‘Blauwe briljanten en het groene goud: tijd dat we de economische voordelen van biodiversiteit erkennen en benutten’

‘Het welzijn van onze planeet is onlosmakelijk verbonden met ons eigen welzijn en welvaart’, schrijft Jana Asselman (UGent).

Het nut en de bijdrage van biodiversiteit aan onze gezondheid, maatschappij en economie blijft voor velen een abstract begrip. Het erkennen van de waarde hiervan is echter een fundamentele economische strategie. Het World Economic Forum benadrukt dat meer dan de helft van het wereldwijde BBP afhankelijk is van de natuur. Dit onderstreept de diepe verbinding tussen de gezondheid van het milieu en economische groei. Maar wat betekent dat nu echt voor het individu?

Hieronder geef ik drie voorbeelden die we regelmatig tegenkomen om dit abstracte begrip te vertalen in iets tastbaars. Ze maken de verbinding tussen milieu, gezondheid en economie

Groene en Blauwe Omgevingen als buffer bij welzijn, stress en hitte:

Een eerste is de impact van groene en blauwe omgevingen op het welzijn. Deze natuurlijke omgevingen fungeren als buffers voor mentaal welzijn, bieden rust en een pauze in een wereld die steeds sneller doordraait. Ze verminderen het hitte-eiland effect in steden, wat essentiële verkoeling biedt.  Dit verlaagt zowel de vraag naar airconditioning (energiebesparing) als de kans op oververhitting (vermindering kost gezondheidszorg).

De WHO waarschuwt recent nog voor de ernstige impact van klimaatverandering op de gezondheid, waaronder een toename van vroeggeboortes en hartproblemen tijdens hittegolven​. Zonder inspanningen in onze blauwe en groene omgevingen zal dit op de lange termijn economische kosten met zich meebrengen door verhoogde gezondheidszorguitgaven en verminderde productiviteit. Leveren we deze inspanningen wel, dan brengt dit op. Zo berekenden onderzoekers dat de gezondheidsvoordelen van watersport en recreatie een maatschappelijke waarde hadden van £176 miljoen per jaar in Engeland.

Biodiversiteit en Gezondheid:

Dat brengt ons naadloos bij gezondheid. Biodiversiteit zorgt immers voor een ongekende rijkdom aan potentiële oplossingen voor de moderne geneeskunde. Natuurlijke stoffen, afgeleid van een diversiteit aan organismen, vormen de basis van talrijke medicijnen die een reeks ziekten behandelen, van infecties tot kanker. Het mantel diertje Ecteinascidia turbinata was de bron van het antikankermedicijn Yondelis. De voorbije 20 jaar (periode 1981-2019) was meer dan 70% van de nieuwe medicijnen die op de markt kwamen, afgeleid van een natuurlijke stof. Biodiversiteit is dus niet alleen cruciaal voor onze gezondheid maar dient ook als hoeksteen voor innovaties in farmaceutica en groene chemie. Ze levert dus een belangrijke bron van inspiratie en innovatie in twee cruciale economische sectoren die behoren tot de belangrijkste industrietakken in België zowel naar tewerkstelling als naar export.

Economische Voordelen van Biodiversiteit

Zo komen we tot economie. Een opmerkelijk economisch voordeel dat we niet mogen onderschatten, is de rol van wadden of slikken in de opvang van koolstof. Wandelaars en toeristen hebben hier vooral oog voor de vogels en zeehonden, maar werpen zelden een blik op de modderige brij onder hun laarzen. Echter, deze unieke biodiverse ecosystemen, gelegen op de grens van land en zee, zijn uitermate effectief in het vastleggen en opslaan van CO² uit de atmosfeer. Door hun vermogen om grote hoeveelheden koolstofdioxide vast te leggen, spelen zij een cruciale rol in de mitigatie van klimaatverandering. Zij verminderen de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer. Ze dragen bij aan de wereldwijde inspanningen om klimaatverandering tegen te gaan én creëren ook economische waarde. Bescherming en herstel van wadden kunnen dienen als een kosteneffectieve strategie voor koolstofcompensatie, wat overheden en bedrijven een haalbare en duurzame optie biedt om hun klimaatimpact te verminderen. Investeren in een natuurgebaseerde oplossing loont dus duidelijke. Zo berekende een Europees project⁵ dat meer dan 168 natuur gebaseerde oplossingen (nature based solutions) in Europese steden samen een geschatte waarde hadden van $1.52 biljoen per jaar.

Het is dus van cruciaal belang dat de samenleving en beleidsmakers de economische voordelen van biodiversiteit erkennen en benutten. Door dit te doen, kunnen we een toekomst bevorderen waar economische groei niet ten koste gaat van de natuur, maar in plaats daarvan symbiotisch verbonden is met de instandhouding ervan. Dit belooft een gezondere samenleving, een bloeiende economie en een veerkrachtig milieu. Kortom, het welzijn van onze planeet is onlosmakelijk verbonden met ons eigen welzijn en welvaart.

Jana Asselman is professor blauwe biotechnologie aan de Universiteit Gent en lid van de denktank ELENI.