Aantal jongeren met overgewicht en obesitas neemt sterk toe: ‘Negatieve impact van corona’

Meer dan een op de vijf Vlaamse jongeren heeft overgewicht of obesitas. Dat blijkt uit de vierjaarlijkse studie Jongeren en Gezondheid van het Departement Zorg. Bij het vorige onderzoek, in 2018, was dat iets meer dan een op de zeven.

Het onderzoek kadert in de internationale Health Behaviour in School-aged Children-studie (HSBC) en werd uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit Gent bij 20.000 Vlaamse jongeren tussen 11 en 18 jaar.

Het aandeel jongeren met overgewicht en obesitas nam sterk toe, van 13,8 procent in 2018 naar 21,7 procent in 2022. Beduidend meer meisjes (47,5 procent) dan jongens (26,7 procent) volgde een dieet of dacht dat te moeten volgen en meisjes zijn over het algemeen minder tevreden over hun lichaam (60,9 procent) dan jongens (86,4 procent).

‘De stijging in de prevalenties van overgewicht en obesitas bij jongeren ligt in lijn met de stijging die in de corona-gezondheidsenquêtes bij volwassenen is geobserveerd’, zegt Loes Stukken van kenniscentrum Eetexpert. ‘Jongeren leven niet los van hun gezin, een negatieve impact van corona op het leefgedrag binnen hun gezin heeft dus ook een invloed op hen.’

Jongeren eten minder groenten

Wat betreft voedingsgewoonten zijn er zowel positieve als negatieve evoluties, zegt het Departement Zorg in een persbericht.  Zo drinken jongeren meer water – van 86,4 in 2018 naar 87,6 procent in 2022 – en minder frisdrank – van 24,1 naar 22,6 procent.

Het aandeel dat dagelijks groenten at, nam dan weer sterk af, van 61,9 naar 54,5 procent. Een pak minder jongeren – van 68,6 naar 58,6 procent – ontbijt elke dag tijdens de week. De fruitconsumptie bleef stabiel – van 37,5 naar 36,5 procent.

‘De voorbije jaren is er in scholen sterk ingezet op een gezond drankenbeleid, met meer aanbod van water en minder frisdranken’, zegt Jolien Plaete, voedingsexperte bij het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw.  ‘Mogelijk zien we hiervan het resultaat in deze studie. We moeten nog meer inzetten op het creëren en promoten van een gezond aanbod in omgevingen waar jongeren vaak aanwezig zijn, bijvoorbeeld in en rond de school. In de studie zien we ook duidelijk dat jongeren uit het aso er gezondere voedingsgewoonten op nahouden dan jongeren uit het bso.’

Ook op het vlak van beweging toont de studie een wisselend beeld. Iets meer jongeren bewegen elke dag voldoende – van 17,5 procent in 2018 naar 20,1 procent in 2022. Maar minder jongeren -van 7,8 naar 5,0 procent – halen de aanbeveling over sedentair gedrag: ze zitten dagelijks meer dan 2 uur achter een scherm. Er is ook een groot verschil tussen jongens en meisjes: meer jongens (25,5 procent) dan meisjes (14,0 procent) bewegen elke dag voldoende.

Ook in Europa verontrustende cijfers

Ook in de rest van Europa is het obesitasprobleem immens. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kampt één op de drie kinderen in haar Europese Regio, het Europese werkgebied van de WHO dat 53 landen in Europa en Centraal-Azië beslaat, met overgewicht of obesitas.

Volgens recente schattingen veroorzaken overgewicht en obesitas jaarlijks meer dan 1,2 miljoen sterfgevallen in het Europese werkgebied van de WHO, goed voor 13 procent van de totale sterfte.

De ‘World Obesity Atlas 2023’ van de World Obesity Federation voorspelt dat het aantal jongens en meisjes met obesitas in het Europese werkgebied van de WHO respectievelijk met 61 procent en 75 procent zal stijgen tussen 2020 en 2035. Dat zou betekenen dat 17 miljoen jongens en 11 miljoen meisjes tussen 5 en 19 jaar oud met obesitas zal kampen. Overgewicht en obesitas in alle leeftijdscategorieën zou het Europese werkgebied van de WHO tegen 2035 800 miljard dollar (729 miljard euro) kosten.

Wat kan het tij doen keren? Ten eerste moeten preventieve inspanningen om obesitas bij kinderen aan te pakken al aanvangen bij de zwangerschap en de vroege kinderjaren. Ten tweede moet de voedings- en drankenindustrie gereguleerd worden. Ten derde moet lichaamsbeweging bevorderd worden.