Brood en melk, de 2 belangrijkste bronnen van jodium, verdwijnen alsmaar meer van het menu. Een tekort is niet zonder risico, vooral voor vrouwen die een kind wensen of borstvoeding geven.
Eigenlijk hebben we niet veel jodium nodig: 0,00015 gram (150 microgram) per dag volstaat voor de gemiddelde volwassene. Een ernstig tekort kan leiden tot een zichtbare vergroting van de schildklier, een goiter, of tot een ernstige aantasting van het centrale hersenstelsel en de verstandelijke vermogens. Goiters zag je vroeger frequent in sommige landen van de wereld, maar hier zie je ze nog zelden omdat ze erg opvallen en meestal snel behandeld worden. Bovendien werden er bijna overal preventieve maatregelen genomen.
In ons land heerst er nog altijd een licht jodiumtekort, maar België is zeker niet het enige land in Europa waar dat het geval is. Voor de gemiddelde burger houdt dat weinig risico in, maar voor vrouwen die een kind wensen of borstvoeding geven, ligt dat anders. Jodium is een onmisbare bouwsteen voor de aanmaak van het schildklierhormoon, dat een essentiële rol speelt voor de groei van het kind, de ontwikkeling van de hersenen en de rest van het zenuwstelsel, en voor de stofwisseling. Zware jodiumtekorten kunnen in het ergste geval leiden tot een
Het licht jodiumtekort houdt voor de gemiddelde burger weinig risico in, maar voor vrouwen die een kind wensen of borstvoeding geven, ligt dat anders.
groeiachterstand tijdens de zwangerschap en tot een kind met een ernstige mentale achterstand. Maar professor dokter Rodrigo Moreno-Reyes van de dienst Nucleaire Geneeskunde van de Vrije Universiteit Brussel stelt ons onmiddellijk gerust: “Zo ver komt het in ons land gelukkig nooit.” Hij volgt de toestand in ons land al jaren op en vertegenwoordigt België in onder meer EUthyroid, een project van de Europese Unie om de inname van jodium in heel Europa duurzaam te verbeteren.
Warme bakker
Onlangs waarschuwde de Nederlandse arts Robin Peeters van het Universitair Medisch Centrum Erasmus in Rotterdam in de pers voor het risico op jodiumtekort doordat brood steeds meer van onze tafels verdwijnt (2). Zijn waarschuwing kreeg nogal wat weerklank, ook in ons land.
Moreno-Reyes ziet evenwel geen reden om onrustwekkende berichten te verspreiden die tot paniekreacties kunnen leiden. Het is al langer bekend dat de bevolking van ons land met een licht jodiumtekort kampt. De situatie werd in 2000 en 2010 grondig in kaart gebracht, en dat leidde in 2009 tot de afspraak met Belgische bakkers dat ze op vrijwillige basis meer gejodeerd zout zouden gebruiken bij de bereiding van brood. Het jodium verandert niets aan de smaak ervan.
Momenteel volgt een kleine helft van de bakkers het advies. Toch was het voldoende om het lichte tekort bij kinderen en jongeren aan te vullen.
Het probleem van het jodiumtekort is iets groter in Wallonië dan in Vlaanderen. Dat is al bijna 200 jaar bekend en wordt deels verklaard door voedingsverschillen; zo zouden in Wallonië minder vis en schaaldieren gegeten worden.
Volwassenen en dus ook zwangere vrouwen vertonen wel nog altijd een licht tekort. Opnieuw veroorzaakt dat geen ernstige problemen, zegt Moreno-Reyes. Hij pleit er wel voor de opname te optimaliseren, vooral bij vrouwen die een kind wensen of borstvoeding geven. Veel van die vrouwen nemen al vitamine- en mineralensupplementen in, meestal op aanraden van hun arts, waarvan een aantal wel wat jodium bevatten, maar vaak toch te weinig.
Vrouwen doen er goed aan vanaf 3 maanden voor hun zwangerschap extra jodium in te nemen.
Moreno-Reyes raadt vrouwen die een kind wensen daarom aan om minstens 3 maanden voor ze zwanger worden naar hun huisarts te stappen om al te beginnen met de inname van extra jodium. Verschillende studies wijzen immers op een verband tussen een licht jodiumtekort bij de moeder en de intellectuele ontwikkeling van het kind, al is een oorzakelijk verband nog niet aangetoond. Maar Moreno-Reyes is een voorzichtig man. Zijn grootste bezorgdheid is dat kinderen van in de moederschoot alle kansen krijgen om zich optimaal te ontwikkelen. Spijtig genoeg zijn huisartsen en gynaecologen nauwelijks op de hoogte van het probleem, en zal het dus wat overtuigingskracht van de toekomstige moeder vergen.
Wachten tot je zwanger bent en dan pas naar een arts stappen met de vraag om extra jodium is geen goed idee, want dan is het te laat. Het kind heeft dan al een belangrijke fase van zijn ontwikkeling achter de rug.
Eigen verantwoordelijkheid
Ondertussen kan het natuurlijk geen kwaad regelmatig vis en schaaldieren te eten, want die zijn de rijkste bron van jodium in onze voeding, goed voor ongeveer een kwart van de behoefte. Brood brengt een ander kwart aan, vooral omdat we het nog zoveel eten. Melk is ook een uitstekende bron omdat veevoeder al lang systematisch verrijkt wordt met jodium.
Spijtig genoeg zijn huisartsen en gynaecologen nauwelijks op de hoogte van het probleem, en zal het dus wat overtuigingskracht van de toekomstige moeder vergen.
Maar brood en melk zitten de laatste jaren een beetje in de verdomhoek, omdat ze volgens de nieuwe voedingstrends al dan niet ingebeelde ongunstige gezondheidseffecten zouden hebben. Ook zout staat in een slecht daglicht door de strijd tegen een verhoogde bloeddruk.
Dreigen mensen die de 3 belangrijkste bronnen van jodium afzweren dan niet in de problemen te raken. Ja, knikt Moreno Reyes, maar dat is hun eigen verantwoordelijkheid. Er zullen volgens hem altijd mensen zijn die er bizarre voedingsgewoonten op nahouden die hun gezondheid in gevaar kunnen brengen. Het blijft belangrijk hen goed te informeren, zodat ze met kennis van zaken goede alternatieven kunnen kiezen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
