‘De verborgen suikers zijn de sjoemelsoftware in ons dagelijks brood’

‘Er zitten enkele fundamentele fouten in hoe onze voedingsindustrie met de gezondheid van de consumenten omgaat’, schrijft industrieel ingenieur Laurens De Meyer. Naar aanleiding van de misleidende boodschappen op verschillende voedingsproducten, wijst hij op de risico’s van de vele ‘verborgen suikers’.

Onze voeding is er slecht aan toe, dat bewijst het ene na het andere voedingsschandaal. Bovendien is dit ook te zien in de stijgende obesitascijfers met bijbehorende welvaartsziekten. Rond elk schandaal zijn er wat berichten in de media maar ondanks de het frequent opduiken verdwijnen ze relatief snel onder de radar. In speltempo komt aan het licht dat er enkele fundamentele fouten zitten in hoe onze voedingsindustrie met de gezondheid van de consumenten omgaat.

Ik vat de berichten van de afgelopen 4 maand even samen. De vis die u eet is niet de soort die op de menukaart of de verpakking vermeld staat. Zelf niet in chique restaurants. De olijfolie op uw slaatje is eveneens onecht, net als het vlees in uw bereide maaltijd. Ook nu weer komt Test-Aankoop met de onthutsende feiten naar buiten, namelijk de voedingsindustrie bedriegt erop los. Verpakkingen geven niet de correcte informatie, producten die er fruitig en gezond uitzien zijn zelden meer dan een suikerbom. Dat ze het dan nog extra vaak op kinderen gemunt hebben is ronduit cynisch. Deze zijn immers extra vatbaar voor een mooie verpakking. De invloed van slechte voedingsgewoontes zoals te veel suiker op jonge leeftijd heeft bovendien hun hele leven een impact.

Consument wordt moedwillig verschalkt

Samen met een schijnbare desinteresse bij de publieke opinie, valt ook het politiek immobilisme op. Het vraagt al een extreem schandaal zoals de dioxinecrisis eer er in die hoek wat beweegt. Vergelijk dit met het dieselschandaal rond Volkswagen, wekenlang werd hier rond gedebatteerd en iedere mening kwam aan bod. De parallel tussen het bedrog in de voedingsindustrie is nochtans sprekend. De consument wordt moedwillig verschalkt door mooie cijfers of verpakkingen die echter op geen enkele manier iets met de werkelijkheid achter het product te maken hebben.

Met voeding komen we immers ook dagelijks in contact. Bovendien is er een zeer sterke band tussen onze voeding en gezondheid. De impact op onze sociale zekerheid kan dan ook niet worden onderschat.

Het grote gevaar zit hem hier vooral in de overvloed aan toegevoegde suikers. Bij langdurig, overmatig gebruik hebben zij immers eenzelfde impact op onze gezondheid als overmatig alcoholgebruik. De stijgende statistieken van de welvaartsziekten zijn hiervan het trieste bewijs.

Ook al beseft u het zelf niet, de kans is groot dat u een overmatig suikergebruik heeft. Toegevoegd suiker zit immers in het overgrote deel van de verwerkte producten. Uiteraard in fruitdrank, maar eveneens in brood, salami, lasagne.

Vooral dieetproducten zijn bij uitstek te vermijden. Een ‘light’-label slaat enkel op het feit dat een voedingsproduct minder dan 30% van de energetische waarde van vet of suiker bevat in vergelijking met andere producten in dezelfde categorie. Meestal wordt een deel van het vet verwijderd uit het product. Vet geef echter smaak en structuur. Dit moet dus worden gecompenseerd door het toevoegen van een royale portie suikersiroop.

Deze werkwijze heeft voor de voedingsindustrie niets dan voordelen. De evolutie heeft er immers voor gezorgd dat wij mensen genetisch gezien aangetrokken zijn tot zoete smaken. Een product dat iets zoeter is dan zijn buur, zal beter verkopen. Suikersiroop bevat 50% fructose, dit suiker onderdrukt het verzadigingsgevoel waardoor we meer gaan eten. Slanker wordt u niet van al deze light producten, waardoor u net meer lightproducten zal gaan kopen. Bovendien zijn lightproducten duurder. Zij passeren dus 4 maal aan de kassa en dit ten koste van onze gezondheid.

Nochtans is de negatieve impact van suiker reeds lang bekend. Wetenschappelijk onderzoek wijst al decennia in deze richting. Dr. Robert Lustig heeft deze wetenschap naar een breed publiek vertaald en het WHO brengt in zijn rapport van 2015 betreffende de richtlijnen voor suikerconsumptie alle bewijzen samen. Niemand kan nog ontkennen dat onze suikerconsumptie een probleem is. De Belg consumeert dagelijks vier maal meer suiker dan de 25g die aangeraden wordt door de WHO.

Verkeerslichten voor voeding

De overheid is het dus aan zichzelf en zijn burgers verplicht om actie te ondernemen. Toch blijkt dit een zeer moeizaam proces waarbij alle sense of urgency ontbreekt. Het aller grootste probleem: er sluimert veel te weinig wetenschap door in politieke beslissingen. Onderzoeken tonen aan dat een universele, eenvoudige labelling waarin alle producten met elkaar vergeleken worden soelaas kan bieden. Het voorbeeld hiervan bij uitstek is het verkeerslichtensysteem. Gezode producten krijgen een groen, middelmatige producten een oranje en ongezonde producten een rood label. Hierbij wordt naar de totale gezondheidsimpact van het product gekeken en niet enkel naar 1 bepaalde component of 1 bepaalde productcategorie. Uiteraard gaat dit niet vanzelf en zal het invoeren van dergelijk systeem gepaard moeten gaan met een uitgebreide informatiecampagne om de consument bewust te maken van de gevaren van slechte voeding en de informatie die dergelijk label biedt.

Aangezien vele verwerkte producten een rood label zouden krijgen is de industrie erg gekant tegen dit idee. Reeds in 2010 kwam het plan vanuit de Europese commissie om het veerkeerslichtensysteem in te voeren. De voedingslobby had er echter meer dan 1 miljard euro voor veil om deze regelgeving te vermijden.

Ook de beleidsmakers in België hebben nog geen antwoord gevonden om de welvaartsziekten onder controle te krijgen. Wel hebben we een slappe suikertaks gekregen die de staatskas vervet maar voorts geen enkel gezondheidsbevorderend effect heeft. Nochtans is het besef er wel bij onze politici. Afgelopen weken werd er in het federaal parlement binnen de meerderheid gediscussieerd over voedsel labelling. En ook hier blijkt de industrie de pen van de wetgever vast te houden. Alweer wordt geen aandacht besteedt aan het alom geprezen verkeerslichtensysteem en lijkt de regelgeving een maat voor niets te worden. Niet verwonderlijk als je de innige verwevenheid tussen de huidige meerderheid, boerenbond, VLAM en FEVIA tegen het licht houdt.

Het onderzoek van Testaankoop toont nochtans duidelijk aan dat er niet op de goodwill van de voedingsindustrie moet gerekend worden. De consument heeft recht op duidelijke en eenvoudige informatie op de verpakking van zijn voeding, het is hoog tijd voor de politici om hier iets aan te doen.

( Laurens de Meyer (mede-organisator van Dagen Zonder Vlees, industrieel ingenieur in de voedingsindustrie, FoodBlogger www.everlaung.be en auteur van het boek ‘Wat (w)eten we’ (uitgegeven bij Borgerhoff&Lamberigts))