‘De Britten blijven zich vastklampen aan de illusie van een functionerende gezondheidszorg’

Het Britse Rode Kruis sprak dit weekend van een ‘humanitaire crisis’ in de nationale gezondheidszorg. Is het echt zo erg? Correspondente Lia Van Bekhoven doet het verhaal van haar vermiste baarmoeder.

De gratis Britse gezondheidszorg de NHS, heeft het weekeinde een breekpunt bereikt. Het Rode Kruis spreekt van een ‘humanitaire crisis’. Artsen hebben het over ‘een absolute oorlogszone’ in de ziekenhuizen. ‘Haalt de NHS het einde van 2017 wel?’, vroeg de BBC.

De reden waarom de NHS dit jaar, net zoals andere jaren zal overleven, is omdat de Britten er heilig in geloven. De nationale gezondheidszorg is het meest betrouwbare instituut van het land (peiling 2015). En het meest dierbare. Sorry, queen. Over de NHS zijn gedichten geschreven. De zorg werd gelouterd in de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Londen. Ze wordt gezien als een even succesvolle en even Britse uitvinding als de industriële revolutie. Ook al wachten bijna vier miljoen mensen op een operatie (waarvan sommigen een jaar), en duurt het een week om een afspraak te maken met de huisarts. De terminaal zieke auteur AA Gill schreef in zijn laatste artikel voor de Sunday Times vorige maand, dat hij in een NHS-ziekenhuis ging overlijden. Een gezondheidszorg die in de optimistische na-oorlogse jaren was opgezet om iedereen, ongeacht inkomen, te behandelen, die val je niet af. Tenzij je buitenlander bent. Alleen degenen die buiten de Britse eilanden geboren zijn, zien deze heilige koe voor wat ze is.

Als ik terugdenk aan de ervaringen die ik met de NHS gehad heb, waren ze zelden recht toe recht aan. Ze waren nooit levensbedreigend, maar liepen evenmin volgens de lijn der verwachtingen. Mijn meest bizarre behandeling gold een hysterectomie en nog wat lichte, aanverwante ingrepen een jaar of vier geleden. Van de procedure herinner ik me alleen dat de anesthesiste een zwak zei te hebben voor Nederlandse netbalspelers. Tachtig minuten later was het karwei geklaard en was ik een baarmoeder lichter. Dacht ik. De volgende dag mocht ik naar huis. ‘En ik mag niet tillen, niet sjouwen, geen boodschappen doen en niks dragen dat zwaarder is dan een glas wijn met bubbels’, lichtte ik mijn echtgenoot in. ‘Voor hoe lang?’ vroeg hij. ‘Ik weet het niet precies. Ik was nog half verdoofd. De arts zei iets met zes.’ ‘Zes weken?’, vroeg The Man hoopvol. ‘Nee. Volgens mij was het zes jaar’.

Geen baarmoeder

Ik was met een stapeltje documenten weggestuurd, maar nergens stond er iets over duur van herstel. Sterker: er stond ook niets over een hysterectomie. Er was van alles opgetrokken en vastgezet, maar geen bevestiging dat mijn baarmoeder, na gedane arbeid, het eeuwige voor het tijdelijke verwisseld had. Er was maar een iemand die een oplossing kon geven, zoals ze vroeger in Britse detectiveromans zeiden. Maar de bewuste chirurg deed er twee weken over zich te laten vinden. Telefoontjes en e-mails liepen vast op liederlijke, soms hilarische bureaucratische chaos. Ik bleek overigens wel degelijk van mijn baarmoeder af te zijn. Mijn papieren waren verwisseld met die van een andere patiënt.

De reactie van mijn Nederlandse vrienden was typerend. Of ik een klacht ging indienen. Mijn Engelse omgeving vond het een kostelijk verhaal. Zo ging het nou eenmaal bij de NHS, maar hee, er waren geen doden gevallen, niemand had opzettelijk iets verkeerd gedaan en iedereen in die ziekenhuizen werkt zo hard, geen wonder dat er fouten worden gemaakt.

De NHS draait op bijgeloof. Net zoals Jehova’s getuigen geloven dat de wereld ten onder gaat nadat alle eerdere waarschuwingen vals bleken, zo blijven de Britten zich vastklampen aan de illusie van een functionerende gezondheidszorg. Ook al zijn de wachtlijsten langer, de overheidsinvesteringen kleiner en de overlevingskansen van kankerpatiënten lager dan in andere EUl-anden. De Britten kunnen daar (nog) mee leven. Maar ik heb soms visioenen van een jonge vrouw die in west-Londen rondloopt en onterecht denkt dat haar baarmoeder verwijderd is omdat ze met mijn papieren naar huis gestuurd werd.