Dirk Ramaekers: ‘Dat de politiek naar de wetenschap luistert is een verademing’

De interfederale Taskforce Vaccinatie werd in november 2020 opgericht in de schoot van het Regeringscommissariaat Corona om de uitrol van de coronavaccinatiecampagne in goede banen te leiden en de wetenschappelijke en publieke communicatie te stroomlijnen. Door wisselende vaccinleveringen en vaccinatietwijfel is dat geen eenvoudige taak.

In 2019, een klein jaar voor het coronavirus de wereld in zijn greep kreeg, publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een lijst met de 10 belangrijkste dreigingen voor de mondiale volksgezondheid. Naast problemen als de klimaatverandering, welvaartsziekten en antibioticaresistentie wordt ook vaccinatietwijfel tot de belangrijke dreigingen gerekend. Als de vaccinatietwijfel weggenomen wordt, kunnen anderhalf miljoen mensen extra gered worden, vermeldt het rapport. De WHO verwijst naar de opkomst van mazelen, jaarlijks verantwoordelijk voor duizenden overlijdens, als gevolg van vaccinatietwijfel.

Van het coronavirus, dat ondertussen aan 2,7 miljoen mensen het leven kostte, was toen nog geen sprake. De impact van vaccinatietwijfel op de dodentol door Covid-19 kennen we vandaag nog niet. “Ik kan me voorstellen dat vaccinatietwijfel mondiaal een belangrijk probleem is”, beaamt Dirk Ramaekers. “Maar lokaal, in België, zien we toch een hoge vaccinatiebereidheid. In fase 1A, waarbij bewoners en personeel van woon-zorgcentra het coronavaccin kregen aangeboden, was de bereidheid erg groot. Vooral in Vlaanderen. In Franstalig België ligt het wat moeilijker. Wallonië leunt aan bij Frankrijk, waar de vaccinatietwijfel veel groter is.”

Twee strekkingen

Prof. dr. Dirk Ramaekers is arts, specialiseerde in interne geneeskunde en doctoreerde in de farmacologie. In 2002 stampte hij het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) uit de grond. Ook doceert hij evidence-based healthcare aan de KU Leuven. Tot voor kort was de uit Limburg afkomstige Ramaekers medisch directeur van het Jessa Ziekenhuis in Hasselt, maar sinds 1 maart legt hij zich voltijds toe op het leiden van de taskforce en de vaccinatiecampagne, een taak die hij met bijzonder veel gedrevenheid ter harte neemt.

“Er zijn 2 strekkingen bij vaccinatietwijfel”, stelt Ramaekers. “Enerzijds zijn er mensen met terechte vragen en twijfels over de coronavaccins, anderzijds zijn er de zogenaamde antivaxers.” De taskforce doet veel moeite om de eerste categorie correct te informeren, onder andere via de pers, webinars met zorgverstrekkers, informatie op websites. In de tweede categorie steekt ze veel minder energie. “Mensen die niet geloven in wetenschap of in de goede bedoelingen van de vaccinatiecampagne kunnen we jammer genoeg zelden overtuigen”, klinkt het.

Transparant informeren

Toch is het ook niet vanzelfsprekend om twijfelaars over de streep te trekken, onder andere omdat sommige vragen nog niet beantwoord kunnen worden. Zo weet vandaag niemand of er nog nevenwerkingen zullen opduiken op de lange termijn. We weten ook niet of de huidige vaccins zullen werken tegen toekomstige varianten van het coronavirus. De wetenschap kan de onrust niet altijd wegnemen. “Klopt”, reageert Ramaekers. “Maar ook dat kunnen we duiden door steeds transparant en helder te informeren. Mensen begrijpen heus wel dat we niet op alle vragen een antwoord hebben. Dat is uit te leggen. Daartegenover staan de bewezen voordelen van vaccinatie met zeer werkzame vaccins op het vlak van ernstige ziektelast, hospitalisatie en mortaliteit van Covid-19.”

Dirk Ramaekers geeft toe dat de kwakkelende leveringen door de vaccinproducenten geen goede zaak zijn om mensen ervan te overtuigen zich te laten vaccineren. “We hebben daar helaas geen vat op. Het vaccinatieschema moet voortdurend worden bijgestuurd met het oog op de beschikbare vaccins.” Dat is frustrerend, niet alleen voor de bevolking, maar ook voor de taskforce zelf.

Iedere dag iets

De taskforce vaccinatie leiden is waarschijnlijk geen nine-to-five job. “Allesbehalve”, lacht Ramaekers. “Het tempo is hoog, er is iedere dag wel iets. Vrije tijd voelt zelfs wat onwennig. Eigenlijk is het als een rollercoaster. Reken maar dat je van nature stressbestendig moet zijn. Gelukkig kan ik op veel sterke mensen rondom mij rekenen, anders zou dit niet lukken. Ik werk samen met een team van gedreven mensen met een gemeenschappelijk doel. Dat geeft bijzonder veel positieve energie. De inzichten van Pedro Facon (de coronacommissaris, nvdr.) helpen ook sterk.”

Ramaekers is positief over het beleid in ons land. “Toegegeven, het gaat soms traag door de versnipperde staatsstructuur, maar dat de politiek naar de wetenschap luistert, is toch een verademing. Evidence-based beleid loopt als een rode draad doorheen mijn carrière. Als ministers wetenschappelijk onderbouwde adviezen ter harte nemen, dan is het plezierig werken.”

België zette halfweg maart de inentingen met het AstraZeneca-vaccin niet tijdelijk stop toen bloedklonters bij patiënten waren opgetreden, omdat daar vanuit alle wetenschappelijke gegevens geen reden toe was. Veel andere landen van de Europese Unie deden dat wel, om enkele dagen later opnieuw te starten met het vaccin.