‘Burn-out: mensen kennen zichzelf niet en dat begint al bij onze jeugd’

Het is doodzonde van de tijd om te wachten tot je 40 of 50 bent om eindelijk goede keuzes te kunnen maken. Dat kan sneller en beter, vindt Danielle Krekels. ‘Wie zichzelf goed kent, kent zijn eigen potentieel en grenzen.’

Er wordt veel wakker gelegen tegenwoordig. De Vlaamse jeugd ligt wakker van haar psychisch welzijn, zo leerde ons een rondvraag op initiatief van de Vlaamse jeugdraad. En scholen moeten binnenkort wakker liggen van het risico op burn-outs dat kinderen in hun latere leven kunnen lopen, en dat al vanaf het eerste leerjaar, zo adviseerde de Hoge Gezondheidsraad. Jonge mensen blijken bovendien een kwetsbare groep: onderzoek van WHY5Research toont aan dat gedachten over zelfdoding het vaakst voorkomen in de leeftijdscategorie 18-35 – bij 31procent van de zogenaamde “millennials” – wat meer is dan in andere volwassen leeftijdscategorieën.

Ik vraag mij af: worden onze kinderen en jongeren wel voldoende begeleid? En is daar een totaalvisie op? Het huidige voorstel, om kinderen al vroeg technieken aan te leren voor stress management en het aankaarten van problemen, doet mij het tegendeel vermoeden. Leren omgaan met stress is goed, maar het gaat voorbij aan de kern van de zaak. Stress is immers vaak een symptoom, maar geen root cause. Wat ontbreekt, is een beleid dat (jonge) mensen stimuleert om vroeg te beginnen bouwen aan hun zelfkennis en zelfbeeld.

De link tussen zelfkennis en goed in je vel zitten? Ik begeleid en coach al jaren professionals en jongeren en stel telkens maar weer vast: mensen kennen zichzelf niet. Of toch zeker niet goed genoeg. En daar begint het: wie zichzelf goed kent, kent zijn eigen potentieel en grenzen, en vindt zo sneller de weg naar een evenwichtig leven waar hij of zij zich goed bij voelt. Of het nu gaat over je school, je studierichting, de stad waar je gaat wonen, de baan waar je 8 uur per dag aan besteedt, of de partner met wie je je leven deelt. En dit zijn belangrijke factoren voor je geluk en energieniveau.

Natuurlijk bouwen we in onze levensloop, na vallen en opstaan, op de duur wel wat zelfkennis op. Maar ik vind het doodzonde van de tijd om te wachten tot je 40 of 50 bent – voor de meeste mensen “l’âge de raison” – om eindelijk goede keuzes te kunnen maken. Dat kan sneller en beter. De vraag ik dus: hoe kunnen we kinderen en jongeren nu al helpen om hun potentieel, maar ook hun grenzen te ontdekken?

Verborgen talenten

Het is zeker niet zo dat hier momenteel geen inspanningen voor worden geleverd door bijvoorbeeld ouders, leerkrachten, CLB-medewerkers. Maar er is een steeds terugkerende denkfout. We concentreren ons te veel op het heden. We kijken naar waar onze kinderen of jongeren nu in uitblinken en energie van krijgen, en baseren daar onze adviezen op. Maar zo lopen we een belangrijk deel van hun potentieel mis, bijvoorbeeld vaardigheden of activiteiten waarmee ze in hun omgeving niet in contact komen. Als maatschappij is het echter cruciaal dat we een oplossing vinden voor deze blinde vlek.

De essentie is ervoor te zorgen dat onze kinderen in een omgeving zitten waarin zij zich kunnen ontplooien. Waarin hun verborgen talenten gespot worden, en ze nieuwe dingen kunnen proberen – los van wat ze nu “zouden moeten” of waar ze in volwassen ogen voor “in de wieg gelegd zijn”. Dat is veel doorslaggevender bij het voorkomen van stress en burn-outs in een later leven, dan hen bewust te maken en preventietechnieken aan te leren.

Bijna alle scholen zeggen dat ze je kind centraal stellen of dat het een VIP is die zijn talenten mag ontwikkelen. Deze marketingtaal moet worden omgezet in de realiteit. De eerste stap is de talenten van kinderen te spotten. Dat doen we niet door te vragen wat ze graag doen of goed kunnen en daar vervolgens onze volwassen interpretaties aan te koppelen. We moeten de echte drijfveren van kinderen herkennen. Dat zijn de bezigheden die hen energie geven, een uitstekend vertrekpunt in de zoektocht naar hun talenten. Vervolgens is het zaak manieren te vinden om kinderen met die natuurlijke drijfveren iets positiefs en leerrijks te laten doen om hun aanleg verder te laten rijpen.

Daarom is mijn advies aan minister van Onderwijs Hilde Crevits en de scholen: maak van het ontplooien van talent en het ontwikkelen van zelfkennis bij kinderen en jongeren een prioriteit. En voor de ouders: ga na of uw kind op school in een setting zit die het beste uit hem of haar naar boven haalt, en waarbij het zijn of haar talenten ten volle kan doen bloeien. Of om het met de woorden van Frederick Douglass te zeggen: it is easier to build strong children than to repair broken men.

Danielle Krekels is werkzaam in het kenniscentrum CoreTalents. Danielle trekt mee het project “Warme Scholen”