‘Geen groter compliment voor een stad dan ‘hip en trendy’, maar wat met de oudere bewoners?’

Om de gevolgen van vergrijzing onder de aandacht te brengen en te wijzen op het belang van waardig ouder worden, viert de VN vandaag de Internationale Dag van de Ouderen. ‘Een goed moment om zich af te vragen: wil ik, kan ik op een goede manier oud worden in de stad – in mijn geval Brussel?’, schrijft Hilde Sabbe.

Geen groter compliment voor een stad, zo lijkt het wel, dan dat zij ‘hip en trendy is – lees: aantrekkelijk voor jongeren. Maar wat met de oudere bewoners? In 2050 zal 1 op 5 bewoners van deze planeet ouder zijn dan 60. Om de gevolgen van vergrijzing onder de aandacht te brengen en te wijzen op het belang van waardig ouder worden, viert de VN vandaag de Internationale Dag van de Ouderen. Een goed moment om zich af te vragen: wil ik, kan ik op een goede manier oud worden in de stad – in mijn geval Brussel?

Eén van mijn huisgenoten van bijna 80 heeft de gewoonte om, als de automobilisten niet van plan lijken te remmen voor het zebrapad, datzelfde zebrapad op te snellen en vervolgens luid scheldend zijn vuist in de lucht te steken. Een efficiënte, maar levensgevaarlijke manier om de ander er op attent te maken dat jij er ook bent. Er moeten andere middelen bestaan om oudere mensen het gevoel te geven dat het, nog altijd, ook hun stad is.

Een eerste fout die we, denk ik, niet mogen maken is veralgemenen. Bejaarden vormen geen homogene groep, en zijn niet perse hulpbehoevend en al zeker niet zielig. Als ik vroeger mijn vader van diep in de zeventig ging afhalen aan het Zuidstation zat hij de hele rit naar huis met de ogen dicht naast mij, zo bevreesd was hij voor het Brusselse verkeer. Hij was het niet gewend. De Brusselse dichteres Clara Haesaert daarentegen reed op negentigjarige leeftijd nog fluks met haar autootje naar de kapper in hartje Brussel. Ik bedoel maar: Brusselse ouderen zijn wel wat gewend. Mijn oudste boksmaatje bij het BOP was tachtig, om maar iets te zeggen.

Maar hoe zorg je er voor dat ouderen blijven deelnemen aan het sociale leven in een stad, en niet achter de spreekwoordelijke geraniums gaan zitten? Eenzaamheid treft niet alleen ouderen, maar het is wel een periode waarin dierbaren je kunnen ontvallen. Onderzoek heeft uitgewezen dat goed onderhouden stoepen, behoorlijke straatverlichting, makkelijk bereikbaar openbaar vervoer, roltrappen die werken en veilige straten essentieel is om ouderen in het straatbeeld te houden. En kijk: wat goed is voor de oudere burger, is goed voor iedereen.

Zijn er dan geen specifieke maatregelen nodig? Natuurlijk wel. Hoe dynamisch ze ook zijn, ouderen vertragen de pas, fysiek en soms mentaal. Steden zijn van nature hectisch, en daar is niks mis mee, het zorgt voor dynamiek en prikkels en dat helpt dan weer om alert te blijven. Op dat vlak zou een stad als Brussel wel eens gezonder kunnen zijn om oud in te worden dan het platteland.

.Dat neemt niet weg dat er ook ruimte moet zijn voor traagheid, en stilte. Zitbanken bijvoorbeeld, daar kunnen er niet genoeg van zijn, want hoe ouder je wordt, hoe meer behoefte je hebt aan rustpauzes, en als je elke keer iets moet bestellen op een terras wordt het een dure onderneming. Voldoende openbare toiletten voor mannen én vrouwen is nog zoiets dat het verschil kan maken tussen binnen blijven en buiten komen. En het fijne is dat iedereen daar beter van wordt.

.

Oudere mensen moet je ook niet wegstoppen in zogezegde ‘groene’ of ‘rustige’ wijken. Ze kunnen beter tegen vertier dan vaak wordt aangenomen. Heel treffend in dat verband was een bewering over de klachten over studenten in de fameuze Overpoort in Gent. ‘Vroeger woonden hier oudere mensen die waren opgegroeid met de buurt’, luidde het. ‘Nu zijn het middelbare bewoners uit de middenklasse met een lagere tolerantiedrempel’.

Het is een mythe dat oudere mensen per definitie verzuurd zijn. Geef ze het gevoel dat ze er bij horen, dat ze zichtbaar mogen zijn, dat er naar hen geluisterd wordt. Geef ze een omgeving die burgers belangrijker vindt dan auto’s, kantoren en handel. Ouderen gedijen bij respect, dialoog, en positivisme. Bejaarden, het zijn net mensen.