‘Gelukkige Vaderdag! En nu naar huis, papa’

‘Al onze pleidooien voor meer genderevenwicht ten spijt, beletten vastgeroeste structuren in de maatschappij vaders nog vaak om hun rol volwaardig op te nemen’, schrijft de progressieve vrouwenbeweging zij-kant. ‘Ook al willen ze wel.’

’s Nachts opstaan omdat je baby krampen heeft, een dampende luier verversen of om half vier aan de schoolpoort staan: ook vaders ontsnappen er anno 2018 niet meer aan. Al onze pleidooien voor meer genderevenwicht ten spijt, beletten vastgeroeste structuren in de maatschappij vaders nog vaak om hun rol volwaardig op te nemen, ook al willen ze wel. Wij vanuit zij-kant wensen vaders voor Vaderdag dan ook meer vadertijd.

Wie zich een Chicco-buggy (‘aangepast aan de moderne stad’, aldus de verkoopster) aanschaft, leest in de handleiding dat het zitje in twee richtingen kan gemonteerd worden: naar de moeder toe of van de moeder weg. En de vader? Chicco heeft er duidelijk niet bij stilgestaan dat ook zij een kinderwagen voortduwen. Chicco staat niet alleen. De Belvital neusspuiter (voor de leken: een soort van stofzuigertje voor babyneusjes) is een ‘onmisbaar accessoire voor mama’s’.

En dan zijn er de luiers. Bij reclame voor Pampers zijn vaders in geen horizonten te bespeuren, het merk zelf is naar eigen zeggen de ‘nummer 1 van duizenden Belgische mama’s’. Met de ‘parkings voor mama en baby’ vergeet supermarktketen Carrefour dan weer dat baby’s doorgaans ook een verwekker hebben, die bovendien even hard met de Maxi Cosi sukkelt.

Het zijn allemaal clichés waarmee vrouwen om de oren worden geslagen. Baby’s lijken geen zorgende vader te hebben. Als we de reclame mogen geloven, willen vaders voor hun feestdag vooral drank, sportgerief, elektronica en barbecue-schorten. Ontbreken in hun wereld: kinderen, en al zeker baby’s. Die zijn immers met mama in de Chicco naar Carrefour.

Op de werkvloer

Die stereotypering tegenover vaders vinden we behoorlijk hemeltergend en niet bevorderlijk voor een gendergelijke opvoeding en taakverdeling. Problematischer is dat ook werkgevers niet verder kijken dan deze grijsgedraaide plaatjes. Zij vinden het bijgevolg vervelend dat een kersverse vader tien dagen aan het kraambed wil blijven of – stel u voor – enkele maanden ouderschapsverlof vraagt.

Uit cijfers van het RIZIV, de FOD Sociale Zekerheid en de RVA blijkt dan ook dat één vader op zeven (15 procent) zijn tien dagen geboorteverlof niet opneemt. Van alle Belgen die in 2016 ouderschapsverlof opnamen, waren er slechts 30 procent man. Vaders vragen dit verlof veel minder aan om dezelfde reden als waarom ze het geboorteverlof laten schieten: ze willen of durven niet. Ze vrezen dat thuisblijven een belangrijke weerslag zal hebben op hun carrière, of het behoort echt niet tot de gewoonten binnen het bedrijf om hiervan gebruik te maken. Vaak speelt echter ook het financiële aspect een belangrijke rol.

En dan hebben we het nog niet over de ontstemde reacties die veel vaders nog krijgen wanneer ze enkele dagen in de week vroeger willen stoppen om de kinderen van school te halen. Dat vrouwen die vraag stellen, daar kijkt niemand van op. Integendeel. Vrouwen krijgen al op het sollicitatiegesprek vaak de – discriminerende, seksistische en verboden – vraag of ze kinderen willen en zo ja, hoe ze werk en gezin denken te combineren.

Dit kostwinnersmodel zorgt ervoor dat mannen van in het begin minder kunnen investeren in de zorg voor hun kinderen en uiteindelijk in een traditioneel rollenpatroon terechtkomen. Volgens het tijdsbestedingsonderzoek (2016) van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen blijkt dat een man op een gemiddelde weekdag een uur en 23 minuten meer werkt dan een vrouw. Vrouwen besteden dan weer elke dag een uur en twintig minuten meer aan huishoudelijke taken en een kwartier meer aan de kinderen. Ook in het weekend, wanneer mannen niet meer betaald werk dan vrouwen verrichten, zijn vrouwen toch gemiddeld een uur per dag langer met huishoudelijk taken in de weer en blijven zij het meest bezig met de kinderen.

Dat vrouwen dit liever anders zien, weten we intussen. Maar we beseffen dat ook mannen graag wat minder tijd in de file of achter het bureau doorbrengen en wat meer willen spelen (en huiswerk maken en slaapliedjes zingen) met hun kroost. Dat blijkt althans uit onze zij-kant publicatie Gezocht: Femanisten, uit 2016, waarin 13 mannen hun hart luchten over rollenpatronen en gender(on)gelijkheid. Het taboe rond de opname van vaderschaps- en ouderschapsverlof zien zij als een regelrechte discriminatie.

Gelukkige Vaderdag!

Het kan anders: in het Hoge Noorden bedraagt het ouderschapsverlof maar liefst 16 maanden, waarvan minimaal drie maanden gereserveerd zijn voor de moeder en drie maanden voor de vader of meeouder. De rest van het verlof mogen beide ouders onder elkaar verdelen. Door een deel van het verlof uitsluitend aan vaders te geven, de zogenaamde daddy months, vindt het principe van de zorgende vader steeds meer ingang. De latte papas, die met hun kroost in koffiebars rondhangen, behoren tot het straatbeeld en zorgden voor een mentaliteitsshift op de werkvloer. Natuurlijk is ook de vergoeding cruciaal: in Zweden krijgen ouders de eerste dertien maanden van hun verlof bijna 80 procent van hun normale brutoloon, nadien wordt een geplafonneerd loon in aanmerking genomen. Zo hoort het.

Zij-kant wenst alle vaders daarom op Vaderdag veel BBQ-tangen, zwemshorts en versierde bierpakketten, maar daarnaast ook een verplicht en volledig vergoed vaderschapsverlof zonder excuses tegenover de werkgever en financiële zorgen voor de werknemer. Ons land is er klaar voor.