Accreditatie kost Vlaamse ziekenhuizen tot 2,5 miljoen

Gemiddeld hangt aan de eerste accreditatie van een Vlaams ziekenhuis een prijskaartje van 655.000 euro. In sommige gevallen loopt dit op tot 2,5 miljoen. Het is echter niet bewezen, zo blijkt uit recent onderzoek, dat al dat geld ook de patiëntuitkomst verbetert of kosteneffectief is. Wel kunnen processen en procedures erdoor verbeteren.

Accreditatie kost Vlaamse ziekenhuizen tot 2,5 miljoen

Vlaanderen is één van de weinige regio’s ter wereld waar nagenoeg alle ziekenhuizen geaccrediteerd zijn. Bij een ziekenhuisaccreditatie beoordeelt een externe, onafhankelijke organisatie op basis van een aantal maatstaven in welke mate het ziekenhuis kwaliteitsvolle en veilige zorg aanbiedt aan de patiënten. Ziekenhuizen krijgen het label voor een beperkt aantal jaren. In Vlaanderen gebeuren accreditaties doorgaans door het Amerikaanse Joint Commission International (JCI) en het Nederlandse Qualicor Europe.

Om de drie à vier jaar lichten experten van deze organisaties het ziekenhuis gedurende een aantal dagen door. Op basis van die audit wordt dan een accreditatie toegekend. Vrijwel alle Vlaamse ziekenhuizen pakken op hun websites met dit ‘kwaliteitslabel’ uit. De oefening moet regelmatig herhaald worden.

Maar nu blijkt uit een doctoraat in de biomedische wetenschappen (KU Leuven) dat accreditatie wel veel geld kost maar niet noodzakelijk de kwaliteit ten goede komt. Kersvers doctorandus is dokter Jonas Brouwers, voorzitter van de Vereniging van Artsen-specialisten in opleiding. Hij verdedigde zijn thesis vorige week met verve.

Voor het eerst bracht Brouwers de kostprijs van de accreditatie in beeld. 25 Vlaamse ziekenhuizen werkten hieraan mee. Blijkt dat de directe operationele kost plus de investeringskost voor een eerste accreditatie gemiddeld 655.000 euro bedraagt. Er zijn uitschieters tot 2,5 miljoen en ook ziekenhuizen die ‘slechts’ 100.000 euro betaalden. Omgerekend per bed gaat het over 609 euro directe en 427 euro investeringskost. Grote ziekenhuizen betalen aanzienlijk minder dan kleine ziekenhuizen.

“Directies percipiëren de kost verschillend,” legt Brouwers uit. “Sommigen boeken investeringen secuur als accreditatie, anderen gaan er vanuit dat ze de investeringen sowieso doen en zetten het niet noodzakelijk op conto van de accreditatie. De bedragen die men JCI, Qualicor, externe consulting en visitaties door accreditatie-agentschappen betaalt, verschillen ook aanzienlijk. Sommigen bedingen grote kortingen.” Een tweede accrediteringsronde kost gemiddeld 211.000 euro en is dus veel goedkoper. Maar slechts zeven ziekenhuizen reikten informatie aan. Voorzichtigheid met de bedragen is dus geboden.

Deze aanzienlijke uitgaven zijn niet direct kosteneffectief. “Een bewezen verbeterde harde patiëntuitkomst, is er niet in de literatuur. Hier valt nog veel winst te boeken,” stelt Jonas Brouwers. “Wel zorgt vooral de eerste accreditatieronde voor procesoptimalisatie. Dat is positief. Daarom bevelen we Belgische ziekenhuizen aan zich toch minstens éénmaal te laten accrediteren.”

Vlaanderen is wereldwijd één van de weinige regio’s waar nagenoeg alle ziekenhuizen geaccrediteerd zijn. Enkel in Denemarken -met eigen agentschappen- is dat ook het geval. “Er is ‘peer pressure’,” verzekert Brouwers. “Als één ziekenhuis zich accrediteert, kunnen de anderen niet achterblijven. En vooral is er de kwaliteitstriade -accreditatie, publieke rapportering en inspectie. Sinds 2009 zijn geaccrediteerde ziekenhuizen vrijgesteld van ziekenhuisbrede inspectie. Dat gaf de accreditatie een ‘boost’. In 2021 besliste de Vlaamse overheid om geen ziekenhuisbrede inspectie meer op te starten. De externe incentive voor accreditatie is dus verdwenen. Het is wachten op meer duidelijkheid. De overheid kondigde een ‘externe toetsing van het eigen kwaliteitsbeleid’ aan. Welke investering dit van de ziekenhuizen  vergt, weten we nog helemaal niet.”

In de meeste Vlaamse ziekenhuizen staan directies pal achter accreditatie. Tot ergernis van vele artsen want vaak volgen zij maar schoorvoetend. Veel gehoorde klachten zijn dat het accreditatieproces administratief log is en veel tijd en geld verslindt. Artsen vragen zich ook af of accreditatie werkelijk tot duurzame kwaliteitsverbetering leidt. Dit doctoraat geeft de artsen nu minstens gedeeltelijk gelijk.