Deze muggenwerende middelen helpen nauwelijks

Met de zomer doen ook de muggen hun intrede. Er zijn middeltjes te over om ze op een afstand te houden, maar werken ze ook?

Er zijn wel degelijk effectieve middeltjes tegen muggen, zegt dokter Ula Maniewski van de reiskliniek van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen. Ze somt 4 actieve stoffen op waarvan duidelijk is aangetoond dat ze werken: DEET, (p)icaridine, IR3535 en het citrodiol-extract van citroeneucalyptusolie. Je vindt ze onder verschillende merknamen, maar je kijkt het best naar de actievestofnaam op de verpakking, zodat je zeker bent van je aankoop.

Daarnaast zijn er veel producten op de markt die onvoldoende werken, merkt Maniewski op, zoals middeltjes op basis van citronella. Die olie komt uit citroengras, een bekend ingrediënt in veel Aziatische gerechten, en niet uit de citroengeranium, Pelargonium citrosum, zoals veel mensen denken. Aan die citroen-geranium wordt ook onterecht een muggenwerend effect toegeschreven. Al deze oliën hebben een citroengeurtje, maar daarmee is ook alles gezegd: muggen weghouden doen ze nauwelijks. Bij ons is dat niet zo’n probleem, omdat muggen in onze contreien geen gevaarlijke ziektes overbrengen. Op reis in risicogebieden heb je wel betrouwbare producten nodig. Zelfs de pure citroeneucalyptusolie raadt Maniewski af, want die is irritant voor de huid, verdampt snel en werkt niet voldoende. Alleen het citrodiol-extract uit de olie werkt echt.

Regelmatig smeren

De 4 opgesomde stoffen – DEET, (p)icaridine, IR3535 en citrodiol van eucalyptus – beschermen alle ongeveer even goed. Sommige zijn van natuurlijke afkomst, maar worden ook synthetisch aangemaakt. IR3535 en citrodiol zijn erkend als biopesticiden.

De producten zijn in verschillende concentraties beschikbaar. Lage concentraties bieden weinig en slechts kort bescherming. Hoge concentraties leveren geen extra bescherming op, maar werken langer, gewoon omdat het langer duurt voor alles verdampt is. Producten met 20-30 procent DEET zijn goed voor 4 tot 6 uur. Bij 40-50 procent loopt dat op tot ongeveer 8 uur.

Voor onze streken zijn gemiddelde concentraties voldoende. Hoge concentraties worden vooral aangeraden voor wie vertrekt naar risicogebieden voor bijvoorbeeld malaria en zika. De werkingsduur neem je volgens Maniewski het best strikt op. “Als de verpakking vermeldt dat een product 3 tot 4 uur beschermt, reken je veiligheidshalve beter op een wat kortere tijd. Zeker in risicogebieden, want met gevaarlijke ziektes neem je liever geen risico’s.” Het heeft geen zin een product extra dik aan te brengen. Je herhaalt de behandeling beter zodra het product (bijna) uitgewerkt is. Hou er wel rekening mee dat de producten sneller verdwijnen als je fel zweet, als het hard waait, bij een hoge luchtvochtigheid, enzovoort.

“Gebruik net voldoende en smeer het product gelijkmatig uit over de hele onbedekte huid, maar wees voorzichtig met het gezicht”, zegt Maniewski. “Hier en daar een veeg werkt niet. De muggen blijven alleen weg waar het product op de huid zit. Dat is trouwens een van de kwaliteitstesten van de Wereldgezondheidsorganisatie. De stoffen werken niet op afstand. Armbandjes en patches met een muggenwerend product hebben dus geen effect.”

Kleding

Maar wat met de flinterdunne zomerkledij, waar muggen zo doorheen prikken? Sommige hebben zelfs geen moeite met een stevige jeans. Een mogelijke oplossing is enkele luchtige laagjes over elkaar heen dragen, zodat je huid nog voldoende kan ventileren, maar de laag te dik wordt voor de korte zuigspriet van de muggen. Let trouwens op voor je kledij. DEET bijvoorbeeld is schadelijk voor kunststoffen, zoals fleece, horlogebandjes, enzovoort.

Zelf kledij impregneren met permethrin is verboden, omdat het water dat je na de behandeling laat weglopen in het milieu terechtkomt en zeer toxisch is voor vissen. Je koopt beter een muggennet waarvan de permethrin tijdens de fabricage in de stof verwerkt werd. Het werkt ook veel langer en beter dan zelf geïmpregneerde spullen.

Veel muggenwerende producten stoten ook vlooien, teken, vliegen, enzovoort af, maar minder goed dan muggen. Je moet jezelf dus blijven controleren op teken en die zo snel mogelijk verwijderen.

Meer details: http://www.itg.be/Files/docs/ Reisgeneeskunde/NMAATREGELEN.pdf.