‘De oplossing voor de demografische tijdbom? Draai de biologische leeftijd terug’

Een manier om de demografische tijdbom te ontmantelen, is om mensen biologisch te verjongen. ‘De wetenschap zet op dat vlak rasse schreden vooruit’, schrijft medisch antropoloog Reginald Deschepper.

Onlangs trok Margo Cloet van Zorgnet-Icuro terecht aan de alarmbel om te waarschuwen voor de demografische tijdbom als gevolg van vergrijzing. Maar deze week werd ook bekendgemaakt dat men erin geslaagd is om oogcellen bij apen te verjongen. Dat gebeurde eerder al bij muizen. De volgende stap is een  klinische studie bij mensen.

In het voorbije decennium heeft men op het domein van geroscience, zeg maar de wetenschap van verjonging, enorme vooruitgang gemaakt. Daardoor begrijpen we nu waarom we verouderen en slagen we er al in om oude muizen terug jong te maken.

Het klinkt misschien als sciencefiction maar de studie verscheen in het gezaghebbende tijdschrift Nature en is gebaseerd op bevindingen van Shinya Yamanaka die hiervoor de Nobelprijs kreeg. Ondertussen zijn ook bij mensen de eerste studies gepubliceerd waarbij men op een niet-invasieve, veilige manier de biologische klok kon terugdraaien.

Lees verder onder het artikel.

Als je vraagt aan mensen of ze langer willen leven is het antwoord meestal: nee. Dat komt omdat we een beeld voor ogen hebben van lichamelijke en geestelijke aftakeling. Dat is helaas voor de meesten van ons het verwachte scenario want 70 à 80% van de overlijdens zijn het gevolg van typische ouderdomsziektes met een langdurig ziektetraject.

Ook maatschappelijk gezien zorgt dit voor problemen. Door een steeds nijpender tekort aan zorgpersoneel en hogere ziektekosten willen de meeste ouders hun kinderen niet al te veel belasten door decennia in een zorgbehoevende toestand te blijven leven. In dat scenario leven ze liever minder lang…

Maar misschien brengt de wetenschap een oplossing in de vorm van vergroening. Terwijl onze chronologische leeftijd (op basis van onze geboortedatum) toeneemt, kunnen we onze biologische leeftijd (die de risicofactor is voor ziekte en sterven) afremmen … of zelfs omkeren. Het effect is dat we onze healthspan verlengen, dat is onze levensduur waarin we vrij zijn van ernstige ziekten zijn en dus goed voor onszelf kunnen zorgen en zelfs voor anderen, zoals de kleinkinderen.

Nu al worden medicijnen uitgetest (zoals rapamycine) waarvan het effect in alle onderzoeken en bij alle soorten dieren hetzelfde is: een langere healthspan én een verkorting van de periode op het einde van het leven waarbij men ziek is en uiteindelijk sterft. Die geneesmiddelen activeren mechanismen (mTOR, voor de geïnteresseerden) die vroeg in de evolutie zijn ontstaan en bij zowat alle dieren doorheen de tijd bewaard zijn gebleven. En dus zijn ze ook bij de mens aanwezig.

De wetenschappers op het domein van geroscience zijn optimistisch dat we in de komende jaren ook bij mensen de biologische klok kunnen vertragen of omkeren, hoewel studies steevast eindigen met de aanbeveling dat er ‘nog meer onderzoek nodig is’. Ondertussen nemen veel van die wetenschappers zelf al deze medicijnen en slagen ze er in hun biologische leeftijd met vele jaren te verlagen.

Je leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor het krijgen van de typische ouderdomsaandoeningen. Vanaf ongeveer 65 jaar neemt het risico spectaculair toe op een manier waarbij alle andere factoren (levensstijl, omgeving, genen) verbleken. Al blijft gezonde levensstijl voorlopig de beste optie om je gezonde levensduur (healthspan) met één of zelfs meerdere decennia te verlengen, lang genoeg om dan te genieten van de wetenschappelijke vooruitgang om je mogelijks nog langer gezond te houden. Als je vraagt aan mensen of ze lang gezond willen blijven en op die manier langer willen leven dan is het antwoord zonder aarzeling: ja.

Die ontwikkelingen leiden tot een geheel nieuwe benadering in de geneeskunde. Tot nu toe wachten we meestal tot ouderdomsziekten optreden om die dan een voor een te behandelen. Dat is de reactieve vorm van geneeskunde. In de toekomst wordt het echter veel aantrekkelijker om proactief te werken: we grijpen in om het verouderingsproces zelf aan te pakken, lang voor de eerste ziektes opduiken. Zo kunnen we meteen alle verouderingsaandoeningen vermijden of toch uitstellen. Nee, dat leidt niet meteen tot het eeuwige leven maar een realistisch doel is om de demografische tijdbom te ontmantelen. Zo voorkomen we tsunami’s van diabetes, dementie, kanker, beroertes enzovoort, waarbij een relatief steeds krimpende jonge actieve bevolkingsgroep moet zorgen voor een alsmaar groeiende groep zorgbehoevende ouderen waarvan de levenskwaliteit ondermaats dreigt te worden.