Covid-19 heeft een impact op de diagnose van darmkanker in België. Maag-darmspecialist Luc Colemont maakt zich zorgen. ‘Je krijgt een gratis kans om erger te voorkomen. Grijp die alsjeblieft.’
Uit cijfers van het Belgische kankerregister blijkt dat er in de eerste helft van vorig jaar 20 procent minder darmkankers zijn vastgesteld. Dat is onder andere te wijten aan een tijdelijke onderbreking van het bevolkingsonderzoek, een uitgestelde reguliere zorg en angst bij de patiënt om naar het ziekenhuis te gaan.
Luc Colemont, bezieler van vzw Stop Darmkanker, schreeuwt vandaag meer dan ooit zijn Grote Boodschap uit. “Doe. De. Test!” ‘Er is niet alleen leven en leed na, maar ook naast corona’, zegt Colemont. ‘Elke dag krijgen 23 Belgen te horen dat ze aan darmkanker lijden en zijn er 10 begrafenissen door darmkanker. Daar zouden we minstens de helft van kunnen voorkomen. Dit is een welvaartstaat onwaardig.’
Hoe verontrustend zijn de dalende darmkankerdiagnoses?
Luc Colemont: ‘Covid-19 heeft alles en iedereen weggeblazen. We hebben een hoop darmkankers niet vastgesteld die we normaal gezien wel hadden moeten ontdekken. Wanneer zo’n uitstelde diagnose tot vijf maanden oploopt, is dat wellicht nog niet zo problematisch. Maar na acht maanden bereik je wel een kantelpunt waarbij een darmkanker die in maart perfect behandelbaar was met enkel een operatie, nu wel een aanvullende chemotherapie vereist. Dat zijn situaties die zich op dit moment daadwerkelijk in de praktijk voordoen.’
Zal dit op langere termijn levens kosten?
Colemont: ‘De mortaliteit zal mogelijk enkele procenten hoger liggen. Maar ik denk vooral aan het leed dat we hadden kunnen vermijden, want het is toch één grote ellende om zoiets te moeten meemaken. Ook de kosten voor de overheid zullen hoog oplopen. Het RIZIV zal nu meer moeten terugbetalen aan dure behandelingen die misschien niet nodig waren geweest als er geen uitstel door covid was.’
Het Vlaams bevolkingsonderzoek voor mensen vanaf 50 jaar is in de eerste coronagolf een tijdje stopgezet. Hoe problematisch is dat?
Colemont: ‘Die pauze heeft gelukkig maar een kleine twee maanden geduurd. De achterstand wordt nu weggewerkt. Er zijn extra coronamaatregelen voor darmonderzoek in ziekenhuizen, waardoor er minder onderzoeken kunnen worden ingepland. Maar iedereen doet zijn uiterste best om de schade te beperken. We hebben ook geen idee wat de impact van corona is op de deelname aan het bevolkingsonderzoek. Hopelijk hebben mensen dankzij deze gezondheidscrisis meer aandacht gekregen voor het belang van preventie. In 2019 heeft 51,1 procent zich laten testen. Voor de cijfers van 2020 is het wachten tot eind dit jaar. Jammer, want de gegevens zijn er, maar zitten op verschillende plaatsen in verschillende computers. Het is belangrijk om die cijfers zo snel mogelijk te hebben om snel te kunnen bijsturen. Ik pleit daarom voor de oprichting van een “darmkanker-dashboard”. Als men voor covid kan zeggen hoeveel besmettingen en ziekenhuisopnames er elke dag zijn, moet dat voor darmkanker toch ook kunnen? Dankzij het bevolkingsonderzoek hebben we in Vlaanderen nu minder darmkankers dan voor de start van de screening in 2013. Dat is schitterend nieuws! Het zou spijtig zijn als alle inspanningen van de voorbije jaren door corona als sneeuw voor de zon verdwijnen.’
België bengelt volgens een studie van Eurostat aan de staart wat betreft overheidsuitgaven voor preventie (1,7 procent tegenover een Europees gemiddelde van 2,8 procent). Wat zou de ambitie moeten zijn?
Colemont: ‘Preventie is geen toverwoord, maar het werkt wel. Dat toont het bevolkingsonderzoek duidelijk aan. We zouden toch minstens even goed moeten doen als het Europees gemiddelde en zelfs mikken op een top 3. Op dat punt kun je niet ambitieus genoeg zijn. Niet alleen het budget voor preventie moet omhoog, ook de middelen voor communicatie. Dat kan nog altijd beter. Een Italiaanse studie toonde aan dat een van de hoofdredenen waarom iemand niet meedoet aan het bevolkingsonderzoek het gebrek aan kennis is. “Niemand heeft me ooit verteld dat het zo belangrijk is”, hoor ik ook nog steeds elke dag. Je krijgt een gratis kans om erger te voorkomen. Grijp die alsjeblieft.’
Hoe komt het dat darmkanker steeds meer voorkomt bij jonge mensen?
Colemont: ‘Als ik dat zou weten, zou ik er de sociale media dag en nacht mee bestoken. Heeft het iets te maken met onze levensstijl, het immuunsysteem, de darmflora, een gebrek aan beweging, luchtverontreiniging? We weten het niet. We zien het alleen. Maar we moeten ook niet wachten tot we de uitleg kennen om er iets aan te doen.’
Wat dacht u toen onlangsendoscopen in een Antwerps ziekenhuis niet voldoende gedesinfecteerd bleken?
Colemont: ‘Dat is een nachtmerrie voor mijn collega’s, vooral omdat het om een domme, technische fout ging. De perceptie was dat de endoscopen helemaal niet gereinigd waren, terwijl ze dat voor 80 à 90 procent wel waren. Hopelijk verdwijnt dit snel uit het collectieve geheugen.’
U blijft intussen op verschillende fronten strijden tegen darmkanker?
Colemont: ‘Corona heeft een impact gehad op onze vzw door het wegvallen van fundraising events. Zo was ‘De Warmste Week’, dat een belangrijke inkomstenbron voor ons is, vorig jaar gericht op vrijwilligerswerk. Door zelf de ‘Darmste Dagen’ te organiseren, hebben we toch inkomsten kunnen genereren. We hadden enkele jaren geleden ook het plan om een film te maken, zoals ‘Philadelphia’ dat over de aidsproblematiek gaat, maar wegens evidente budgettaire redenen hebben we voor een strip gekozen, die nu al in 12 talen vertaald is. In Portugal en Italië maakt het nu integraal deel uit van een nationale campagne. Daar zijn we best trots op. Gelukkig kunnen we ook nog altijd blijven rekenen op de onvoorwaardelijke steun van Marc Coucke. Dat is in deze tijden niet evident. Dat kan ik niet genoeg onderstrepen. Zonder Marc Coucke was er wellicht geen sprake meer geweest van Stop Darmkanker!’
Luc Colemont organiseert elke woensdag om 17 uur een Facebook Live waar mensen vragen kunnen stellen.
Meer info:
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
