‘Een probleem van oude mensen?’ 5 misvattingen over cholesterol

De Belg blijft in grote mate onverschillig bij de gevaren van een te hoge cholesterol. Nochtans is het een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Wat moet u weten?

Nog altijd behoren hart- en vaataandoeningen tot de voornaamste doodsoorzaken in België. Een van de risico’s is een hoog cholesterolgehalte. Net als hoge bloeddruk, diabetes en vele andere aandoeningen is cholesterol een geniepige vijand: hij beschadigt onze slagaders onmerkbaar.

Toch past een op twee Belgen met een te hoog cholesterolgehalte in het bloed, zijn of haar levensstijl niet aan. Veel mensen kennen hun cholesterolgehalte zelfs niet, terwijl ze wel weten of ze een hoge of een lage bloeddruk hebben. Eigenlijk zou iedereen zijn cholesterol minstens eenmaal in het leven moeten laten testen.

Waarom is te veel cholesterol gevaarlijk?

Te veel cholesterol in het bloed of een samengaan met andere cardiovasculaire risicofactoren (roken, hoge bloeddruk, diabetes, zwaarlijvigheid, enz.) kan gevaarlijk worden omdat het neerslaat in de slagaderwanden en zich daar ophoopt tot plaatjes of laagjes die men ‘atheroomplaques’ noemt en die kunnen ontsteken. Vervolgens kunnen die plaques de bloedvaten beetje bij beetje verstoppen, zodat het bloed er minder goed door kan. Erger nog: ze kunnen plots barsten of inscheuren en op die manier bijdragen tot de vorming van bloedklonters (die aan de basis van een hartinfarct of beroerte kunnen liggen).

Verontrustend blijft het feit dat maar liefst de helft van de Belgen met een te hoge ​ cholesterol (46 procent) zegt weinig bezorgd te zijn hierover. Het merendeel (85 procent) zegt dan ook in het dagelijks leven niets te merken van hun te hoge cholesterolgehalte. Meer dan de helft van de Belgen (53 procent) die kampt met een te hoge cholesterol, geeft bovendien aan geen grote veranderingen te hebben gemaakt in hun dagelijkse gewoontes.

Deze onverschilligheid voor een te hoge cholesterol zijn zorgwekkend gezien de onmiskenbare maatschappelijke impact. Tijd om enkele misverstanden rond cholesterol uit de wereld te helpen.

Cholesterol is een van de risicofactoren waar we iets aan kunnen doen om hart en bloedvaten gezond te houden. De bekendste (en gevaarlijkste) risicofactoren zijn cholesterol, roken, hoge bloeddruk, te weinig bewegen, zwaarlijvigheid, diabetes en ongezonde voeding. Elk van deze risicofactoren kan op zich de kans dat iemand hart- en vaatproblemen krijgt vergroten. Maar wie meerdere factoren tegelijk vertoont, en ze hoeven niet eens heel uitgesproken te zijn, die loopt een veel groter risico. De risicofactoren worden immers niet gewoon bij elkaar opgeteld, ze versterken elkaar. Het komt erop neer dat iemand met ‘een beetje’ te veel cholesterol en een bloeddruk die ‘een beetje’ te hoog is, die iets te veel weegt en een zittend leven leidt met behoorlijk wat stress, een aanzienlijk groter cardiovasculair risico vertoont dan iemand die maar één van die factoren op een uitgesproken manier vertoont. We spreken dan van het globaal cardiovasculair risico.

Het gevaar voor bijwerkingen van statines is een onderwerp waarover nogal wat controverse bestaat. Net als bij elk geneesmiddel (of elk voedingsmiddel en zelfs elke activiteit) zijn er aan de ene kant wetenschappelijk bewezen voordelen en aan de andere kant mogelijke bijwerkingen. De verhouding tussen risico’s en de voordelen evalueren is een kernpunt bij elke medische beslissing. Precies daarom moet je met een hoog cholesterolgehalte je arts raadplegen en diens advies volgen. Geen van die geneesmiddelen mag met de natte vinger voorgeschreven worden en iedereen die te veel cholesterol heeft moet medisch gevolgd kunnen worden.

Na een evaluatie van de situatie van de patiënt en van diens globaal cardiovasculair risicoprofiel, en na de nodige inspanningen op gebied van dieet en gezondere levensstijl zal de arts beslissen om al dan niet een behandeling met geneesmiddelen voor te schrijven om het cholesterolgehalte en dus het cardiovasculair risico te verlagen. Vervolgens moet er worden gekozen uit een aantal middelen, die allemaal verschillende eigenschappen hebben.

Bij secundaire preventie (dus bij mensen die al een cardiovasculaire aandoening gehad hebben) zullen cholesterolverlagende middelen een zeer belangrijke pijler zijn om de patiënt te beschermen tegen toekomstige incidenten.

Je kunt iets aan je cholesterol doen, en wel op meerdere manieren. Met een evenwichtige voeding kan men het LDL-cholesterolgehalte gemiddeld met ongeveer 10 procent doen dalen. Bepaalde voedingspatronen, zoals die van een aantal vegetariërs, kunnen het LDL-cholesterolgehalte zelfs fors doen dalen, tot 30 procent. Aanbevolen zijn: plantaardige sterolen met een gunstig profiel (lijnzaad, koolzaadolie, walnoten, enz.), sojaeiwitten, vetten uit vis (ideaal is minstens twee keer per week vis eten).

Om het cardiovasculair risico te verlagen (en vooral na een cardiovasculair incident) komt het erop aan het LDL-cholesterolgehalte nog meer te verlagen. Daarom geeft je arts soms de raad bepaalde geneesmiddelen te nemen. In vergelijking met veranderingen in voedingspatronen kunnen de actiefste geneesmiddelen het LDL-cholesterolgehalte wel 50 à 60 procent lager krijgen. Regelmatige lichaamsbeweging (30 minuten per dag) en niet roken zijn twee andere tips om je slagaders gezond te houden, al hebben die maatregelen niet veel invloed op het cholesterolgehalte zelf.

Onder de Belgische bevolking tussen 35 en 84 jaar (goed voor ongeveer 5.500.000 mensen) zijn er ongeveer 1.700.000 personen bij wie de kans om een zware cardioof cerebrovasculaire aandoening te krijgen binnen de 10 jaar, meer dan 15 procent bedraagt. Voor 350.000 onder hen ligt dat risico zelfs hoger dan 30 procent.

Daarnaast bestaan er in een aantal families genetische factoren die het cholesterolgehalte verhogen, en wel van jongs af aan. Je cholesterolgehalte kennen is dus voor iedereen een noodzaak, ideaal vanaf de adolescentie of zelfs vroeger in families waar het risico zeer hoog is.

Cholesterol beschadigt onze slagaders onmerkbaar. Je voelt dus niet dat je slagaders aan het dichtslibben zijn. Jammer genoeg wordt men zich van de omvang van de schade pas bewust wanneer de ramp (een hartaanval) zich voltrekt. Dan pas ontdekt men dat de cholesterol en de atherosclerose (“slagaderverkalking”) die de schade veroorzaken een flink aantal slagaders heeft ingepalmd op alle kritieke punten van ons lichaam (hart, hersenen, buik- en borstslagader, nieren, enz.). Daarom is het zo belangrijk dat we ons regelmatig bij de huisarts laten controleren en ons cholesterolgehalte kennen.