat ik later toch kinderen wil, dan wil ik het me niet beklagen als het niet meer zou lukken. Door hun eicellen te laten invriezen, kopen ze voor zichzelf een stukje gemoedsrust.’

Dalende vruchtbaarheid

Naarmate je ouder wordt, slinkt je eicelvoorraad én gaat de kwaliteit van de eicellen achteruit. ‘Alle lichaamscellen, dus ook je eicellen, beschikken over een soort reparatiekit om DNA-schade te herstellen’, zegt Michel De Vos. ‘Maar vanaf een bepaalde leeftijd gaat dat herstelmechanisme haperen. De gevolgen zijn dat rond je 35ste de kans om zwanger te worden afneemt, het langer duurt om zwanger te worden en het risico op afwijkingen en miskramen stijgt.’

Door je eicellen op tijd te laten invriezen, ga je dat verouderingsproces tegen. ‘Je zet je eicellen on hold. Wil je ze over pakweg 5 jaar gebruiken, dan hebben ze na het ontdooien nog dezelfde kwaliteit als toen ze ingevroren werden.”‘

Idealiter laat je je eicellen op jonge leeftijd invriezen, om ze daarna aan je oudere zelf te ‘doneren’. Maar als je in de 20 bent, ben je doorgaans nog niet bezig met dat soort toekomstscenario’s. ‘Wij mikken bij voorkeur op de leeftijdsfase tussen 30 en 35 jaar’, bevestigt Michel De Vos. ‘De eicellen zijn dan nog van goede kwaliteit, maar je stevent stilaan wel af op een leeftijd waarop je vruchtbaarheid sterk gaat dalen. In realiteit komen vrouwen pas bij ons aankloppen als ze al voorbij dat kantelpunt van 35 jaar zijn: de gemiddelde leeftijd van onze patiënten is 36,5. Het is een leeftijd waarop je beseft: ik moet iets ondernemen, het wordt steeds moeilijker om op een natuurlijke manier zwanger te worden. De leeftijdsgrens om eicellen te laten invriezen? Die ligt op 40 jaar.’

Geen garantie

Hoe werkt het? Je dient jezelf gedurende 2 weken dagelijks hormooninjecties toe om meer eicellen te laten rijpen. Na afname worden die gevitrificeerd (snel ingevroren) en bewaard bij een zeer lage temperatuur. Achteraf kunnen de ingevroren eicellen ontdooid worden en via ivf bevrucht, waarna het embryo in de baarmoeder wordt teruggeplaatst. Michel De Vos: ‘Voor zowat de helft van de patiënten volstaat 1 behandeling om genoeg eicellen te collecteren, de andere helft heeft er meer nodig. Een behandeling bestaat uit een hormonenkuur, gevolgd door het afnemen en invriezen van de eicellen gedurende 10 jaar. Met 10 eicellen die worden weggenomen op 32-jarige leeftijd, maak je later 50% kans op een kind. Worden ze 5 jaar later weggenomen, dan is de slaagkans nog maar 25%. Wij mikken daarom op 20 eicellen, zeker bij vrouwen die de 35 gepasseerd zijn. Een behandeling kost bij ons 2.700 euro.’

Aan de Vrije Universiteit Brussel werd onlangs een nieuwe techniek ontwikkeld die het mogelijk maakt de beste eicellen te selecteren en zo de kans op een zwangerschap te verdubbelen. De test is al beschikbaar, maar wordt nog niet terugbetaald.

Het invriezen van eicellen is geen piste waar je al je hoop op mag vestigen.

Dokter Michel De Vos benadrukt dat er hoe dan ook geen waterdichte garantie op succes is. ‘We kunnen niet voorspellen hoe vruchtbaar je bent, alleen via een hormoonanalyse inschatten of je weinig of veel eicellen zult produceren. Het invriezen van eicellen is dus geen piste waar je al je hoop op mag vestigen. Het is een extra optie die je achter de hand houdt.’

Druk van de ketel

De vrouwen die terugkomen om hun eicellen te gebruiken zijn een minderheid. ‘Tussen januari 2009 en november 2017 hebben 563 vrouwen hier hun eicellen laten invriezen. Daarvan hebben er 43 ingevroren eicellen laten ontdooien. Bij 14 van hen, ongeveer 1 op de 3, is een kind geboren. We raden onze patiënten altijd aan om het eerst op de natuurlijke manier te proberen en niet meteen hun ‘dure’ eicellen te komen halen als ze op een dag zwanger willen worden.’

De wens om eicellen te laten invriezen kadert in een globale maatschappelijke evolutie. Dankzij contraceptie kunnen vrouwen hun kinderwens controleren en uitstellen tot ze er klaar voor zijn. Relaties zijn minder duurzaam en er zijn meer singles dan ooit – het kan even duren voor je een partner gevonden hebt met wie je een gezin wilt stichten. ‘Ik zie soms koppels van halverwege de 30 die nog niet zo lang samen zijn en die op termijn wel kinderen willen, maar daarom niet meteen. Het kan inderdaad wat druk van de ketel halen als je weet dat je eicellen in de vriezer zitten. Hetzelfde geldt voor singles: je bent meer relaxed en hoeft bij een eerste date niet meteen te polsen of hij snel kinderen wil omdat je biologische klok onverbiddelijk doortikt.’

Krijgt De Vos soms ook patiënten over de vloer die hij moet teleurstellen? ‘Ja, als uit de hormoonanalyse blijkt dat ze nog maar weinig eicellen hebben, zeg ik eerlijk dat het geen zin heeft om duizenden euro’s uit te geven aan een behandeling met minimale slaagkansen.’