‘Dankzij de coronavaccins kunnen we gelukkig aan een griezelscenario ontsnappen’

Nieuwe infectieziekten blijven onze gezondheid bedreigen en de belangrijkste pijler in de strijd blijven vaccins. Marleen Finoulst legt uit waarom.

Vaccins zijn een van de belangrijkste verwezenlijkingen van de geneeskunde. Nadat de Britse arts Edward Jenner aan het einde van de 18de het eerste vaccin tegen pokken had ontwikkeld, kon de toen gevreesde ziekte dankzij massavaccinatie worden uitgeroeid (de wereld is pokkenvrij sinds 1980).

Een kleine eeuw later maakte de Franse bioloog Louis Pasteur een werkzaam vaccin tegen hondsdolheid (rabiës), een virusziekte die zo goed als altijd dodelijk afloopt. Door systematische inenting van huisdieren dateert het laatste geval van rabiës in Europa van 20 jaar geleden. Pasteur ontdekte ook penicilline en ontwikkelde de eerste antibiotica, waarmee dodelijke bacteriële infecties succesvol kunnen worden behandeld.

Dankzij vaccins en antibiotica leken infectieziekten, ooit de belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd, zo goed als bedwongen. Dat optimisme is helemaal verdwenen sinds de coronapandemie.

Nieuwe infectieziekten blijven onze gezondheid bedreigen en de belangrijkste pijler in de strijd blijven vaccins. Toen vaccinatiecampagnes vanaf de late jaren vijftig van vorige eeuw breed werden uitgerold, nam meer dan 95% van de bevolking daar als vanzelfsprekend aan deel. Ouders die het enorme leed van infecties als mazelen, bof of polio nog gekend hadden in hun omgeving, waren maar wat blij dat ze hun kind konden beschermen.

In vergelijking met de prevaccinatie-jaren werden in enkele decennia na de invoering ervan tienduizenden kinderlevens gespaard. Zo nam in dertien jaar na het uitrollen van de vaccinatiecampagnes het aantal geregistreerde gevallen van difterie met meer dan 80% af en van polio met meer dan 90%.

Toen in 1918 de wereld getroffen werd door de Spaanse griep, de vorige pandemie, lieten naar schatting tussen 50 en 100 miljoen mensen het leven. Veel meer dan afstand houden en maskers dragen kon men destijds niet doen. Dankzij de coronavaccins kunnen we gelukkig aan een griezelscenario ontsnappen.

De impact van de coronavaccinatiecampagne is meteen voelbaar in de ziekenhuizen, waar amper nog ouderen met ernstige covid-19 worden opgenomen. De invloed van vaccinatie is niet altijd zo snel duidelijk.

De impact van het HPV-vaccin bijvoorbeeld, dat jonge meisjes beschermt tegen baarmoederhalskanker, wordt de laatste jaren pas goed zichtbaar. Tussen leeftijd van vaccinatie en leeftijd waarop baarmoederhalskanker opduikt, liggen immers enkele decennia. Vandaag weten we dat HPV-vaccinatie, in combinatie met screening middels uitstrijkjes, deze dodelijke kanker kan uitroeien. Vaccins vormen bij uitstek het krachtigste preventieve wapen in de strijd tegen infectieziekten.