Diabetes en dementie in top 10 belangrijkste doodsoorzaken

Cijfers van de WHO tonen aan dat niet-overdraagbare ziekten nu goed zijn voor zeven van de tien belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd. In 2000 waren dat er nog maar vier. In arme landen is de impact van besmettelijke ziektes nog steeds groter.

De cijfers vertellen welke de meest voorkomende redenen zijn van mortaliteit door ziekte en verwonding.

Duidelijk is dat er de laatste twee decennia een toename is van hart- en vaatziekten, kanker, diabetes, chronische aandoeningen van de luchtwegen en ernstige verwondingen, de zogeheten niet-overdraagbare aandoeningen.

‘Deze nieuwe cijfers herinneren er ons aan dat we de preventie, diagnose en behandeling van niet-overdraagbare ziekten snel moeten opvoeren’, reageert Tedros Ghebreyesus, directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Hartziektes doodsoorzaak nummer één

Hartaandoeningen blijven de belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd, terwijl diabetes (9e plaats) en dementie (7) voor het eerst hun intrede doen in de top 10.

Het aantal overlijdens door een hartaandoening nam nog toe, van meer dan twee miljoen in 2000 naar bijna negen miljoen in 2019 (16 procent van alle overlijdens).

Alzheimer en andere vormen van dementie staan wereldwijd op de 7e plaats maar zowel in de Verenigde Staten als in Europa op plaats nummer 3. Vrouwen worden disproportioneel getroffen: 65 procent van de overlijdens in deze categorie is vrouw.

Diabetes kende wereldwijd tussen 2000 en 2019 een toename van 70 procent en treft meer mannen dan vrouwen.

Ook verschillende long- en ademhalingsaandoeningen (zowel overdraagbaar zoals bijvoorbeeld covid-19, als niet-overdraagbaar zoals bijvoorbeeld longkanker ) kenden een stijging.

Overdraagbare ziekten

Wat de besmettelijke ziekten betreft is er een terugval in het aantal sterfgevallen, al is die kleiner in lage- en middeninkomenslanden.

Hiv/aids daalde op twintig jaar tijd van plaats acht naar plaats negentien. In Afrika, dat nog steeds het hoogste aantal aidsslachtoffers telt, kostte de ziekte in 2000 nog het leven aan 1 miljoen mensen, in 2019 was dat gedaald naar 435.000 slachtoffers.

Ook tuberculose staat niet meer in de mondiale top 10. In 2000 bekleedde deze ziekte nog de zevende plaats, nu de dertiende met een vermindering van 30 procent van het aantal sterfgevallen wereldwijd. Toch blijft het wel een van de top 10-doodsoorzaken in Afrika en de Zuidoost-Aziatische regio’s. Afrika zag zelfs na 2000 opnieuw een toename van tuberculose, hoewel deze ziekte in de jaren ervoor was beginnen afnemen.

De nieuwe cijfers benadrukken ook de tol die overdraagbare ziekten nog steeds eisen in lage-inkomenslanden: 6 van de top 10 doodsoorzaken in lage-inkomenslanden zijn nog steeds overdraagbare ziekten, waaronder malaria (6e plaats), tuberculose (8) en hiv / aids (9).

Verkeer en drugs

De cijfers bevestigen verder de stijgende trend in de levensduur: in 2019 leefden mensen ruim 6 jaar langer dan in 2000: de globale levensverwachting steeg van 67 in 2000 naar 73 in 2019. Maar gemiddeld werden slechts 5 van die extra jaren in goede gezondheid doorgebracht.

Onder de niet-overdraagbare aandoeningen blijkt ook letsel een belangrijke oorzaak van invaliditeit en overlijden: sinds 2000 kent het aantal verkeersslachtoffers in Afrika een toename van bijna 50 procent in zowel het aantal doden als het aantal verloren gezonde levensjaren. Iets kleinere toenames (40 procent) werden ook waargenomen voor het oostelijke Middellandse Zeegebied. Wereldwijd is 75 procent van de doden als gevolg van een verkeersongeluk een man.

In Noord- en Zuid-Amerika is druggebruik een belangrijke oorzaak van zowel invaliditeit als overlijden. De afgelopen twintig jaar was er een verdrievoudiging van het aantal sterfgevallen als gevolg van druggebruik in Amerika. De Amerika’s zijn trouwens de enige regio waar drugs in de top 10 staan van vroegtijdig overlijden of invaliditeit. In alle andere regio’s haalt druggebruik de top 25 niet.