7 manieren om niet te crashen: ‘We hebben een rustrevolutie nodig’

Als je uitgeput bent, moet je rusten. Maar wel op de juiste manier, zegt dokter Saundra Dalton-Smith. ‘Vakantie en slaap zijn geen wondermiddelen.’

Hebt u ook het gevoel dat het weekend niet volstaat om op adem te komen? Raken uw batterijen zelfs tijdens de vakantie niet meer opgeladen? De Amerikaanse arts Saundra Dalton-Smith weet precies hoe u zich voelt. Ze schreef er een bestseller over, Sacred Rest, en adviseert bedrijven over hoe ze rust in de werkdag kunnen inbouwen.

U hebt onderzocht hoe werkende mensen goed kunnen herstellen. U bent net terug van uw werk. Hebt u vandaag nog iets kunnen doen voor uw herstel?

Saundra Dalton-Smith: Zeker wel, ik begin er ‘s ochtends altijd meteen aan. Ik stel mezelf dan de vraag: voel ik me echt uitgerust vandaag? Afhankelijk van het antwoord deel ik mijn dag strakker in, of plan ik meer rustmomenten tussendoor, zodat ik mijn batterijen weer kan opladen. Meestal sluit ik de dag af met een korte wandeling in de frisse buitenlucht.

Ontspanning is voor u dus geen vaste routine, zoals ‘dinsdag is fitnessdag’?

Dalton-Smith: Precies. Er zijn dagen dat ik vreselijke dingen meemaak in het ziekenhuis. Soms is het een kwestie van leven of dood. Dat hoort erbij, daar moet ik mee omgaan. Zo’n dag vraagt meer emotioneel herstel. Dat kan een goed gesprek zijn, of even bidden. Soms zijn mijn dagen ook fysiek heel zwaar, bijvoorbeeld als ik op reis ben voor lezingen. Dan concentreer ik me op mijn fysieke herstel, bijvoorbeeld door rekoefeningen of ademhalingsoefeningen te doen.

In uw boek beschrijft u hoe we onszelf op zeven niveaus kunnen uitputten – en ons dus op zeven niveaus moeten herstellen. Hoe zit dat?

Dalton-Smith: Hersteltekorten kunnen zich voordoen op fysiek, mentaal, spiritueel, emotioneel, sociaal, zintuiglijk en creatief niveau. We raken bijvoorbeeld emotioneel uitgeput wanneer we niet in staat zijn om onze gevoelens authentiek te uiten, bijvoorbeeld omdat je als arts of leerkracht wat gereserveerder moet zijn. Fysiek putten we onszelf uit als we veel uren per dag gespannen achter een computer zitten, of zware lasten tillen. Het kost ons mentale energie als we voortdurend concentratie van onze hersenen eisen. De stortvloed aan informatie, lichtprikkels en lawaai overbelast onze zintuigen. In ons dagelijks leven putten we onszelf de hele dag op bijna elk gebied uit.

Hebben de meeste mensen dan energie te kort?

Dalton-Smith: Helaas wel. Voor veel mensen is het heel normaal om zich ‘s ochtends moe te voelen. En dan neem je een lunchpauze, misschien voel je je even beter, je hebt genoeg energie voor de middag. Maar ‘s avonds ben je weer moe.

En uw zeven soorten ontspanning zouden ons kunnen helpen?

Dalton-Smith: Als arts was ik altijd al geïnteresseerd in biochemie. Dus toen ik me begon toe te leggen op herstel was het eerste wat ik deed kijken wat voor onderzoek er over het onderwerp was. De onderzoeksresultaten sorteerden zichzelf bijna in zeven pakketten. Hoe meer informatie ik verzamelde, hoe duidelijker het werd dat we de hersteltekorten op de zeven gebieden met de juiste maatregelen kunnen oplossen.

En hoe ziet dat er concreet uit?

Dalton-Smith: Allereerst moet je je bewust zijn van het type vermoeidheid. Pas dan kun je de juiste maatregelen nemen. Een voorbeeld. In veel beroepen werken we de hele dag volgens vaste richtlijnen. Dat veroorzaakt een tekort aan creatieve energie. Dan moeten we bewust zorgen voor creatieve ontspanning, bijvoorbeeld door op kantoor kunst op te hangen, of naar een tentoonstelling te gaan. In ons ziekenhuis heb ik lokale kunstenaars hun schilderijen laten exposeren in de gangen. Iedereen die langsloopt en naar de schilderijen kijkt, krijgt automatisch creatieve energie.

Maar hoe weet je nu of je creatief, emotioneel of mentaal uitgeput bent?

Dalton-Smith: Er zijn grote verschillen. Mentale uitputting maakt het moeilijker om je op één ding te concentreren. Je voelt je vaak mistig. Emotionele uitputting daarentegen maakt je vaak depressief of onzeker. Als je aan je dagelijks leven denkt, word je er somber van.

Oké, laten we zeggen dat ik mentaal uitgeput ben. Wat kan ik dan specifiek doen?

Dalton-Smith: Zorg ervoor dat je je taken in blokken afwerkt, bijvoorbeeld al je e-mails in één keer beantwoorden of telefoontjes beantwoorden. Neem daarna een pauze. Leer mediteren, dat wil zeggen: naar je gedachten kijken zonder ze te beoordelen. Doe dankbaarheidsoefeningen. Concentreer je op vreugdevolle dingen. Op een bepaald moment tijdens het opgroeien vergeten we allemaal hoe we vreugde kunnen beleven. Toch is het een geweldige bron van energie voor ons mentale herstel.

Worden mannen anders uitgeput dan vrouwen?

Dalton-Smith: Ja. Vrouwen zijn vaak emotioneel erg uitgeput. Ze zorgen voor zo veel dingen, hebben ook nog een baan en hebben de neiging om het iedereen naar hun zin te willen maken. Mannen zijn meer mentaal uitgeput. Beide seksen zijn dan weer even zintuiglijk uitgeput. Dat heeft te maken met het feit dat we de hele dag gebombardeerd worden met zintuiglijke prikkels, zoals licht en geluiden. Onze zintuigen schreeuwen om rust.

Kortom: de smartphone en de tv moeten vaker uit?

Dalton-Smith: Ja. Ga in plaats daarvan de natuur in. Of ga iets knutselen, dan vul je tegelijkertijd je creatieve ontspanningstekort aan.

Bestaat er een hiërarchie in die soorten ontspanning? Is de ene belangrijker dan de andere?

Dalton-Smith: Nee. We moeten leren aanvoelen waar we gedurende de dag energie in investeren, en waar tekorten ontstaan. Elke dag is anders.

Dat klinkt als veel werk.

Dalton-Smith: Je moet het willen doen. Ken je het gezegde ‘Je kunt een olifant niet in één stuk opeten’? Het betekent dat je klein moet beginnen. Beetje bij beetje. Als ik bijvoorbeeld mentaal uitgeput ben en mezelf pauzes gun – en niet geconcentreerd bezig ben –, zal ik heel snel merken dat ik me beter voel. Als ik creatief uitgeput ben, kan een screensaver met een afbeelding van mijn favoriete strand de eerste stap zijn. Dat zijn allemaal eenvoudige dingen.

Hoe kun je een inventaris maken van je tekorten?

Dalton-Smith: Daarom heb ik de Rustquiz ontwikkeld. Als je de vragen beantwoordt – het duurt maar een paar minuten – kom je erachter op welke gebieden je uitgerust bent en waar je een rusttekort hebt. Daarna begin je te werken aan het gebied met het grootste hersteltekort. Zodra je dat doet, voel je het meest vooruitgang. Als je van 20 procent energie komt, zul je het zeker voelen als je energieniveau stijgt naar 40 procent. Ten laatste na zeven dagen zul je voelen dat het een succes is. De meeste mensen zijn er erg verbaasd over, en dat motiveert hen om door te gaan.

Wat is er eigenlijk mis met slapen? Dat zou toch de grootste bron van herstel en regeneratie zijn?

Dalton-Smith: Dat is misschien wel de grootste fout die mensen maken. Slaap is passief herstel. Slapen is natuurlijk van vitaal belang, maar je kunt pas goed slapen als je relatief in balans bent. Als je bijvoorbeeld mentaal uitgeput bent, gaan je gedachten tekeer en is slapen uitgesloten. Als je fysiek erg uitgeput bent, kan pijn je bijvoorbeeld uit je slaap houden. We slapen beter als we niet uitgeput zijn. Alleen dan werkt het regeneratief.

Werkt vakantie dan beter?

Dalton-Smith: Vakantie is vergelijkbaar met slaap. Mensen proppen hun behoefte aan ontspanning in die paar langere periodes per jaar, in plaats van te kijken naar de kleine, dagelijkse mogelijkheden om je te ontspannen. Dat werkt burn-out meestal in de hand.

Uw ontspanningsoefeningen zijn eenvoudig. Waarom loopt de helft van de mensen dan uitgeput rond?

Dalton-Smith: Omdat aan werk meer waarde wordt gehecht dan aan recreatie. Wie zich ontspant is niet productief, heet het. Terwijl een mens rust nodig om productief te kunnen zijn. Als een bedrijf zijn werknemers helpt om te rusten, blijven ze langer werken, zijn ze gelukkiger en hebben ze een gezonder gezinsleven. Dus moet er iets veranderden. We hebben een rustrevolutie nodig.

Is ontspannen voor u dan geen privéaangelegenheid? Het moet ook op het werk gebeuren?

Dalton-Smith: Ja. Als je het merendeel van de zeven soorten ontspanning alleen in je vrije tijd doet, is de kans groot dat je batterij leegloopt. Je kunt ze beter integreren in je werk.

Hoe bent u bij dit onderwerp uitgekomen? Zag u veel uitgeputte patiënten?

Dalton-Smith: Om mijn droombaan als arts te kunnen blijven uitoefenen, moest ik uitzoeken wat ik moest doen om mijn geestelijke gezondheid te behouden. Er was een tijd dat ik mezelf erg uitgeput voelde. Ik had geleerd dat slaap en vakantie ons helpen om weer energie te krijgen, maar geen van beide werkte. Ik sliep veel, maar voelde me ‘s ochtends nog altijd hondsmoe. Toen begon ik te zoeken. In eerste instantie wilde ik vooral mezelf helpen, en daarnaast wilde ik voorkomen dat mijn kinderen op een dag even machteloos zouden zijn als ik ooit.

Hoe voelt het voor u om uw energie terug te hebben?

Dalton-Smith: Als je uitgerust bent, heb je de energie, de focus, de emotionele intelligentie en ook de fysieke capaciteit om de dingen te doen die je wilt doen. En je kunt ook genieten van de successen. Dat is misschien wel het grootste probleem met uitputting: we kunnen veel bereiken, zelfs als we uitgeput zijn, maar we kunnen er niet van genieten. Pas als we weer volop energie hebben, kunnen we ons volledige potentieel ontwikkelen.

© Der Spiegel