Aaron Spitz, de penisdokter: ‘Erectieproblemen? Ga naar de cardioloog’

In de VS is Aaron Spitz voor de kennis van de piemel wat onze Jeroen Meus is voor de keuken van ons bomma. ‘Lengte lijkt voor veel mannen van levensbelang. Praat eens met je vrouw’, stelt hij in Het Penisboek.

In het Amerikaanse tv-programma The Doctors laat uroloog Aaron Spitz geregeld zijn licht schijnen over typisch mannelijke gezondheidskwesties. ‘Tijdens mijn studentenjaren probeerde ik het even als stand-upcomedian’, zegt hij. ‘Die optredens waren een keiharde leerschool, maar daar heb ik geleerd hoe ik mensen kan entertainen. Dat komt me in mijn talkshow goed van pas.’ Naast zijn tv-werk runt dokter Spitz – nee, grapjes over familienamen zijn beneden onze stand – een bloeiende urologenpraktijk in Los Angeles, met als specialisatie de mannelijke vruchtbaarheid.

Aaron Spitz: Ik merk al jaren dat de kennis van veel patiënten over hun geslachtsorgaan niet altijd even accuraat is. Velen schamen zich voor hun jongeheer, of ze denken dat hij niet aan de gangbare norm voldoet. Wel, daarom heb ik Het Penisboek geschreven, en ik ga geen enkel heikel onderwerp uit de weg. Ik heb het met veel humor proberen te doen, om de pil wat te vergulden voor de preutsere man. Het was ook de hoogste tijd voor een nieuw penisboek, want de voorbije jaren is er veel kennis bijgekomen over de mannelijke seksualiteit.

Nieuwe kennis?

Spitz: Oké, niet spiksplinternieuw, maar wel van de laatste dertig jaar. Toen ik als dokter in de jaren negentig specialiseerde in urologie zat Viagra nog in de klinische testfase. Ze hadden pas ontdekt hoe de werkzame stof sildenafil precies werkt. Op dat moment waren er maar weinig middelen voorhanden voor de behandeling van erectieproblemen. Die waren ook niet altijd even sexy of gebruiksvriendelijk, met pompjes, injecties in de penis of een operatie. Toen Viagra alle tests doorstaan had en op de markt kwam, konden mannen écht geholpen worden. Eindelijk hadden we een makkelijke, effectieve behandelingsmethode voor erectiestoornissen. Je slikt een pil, en je krijgt een erectie om u tegen te zeggen. Viagra zorgde ook in het dokterskabinet voor een kleine revolutie, want voortaan voelden artsen zich minder geremd om het onderwerp ‘erectiestoornis’ aan te kaarten.

Zijn erectiestoornissen dan zo’n wijdverspreid probleem?

Spitz: Oh ja. Vanaf hun vijftigste krijgt de helft van de mannen er last van. Sommigen ondervinden af en toe dat hun erectie te wensen over laat, bij anderen wordt het snel een ernstig probleem. Zelfs een gezonde vijftiger ziet zijn erectie soms op cruciale ogenblikken verslappen.

Erecties zijn nauw verbonden met de algemene conditie van hart en bloedvaten. De erectie van de penis is een weerspiegeling van de bloedcirculatie doorheen het hele lichaam. Mannen met erectieproblemen lopen het risico van verminderde of haperende bloedtoevoer naar hun hart en hersenen. Ze riskeren dus een hartaanval of beroerte.

De penis is de kanarie in de koolmijn?

Spitz: Precies. Als je hem niet meer omhoog krijgt, is het niet onverstandig om behalve bij de uroloog ook even bij de cardioloog langs te gaan. Vaak zijn erectieproblemen de voorbode van een hartaandoening. Vrouwen hebben de gewoonte om jaarlijks minstens een keer bij hun gynaecoloog langs te gaan, maar de meeste mannen bezoeken na hun tienerjaren amper nog een dokter. In Amerika stappen volwassen mannen pas op hun vijftigste terug bij de arts binnen. Dan krijgen ze te horen dat ze dringend hun prostaat en hun darmen moeten laten controleren. Al die mannen zouden op dat moment het best ook hun cholesterolwaarden laten meten en hun hart laten testen.

Pleit u ervoor dat alle mannen één keer per jaar bij de uroloog langsgaan, zoals vrouwen bij de gynaecoloog?

Spitz: Toch niet, het zou al fantastisch zijn als ze af en toe eens hun huisarts bezoeken. Die kan hen dan informeren wanneer ze het best een afspraak maken bij de specialist. Soms krijg ik mannen met erectieproblemen over de vloer die al een tijd in behandeling zijn voor hart- of bloeddrukproblemen, en daar de juiste medicatie voor slikken. ‘Mijn bloeddruk is onder controle, dokter, en toch krijg ik hem niet meer omhoog. Ik begrijp er niets van. Mijn vrouw zegt dat ik haar niet meer aantrekkelijk vind. Help!’ Dat is het moment waarop ik Viagra bovenhaal.

Is dat middel dan niet gevaarlijk voor mannen met een hartziekte?

Spitz: Dat is wat de legende wil. Toen Viagra pas uitkwam, stierven er een paar mannen aan een hartaanval. Het is een werk van lange adem om die onterechte slechte reputatie van de blauwe pillen de wereld uit te krijgen. Viagra is 100 procent veilig voor je hart. Er is maar één uitzondering: nitroglycerine en Viagra samen kunnen een gevaarlijke cocktail vormen. Nitroglycerine wordt genomen door mensen die angina pectoris of hartkramp hebben. In alle andere gevallen is Viagra veilig, net als Cialis. Die middelen zijn niet verslavend en ondermijnen het gestel niet.

In uw boek raadt u de pijnstiller Tramadol aan voor mannen die last hebben van voortijdige zaadlozing. Tramadol is een synthetisch opioïde en familie van het opiaat morfine. Erg onschuldig is dat toch niet? De VS worden geteisterd door een opioïde-epidemie, en ook in België ontwikkelen steeds meer mensen een ernstige verslaving aan opioïdes zoals Tramadol.

Spitz: U hebt gelijk, de opioïde-epidemie woedt wereldwijd, en Tramadol is inderdaad een opioïde. Maar je kunt het alleen op voorschrift krijgen, en bij voortijdige ejaculatie wordt het eenmalig ingenomen. Je neemt niet elke zes uur een pil om de pijn te bestrijden, alleen wanneer je wilt vrijen. Ik schrijf het alleen voor wanneer ik zekerheid heb over de motieven van de man die voor me zit. Ik vraag mijn patiënten altijd of ze gevoelig zijn voor verslaving. Want er is een alternatief: paroxetine, alleen moet je dat dan elke dag in een lage dosis innemen. Paroxetine is een niet-verslavend antidepressivum dat het serotonineniveau in de hersenen opkrikt. In België wordt het verkocht onder de merknaam Seroxat. Als bijwerking onderdrukt het het spinale ejaculatiecentrum. Dat is ideaal voor mannen die te snel klaarkomen.

Als je van jezelf vindt dat je veel te snel klaarkomt, hoef je trouwens niet meteen je toevlucht te nemen tot pillen. Er zijn sprays op de markt die de gevoeligheid van de zenuwen in de penis verminderen, waardoor je de ejaculatie kunt uitstellen. Meestal zit daar een verdovende stof zoals lidocaïne in. Hoe meer je ervan op je penis spuit, hoe groter het effect. Er zijn ook condooms in de handel met een glijmiddel met dezelfde werking.

Is voortijdige ejaculatie net zo’n groot probleem als erectiestoornissen? Of schatten mannen verkeerd in hoelang ze het moeten volhouden?

Spitz: Veel mannen worstelen daarmee. Gedeeltelijk is dat omdat seks een recreatieve sport lijkt te zijn geworden. (lacht) Vroeger diende seks vooral om onze genetische code te laten voortbestaan. De man die het snelste kon ejaculeren, was het best uitgerust om de soort te laten overleven. Tijdens het copuleren in de wilde natuur was de man kwetsbaar. Hoe sneller het achter de rug was, hoe sneller hij weer paraat was om zijn vijanden het hoofd te bieden. De mens ontwikkelde verder en kreeg meer controle over zijn seksuele activiteit.

Vandaag controleren we zelfs of onze vrijpartijen nageslacht zullen opleveren. De menselijke verwachtingen over de kwaliteit van seks liggen hoger dan ooit. Bij sommige mensen misschien té. Een man die vindt dat hij te snel klaarkomt, drukt dat altijd uit in tijd. Zelden of nooit vraagt hij zich af of zijn partner het misschien wel prettig vindt. Voortijdige ejaculatie is geen ziekte, en toch wordt algemeen aangenomen dat het een probleem kan zijn als je het niet langer dan twee minuten volhoudt en daar gestresseerd door raakt. Maar als zowel jij als je partner het fijn vindt dat je snel kunt ejaculeren, is er toch geen enkel probleem?

Ik moet de vraag wel stellen: speelt lengte een rol?

Spitz: Lengte lijkt voor veel mannen van levensbelang. Tijdens mijn specialisatie vroegen zowat al mijn mannelijke vrienden: ‘Bestaat er een pil die de penis kan verlengen?’ En ze vroegen dat niet uit puur wetenschappelijke interesse. (lacht) U kunt zich niet voorstellen hoeveel patiënten komen aanzetten met advertenties voor een penisverlenging. ‘Dokter, wat denkt u hiervan? Deugt dit?’ Sommige middeleeuws uitziende folterapparaten kunnen de penis na urenlange reksessies een klein beetje verlengen, maar het sop is de kool niet waard.

De meeste mannen hebben een verkeerd beeld van de ideale penislengte. De kerels die ze in pornofilms bezig zien, hebben allemaal een buitengewoon groot lid. Dat is net de reden waarom die heren het tot pornoacteur geschopt hebben. De meeste gewone mannen zien in hun dagelijkse leven weinig realistisch vergelijkingsmateriaal. Sommigen douchen één keer per week na het sporten samen, en daar houdt het op. Hun foute informatie over penislengte halen ze op pornosites. Door het internet is porno altijd en overal beschikbaar. Dat was vroeger anders – ik ging bij een vriend langs die wist waar de blootblaadjes van zijn vader lagen. Wie alle dagen porno kijkt, raakt er snel verslaafd aan en wil steeds extremere beelden zien. Hardcore porno is ook vlotjes beschikbaar voor kinderen. Dat kan onmogelijk gezond zijn: het zorgt voor een compleet vertekend beeld van wat seks is. De explosie van internetporno gaat niet voor niets gepaard met een opvallende verhoging van het aantal erectiestoornissen.

Als uroloog heb ik ondertussen duizenden piemels gezien. Ik weet dat de overgrote meerderheid van de stijve penissen geen 20 centimeter lang is, maar gemiddeld iets meer dan 13 centimeter, met een marge van 2 centimeter. De lengte van een slappe penis is gemiddeld 9 centimeter. Uit gedegen onderzoek blijkt dat grotere mannen vaak een grotere piemel hebben, maar dat is niet altijd zo. Er zijn ook zwakke correlaties gevonden met de schoenmaat en met de relatieve grootte van de wijsvinger ten opzichte van de ringvinger. De grootste verschillen tussen penissen zie je wanneer ze slap zijn.

U gebruikt daar de plastische begrippen ‘bloedlul’ en ‘vleeslul’ voor.

Spitz: Die heb ik niet verzonnen, ze worden frequent gebruikt. De vleeslul ziet er in slappe conditie vrij groot uit, maar groeit niet zoveel als hij stijf wordt. Een bloedlul lijkt eerder aan de kleine kant, maar groeit stevig als hij in actie treedt. In erectie verschillen ze niet zoveel van elkaar. Ongeveer 50 procent van de mannen gelooft dat zijn partner vindt dat hij te klein geschapen is. Maar 80 procent van de partners blijkt dan weer tevreden te zijn over de lengte van meneers jongeheer. Mannen hebben dus niet alleen een vertekend beeld van hoe een normale penis eruitziet, ze schatten ook de verwachting van hun partner verkeerd in. De vagina is gemiddeld 9,6 centimeter diep, met een marge van anderhalve centimeter. Het maakt dus eigenlijk niet zoveel uit of je als man een paal van 20 of 10 centimeter hebt. Mannen moeten dringend meer met hun partners praten over hoe ze het liefdesspel ervaren.

U schrijft dat er een rechtstreekse link is tussen ‘het grote en het kleine koppie’, het hoofd en het lid.

Spitz: Heel zeker. Om de erectie en ejaculatie mogelijk te maken, moeten er veel complexe neurologische en neurochemische processen gecoördineerd samenwerken. Als die processen verstoord raken, blijft er enkel slapte over. Er zijn triggers in je hersenen die seksueel verlangen in gang zetten en triggers die het blokkeren. Ook je testosteronspiegel speelt een rol. Maar de belangrijkste chemische stof in je hersenen die invloed op je erecties heeft, is adrenaline. Je maakt adrenaline aan op stressmomenten. Het helpt je een aanval te doorstaan. Adrenaline opent de bloedvaten naar je longen, hart, lever en spieren, zodat je klaar bent om te vechten of te vluchten. De stof trekt je bloed vanuit de uiteinden van je lichaam naar het centrum. Op momenten van stress zit er dus minder bloed in je armen en benen. Bij een aanval met een mes of een bijl, of na een beet van een dier, zul je niet te veel bloed verliezen via je uiteinden, zie je? Dat is handig, maar het vervelende bijverschijnsel is dat ook de bloedtoevoer naar je penis wordt afgesloten.

Stress is funest voor de feestvreugde?

Spitz: Ja. Stress en adrenaline kunnen ons helpen om moeilijke omstandigheden te overleven, maar we krijgen in de moderne wereld stress van dingen die niet levensbedreigend zijn. Ons lichaam reageert dan alsof een grizzly ons wil opvreten. Een voorbeeld: als journalist hebt u vast weleens last van stress omdat u een deadline moet halen. Op zulke momenten zorgt de adrenaline ervoor dat het bloed uit uw penis gezogen wordt, recht naar uw vitale organen. U zult dan geen erectie kunnen krijgen, of ze zal niet van lange duur zijn.

Een man die aan het vrijen is, maar die wordt afgeleid door iets banaals, zal makkelijk zijn erectie verliezen. De kans is reëel dat hij vanaf dat moment erectiestoornissen ontwikkelt. Want de eerstvolgende keer dat hij van bil wil gaan, zoemt in zijn achterhoofd de gedachte: ‘Wat als het me weer overkomt?’ Die gedachte alleen al zorgt voor stress, en zet de aanmaak van adrenaline in werking. De rest kunt u wel raden. Na een paar mislukte vrijages raakt de arme man gevangen in een vicieuze cirkel.

En moet hij in therapie?

Spitz: Voor veel mannen met een erectieprobleem als gevolg van stress is therapie bij een in seks gespecialiseerde psycholoog de beste oplossing. Alleen: voor veel patiënten is de stap te groot. Jammer, want zodra de gedachte ‘dat het mis zal gaan’ diep in je kop zit, krijg je ze er nog moeilijk uit. Ze wordt alleen maar krachtiger.

Hoe houden mannen hun penis gezond?

Spitz: De basis van alles is de manier waarop de penis werkt: de bloedtoevoer zorgt ervoor dat hij gaat zwellen en dat wij een stevige erectie krijgen. Een gezonde bloedsomloop zorgt voor een gezonde penis. De sleutel tot een goede bloedsomloop is stikstofmonoxide. Die moleculen zetten de slagaders naar de penis wijd open en voeden en versterken de bloedvaten. Stikstofmonoxide wordt aangemaakt uit gezonde voeding en afgebroken door ongezonde voeding. Als je een gezonde penis wilt, let je op je voeding en eet je het best plantaardig of veganistisch. Voedsel op basis van planten dat niet geraffineerd is: groenten, fruit, noten, bonen en volkorenproducten. Vermijd alles wat in blik of plastic verpakt is.

Hipsters hebben dus de gezondste penissen?

Spitz: Ik vermoed het. (lacht) Ik hoor sommige lezers van uw blad nu roepen: ‘Ik ken een viriele negentiger die alle dagen whisky drinkt, sigaren rookt en biefstuk eet.’ Beste lezers, die man is een uitzondering. Twintigers of dertigers die graag hun stevige erecties willen behouden, schakelen zo snel mogelijk over op het veganisme. Net zoals een zeventiger die nog lang van zijn erecties wil blijven genieten. Dit advies heeft niets te maken met ideologie, maar alles met wetenschappelijk onderzoek. Als het je niet lukt om 100 procent veganistisch te eten, is 90 procent ook goed.

Bent u volbloed veganist?

Spitz: Nee, ik zit aan 90 procent. Ik ben veganist omdat ik gezond wil blijven, en het veganisme heeft als groot bijkomend voordeel dat het ook ecologisch verantwoord is. Nog belangrijk voor een gezonde penis is sporten. Bewegen is essentieel voor een goede bloedcirculatie. Net als voldoende slaap.

Nog ééntje, voor de gein. In uw boek staan recepten die de smaak van sperma zouden beïnvloeden. Zo is er het recept voor ‘ananasverrassing’: ‘Meng 200 gram blokjes ananas, 1 in stukjes gesneden kiwi en 100 gram bosbessen. Consumeer 1 uur voor de verhoopte fellatio.’ Hebt u dat zelf uitgetest?

Spitz: Mijn vrouw had geen zin in veldonderzoek. (lacht) Het zal u misschien verbazen, maar als uroloog krijg ik geregeld de vraag: ‘Dokter, hebt u tips om mijn sperma lekker te maken?’ In de wetenschappelijke literatuur vind je daar niet veel over terug. Sommige sperma-ingrediënten smaken of ruiken ronduit smerig, zoals de amines, ammoniakachtige moleculen. Ze hebben namen als ‘cadaverine’, van kadaver, en ‘putrescine’, van putrefactie of ontbinding. Ik hoop dat ik toch een paar recepten gevonden heb die sperma een béétje kunnen pimpen.