Alles over aambeien: goede toiletgewoonten zijn essentieel

Op aambeien rust nog altijd een levensgroot taboe. Dat mag geen reden zijn om er niet met je arts over te praten.

Jeuk, een brandend of gezwollen gevoel, bloed tijdens de ontlasting en pijn in de anus, de symptomen van aambeien zijn niet alleen onaangenaam, ze zijn ook best vervelend op sociaal vlak. Aambeien (hemorroïden in het jargon) zijn het gevolg van een uitzetting en een verzakking van bloedvatrijk weefsel in de anus en het rectum. Aambeien in de anus of in de endeldarm noemen we inwendige aambeien, aambeien aan de buitenste rand van de anus uitwendige aambeien. ‘Als ze opzwellen en symptomen veroorzaken, spreken we van een hemorroïdale crisis’, verduidelijkt Katleen Jottard, chirurg digestieve heelkunde aan het UVC Brugmann in Brussel.

Een hemorroïdale crisis wordt veroorzaakt door verschillende factoren, waarvan constipatie de belangrijkste is. ‘Je moet harder persen omdat de stoelgang te vast is. Om die constipatie te vermijden of op te lossen, is vooral primaire of secundaire preventie belangrijk, door vezelrijke voedingsmiddelen te eten en veel water te drinken’, adviseert Jottard. Sommige artsen stellen ook lichte laxeermiddelen voor om de ontlasting te verzachten.

Bloed

Slechte toiletgewoonten kunnen het opzwellen van de adertjes in de hand werken, bijvoorbeeld bij personen die lang op het toilet blijven zitten. ‘Je moet ook juist persen om de stoelgang af te voeren. Er bestaat een test om je fouten te achterhalen en te corrigeren aan de hand van specifieke kinesitherapie.’ Die test heet anorectale manometrie, een drukmeting om de werking van de kringspier te evalueren.

Spijtig genoeg zijn er ook factoren waarop preventie geen vat heeft, zoals zwangerschap en bevalling of familiale aanleg. ‘Tijdens de zwangerschap weegt het gewicht van de baby en de baarmoeder door op de bekkenbodem, wat het risico op aambeien vergroot. De bevallingswijze kan ook een rol spelen. Het persen tijdens een vaginale bevalling kan een prolaps veroorzaken, wat wil zeggen dat de aambeien uit de anus puilen’, stelt Jottard.

Aambeien kunnen pijn veroorzaken, maar soms ook niet. Alles hangt af van het gebied waar de bloedvaten gezwollen zijn. Inwendige aambeien zijn minder bezenuwd en bijgevolg gewoonlijk ook minder pijnlijk. Het tegenovergestelde geldt voor de uitwendige, aangezien de anus veel zenuwuiteinden bevat.

Soms barst een sterk opgezwollen ader open en gaat hij bloeden. Dat is zichtbaar op het toiletpapier, maar het bloeden kan ook zo overvloedig zijn dat het water van het toilet rood kleurt. ‘Dan raadpleeg je best een arts. Die zal de anus en de omringende huidplooien inspecteren, eventueel gevolgd door een rectaal toucher om andere problemen uit te sluiten. Ten slotte kan hij met een endoscoop een anuscopie uitvoeren om de aambeien binnenin te bekijken. Die onderzoeken kunnen vervelend en ongemakkelijk zijn, maar zijn volledig pijnloos, tenzij bij complicaties.’

Zitbaden

Aambeien zijn op zich ongevaarlijk. In het geval van bloed in de stoelgang is het wel belangrijk andere ziekten uit te sluiten, zoals darmkanker, vooral bij oudere personen.

‘De meest frequente en pijnlijke complicatie van aambeien is een trombose. De verstopte ader wordt dan hard, met hevige pijn als gevolg. De behandeling bestaat uit flebotonica (medicijnen die ontzwellen), in combinatie met pijnstillers en zitbaden om de klachten te verlichten. Sommige artsen maken een incisie in de ader, maar daarna is er veel risico op recidief’, waarschuwt Jottard.

De chirurgische opties zijn ondertussen sterk geëvolueerd. Vroeger werden aambeien uitsluitend chirurgisch verwijderd. Vanwege de pijn na de operatie en de trage wondgenezing (verschillende weken) en het risico op incontinentie voor stoelgang, werden andere methoden ontwikkeld. ‘Bij kleine inwendige aambeien kunnen we de bloedtoevoer met een rubberen elastiekje afknijpen, zodat de aambei afsterft. Voor zo’n rubberbandligatie zijn 2 tot 3 ingrepen nodig, met telkens een maand ertussen. Bij een andere methode, de hemorroïdopexie, knijpen we de bloedtoevoer eveneens af, maar dan door de ader te hechten.’ Die ingreep is nadien minder pijnlijk en herstelt ook sneller. Uitgebreide, uitpuilende aambeien worden nog steeds chirurgisch verwijderd.

Zelfmedicatie

In geval van jeuk, een brandend gevoel of pijn ter hoogte van de anus:

– Zorg voor een goede hygiëne, reinig de gevoelige zone zachtjes en op de juiste manier.

– Vermijd constipatie.

– Gebruik een anale zalf.

–Neem een goede houding aan op het toilet. Je voeten op een bankje plaatsen, is een goed idee.