Geld verandert alles: hoe ga je om met financiële kwesties in je relatie?

Seks is belangrijk in een relatie. Maar centen zijn dat evenzeer.

Ja, we hebben u een artikel over geld en liefde beloofd. Maar eerst even een zijsprongetje. Naar cultuur nog wel. Want onlangs zag ondergetekende met haar kroost het toneelstuk Gratis chips van Compagnie Barbarie. Met als ondertitel: ‘Feminisme voor kleuters’. Daarin gaan vier actrices – drie van hen verkleed als corpulente heren, één als gezette dame – met genderstereotypen aan de haal. De dame komt in opstand omdat zij enkel wordt gewaardeerd voor de visjes die ze bakt en de baby die ze troost. Gaandeweg ontdekken alle personages dat vrouwen ook stoer mogen zijn en dat mannen gerust mogen huilen. Eind goed al goed. Maar opvallend: hoezeer de dame ook onderdrukt wordt, zij is wel degene met de felbegeerde zakken chips (vandaar de bizarre titel). Zij bepaalt wie de meeste paprikachips krijgt (eerst zijzelf, later de ‘feministische’ mannen). En zij heeft dus de echte macht in handen. Zo had dit stuk ongewild nog een andere boodschap: gelijke rechten, goed en wel. Maar geld kan de verhoudingen in een relatie aardig doen schuiven.

Dat geld bepalend is voor huwelijken, is natuurlijk niet nieuw. Ooit was het huwelijk nauwelijks meer dan een economische transactie, om het kapitaal in de juiste families te houden. Later werd romantiek een belangrijke factor. Maar zolang mannen de enige kostwinners waren, hadden zij vanzelfsprekend de macht. De voorbije decennia is dat beginnen te verschuiven, wat bij veel koppels voor onzekerheid zorgt. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek: in het tijdschrift Plos One verscheen vorig jaar nog een studie die aantoonde dat een gevoel van ongelijkheid op het vlak van financiële uitgaven zwaarder doorweegt op een relatie (en het bijbehorende seksleven) dan een gevoel van ongelijkheid op huishoudelijk vlak. Gelukkig zijn er tegenwoordig allerlei virtuele hulpmiddelen. In apps als Spendee, Twine en Honeydue kun je makkelijk zien wie hoeveel verdient, spaart én uitgeeft. Bij die laatste is er zelfs een emoji-functie voorzien. Een hartje of ‘lachend kakje’ bij de zoveelste dure handtas? Aan u de keuze.

Vluchtrekening

Maar of zo’n emoji de problemen zal oplossen, is nog maar de vraag. Relatietherapeute Rika Ponnet krijgt geregeld koppels met financiële strubbelingen in haar praktijk. ‘Meestal verraden die diepere, onderliggende problemen. Ik zag bijvoorbeeld al verschillende relaties spaak lopen omdat de ene partner per se met een huwelijkscontract wilde trouwen, terwijl de andere dat als een motie van wantrouwen zag. Hoe je het ook wendt of keert: geld brengt macht met zich mee. Wie de meeste centen binnenbrengt, staat vanzelf in een krachtigere positie. En die laat dat vaak ook voelen, bewust of onbewust.’ Al zijn er gelukkig ook andere voorbeelden, aldus Ponnet. ‘Er zijn ook koppels waarbij de ene partner veel meer verdient, maar waar toch gelijkwaardigheid is, omdat ze allebei elkaars inbreng – financieel of op andere manieren – ten volle waarderen. Dat is een belangrijke sleutel tot succes.’

Even terug naar de apps. Volgens Ponnet kunnen die ervoor zorgen dat het financiële luik van een relatie bespreekbaar wordt, maar zijn ze zeker geen mirakeloplossing. ‘Iedereen zet daar natuurlijk enkel de inkomsten en uitgaven in die hij wíl tonen. Je zou ervan schrikken hoeveel koppels niet van elkaar weten hoeveel ze verdienen. Er zijn ook heel wat mensen met een geheime spaarrekening of “vluchtrekening”. Omdat ze zich schamen voor hun schulden van vroeger, bijvoorbeeld. Of omdat ze zich niet te kwetsbaar willen opstellen. Wie als kind veel financiële problemen heeft gekend, gaat vaak krampachtiger om met zijn spaargeld, vanuit een soort overlevingsinstinct. En er zijn natuurlijk ook mensen die stiekem dure aankopen doen, om hun partner bijvoorbeeld niet te schofferen.’ Maar dat soort ‘financiële ontrouw’ moet je toch kritisch bekijken, vindt Ponnet. ‘Het is een signaal dat er iets schort aan het vertrouwen onderling. En misschien ook aan je zelfvertrouwen, aan het gevoel dat de ander je zal accepteren zoals je bent. Veel mensen zullen dit doen om conflicten te vermijden, maar op termijn kan het enorm veel schade aanrichten. Want als je partner ontdekt dat je stiekem een dure smartphone of handtas hebt gekocht, begint hij misschien ook aan al de rest te twijfelen.’ Dan kan zelfs een ‘lachend kakje’ niet meer baten.