‘Dampen is niet onschuldig’

Wanneer tabaksreuzen zich op de markt van de e-sigaret storten, is dat niet uit liefdadigheid. ‘Mensen verslaafd maken aan tabak, om de tanende rokersmarkt nieuw leven in te blazen: daar draait het toch om,’ schrijf Marleen Finoulst, hoofdredacteur van Bodytalk.

De sigaret is passé, met dank aan jarenlange doorgedreven ijver van de antitabakbeweging en overheidsmaatregelen zoals het verbod op tabaksreclame, roken op openbare plaatsen en het doorgedrongen besef dat roken dodelijk is. Na lancering van de e-sigaret zo’n 10 jaar geleden, komt tabaksfabrikant Philip Morris nu zelf met een gezonder alternatief voor de sigaret. De IQOS, ook een dampsysteem zoals de e-sigaret, maar dan zonder vloeistof en met gewone tabak in plaats van opgeloste nicotine. Bij ons is IQOS, dat iets weg heeft van een mooie designpen, nog niet op de markt, en het zal ook nog even duren als het van de antitabakstrijders afhangt. Wat niet wegneemt dat ook bij ons al volop gedampt wordt (omdat er geen verbranding aan te pas komt, maar de tabak of vloeistof verhit wordt, spreekt men liever van dampen of ‘vapen’).

In eerste instantie leek dampen een goede manier om verstokte rokers van hun verslaving af te helpen, zoals nicotinevervangers als Nicorette-kauwgum dat eerder deden. E-sigaretten kregen aanvankelijk ook het voordeel van de twijfel. Stoppen met roken is nog steeds de hoofdreden waarom veel volwassenen zich een elektronische sigaret aanschaften.

Alleen worden deze e-sigaretten anders in de markt gezet dan de oudere nicotinevervangers. Het zijn hippe toestelletjes, met diverse smaken en geuren, al dan niet met nicotine, die je niet bij de apotheker koopt maar in een trendy dampwinkel. Bovendien worden ze verkocht als veel minder schadelijk dan sigaretten. Dat laatste klopt weliswaar, maar het betekent niet dat dampen onschadelijk is.

Integendeel, zo schrijven Britse en Amerikaanse wetenschappers in een zopas verschenen (11 januari 2018) publicatie in het vakblad Annual Review of Public Health. Wetenschappelijke studies, opgesomd in deze review, verschijnen in een razendsnel tempo en tonen bijvoorbeeld aan dat de meeste volwassen rokers die een e-sigaret gebruiken, daarnaast gewone sigaretten blijven roken. Of dat een kwart van de jongeren die vandaag dampen daarvoor nooit gerookt hebben. En dat jonge dampers gemakkelijker beginnen roken dan jongeren die niet dampen.

Hoe schadelijk is het voor de gezondheid? E-sigaretten bevatten veel minder kankerverwekkende stoffen dan gewone sigaretten, maar die stoffen zijn er wel nog steeds. Zo produceren e-sigaretten nitrosamine, een gekend carcinogeen. Jaren dampen zou dus weleens slecht kunnen aflopen, alleen beschikken we vandaag niet over langetermijnstudies die dat aantonen. Bovendien hebben e-sigaretten een impact op je bloedvatensysteem. Nicotinepartikeltjes opgelost in de geïnhaleerde damp, dringen diep door in de longen en irriteren kleine bloedvaatjes waardoor een ontstekingsreactie op gang komt. Op termijn veroorzaakt dit hart- en vaatziekten, nog steeds killer nummer één in onze contreien.

Ook dat moeten we nog bevestigd zien in lange-termijnonderzoek. En dat speelt nu net in de kaart van een tabaksreus als Philip Morris. Zolang er geen echte bewijzen zijn, kan IQOS, het nieuwe verslavende dampsysteem, wereldwijd haar intrede doen en gigantische winsten genereren. Want daar draait het toch om: mensen verslaafd maken aan tabak, om de tanende rokersmarkt nieuw leven in te blazen. Bij gebrek aan onderzoek worden zoveel mogelijk opiniemakers en wetenschappers warm gemaakt om het op te nemen voor dampen. Ik werd ook gecontacteerd, maar bedankte.

Daarnaast werd een nieuwe stichting opgericht, de zogenaamde ‘foundation for a smoke-free world’, waarin Philip Morris jaarlijks miljoen dollars pompt voor wetenschappelijk onderzoek naar methoden om te stoppen met roken. Volgens de tabaksfabrikant volledig onafhankelijk. Wie gelooft die mensen nog? Pro memorie: in 1997 beloofde de toenmalige baas van Philip Morris, Geoffry Bible, dat hij zijn fabrieken meteen zou sluiten indien bewezen werd dat tabak longkanker veroorzaakt, schrijft Knack deze week.