‘Geen Belgische nationaliteit? Welkom bij de tweederangsburgers’

Als alles verloopt zoals verwacht mag worden, leven we straks in een land dat alvast met een essentiële vrijheid een loopje neemt: die van het vermoeden van onschuld. Dat gaat de schop op. Tenminste, voor wie van vreemde origine is.

Als alles verloopt zoals verwacht mag worden, leven we straks in een land dat alvast met een essentiële vrijheid een loopje neemt: die van het vermoeden van onschuld. Dat gaat de schop op. Tenminste, voor wie van vreemde origine is.

Dat zit zo: normaliter stemt het federaal parlement vandaag een wet die het mogelijk maakt mensen van vreemde origine – ook als zij al een leven lang legaal in België verblijven, ook als zij hier geboren zijn – het land uit te zetten als er ‘aanwijzingen’ zijn dat ‘de vreemdeling een bedreiging is voor de openbare orde of de nationale veiligheid’. Voor de goede verstaander: aanwijzingen zijn geen veroordelingen. Als er een aanwijsbaar vermoeden bestaat – wat dat ook moge betekenen – dat de persoon de openbare orde verstoort, mag hij zijn koffers klaarzetten. De assumptie van onschuld wordt mee de grens over gezet.

Het wetsvoorstel heeft betrekking op mensen die legaal in België verblijven, maar geen Belgisch staatsburger zijn. Dat kan bijvoorbeeld als je ouders allebei uit een vreemd land komen, en jij hier geboren bent: je verkrijgt dan niet automatisch de Belgische nationaliteit.

Een groep mogelijk perfect geïntegreerde burgers wordt gedegradeerd tot tweederangsburgers. Daar komt dit wetsvoorstel heel eenvoudig op neer. Belgen die een gevaar voor de openbare orde vormen, mogen wel nog rekenen op een proces. Dat is ronduit schandalig. Wie van haar burgers vraagt om zich maximaal in te leven in de maatschappij, is het aan zichzelf verplicht die burgers ook op gelijke voet te behandelen. Je kan geen burgerschapsverklaring eisen van mensen die je vervolgens bij wet als minderwaardig voorstelt door hen een basisrecht te ontzeggen.

Gisteren moest het wetsvoorstel eerst nog door de bevoegde commissie raken. Hoe daarover werd gestemd? ‘Voor’ bij de meerderheid, ‘onthouding’ bij de oppositie. Tegenstemmen: cero coma cero cero cero. Het klassieke riedeltje van de checks and balances brengt soelaas in het pluche van het halfrond. CD&V-parlementslid Nahima Lanjri verdedigde de goedkeuring van haar partij door te stellen dat de christendemocraten heel wat ‘stevige waarborgen’ in het akkoord hebben gekregen. Het kabinet van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) maakt zich in De Morgen sterk dat er ‘in de praktijk bijna altijd een veroordeling zal zijn, of minstens zwaarwichtige aanwijzingen.’

De ondergrens, het minimum minimorum, is dus ‘zwaarwichtige feiten’. De interpretatie daarvan ligt wagenwijd open, de overheid krijgt de rol van scherprechter. Dat klinkt niet bepaald als een stevige waarborg. Of iemand het land uitgezet moet worden, is een vraag die een gezonde democratie overlaat aan een onafhankelijke rechterlijke macht, niet aan overheidsvehikels die onder de politieke macht resorteren.

Ron en Erik

Op dit moment ligt op mijn nachtkastje het geweldig interessante boek ‘Je hebt wél iets te verbergen’, waarin Maurits Martijn & Dimitri Tokmetzis – onderzoeksjournalisten bij het Nederlandse De Correspondent – proberen na te trekken wat er gebeurt met alle data die we online over onszelf prijs geven. Spoiler: veel meer dan waar u ooit toestemming voor hebt gegeven. Het boek is een eye-opener van indrukwekkende proporties, doorspekt met een hoop treffende, waargebeurde verhalen.

Neem het verhaal van Ron Kowsoleea, een Amsterdammer die op geregelde tijdstippen opgepakt en ondervraagd werd, ook al had hij had niks verkeerd gedaan. Kowsoleaa had namelijk een oude schoolkameraad die in het drugsmilieu verzeild was geraakt, en bij elk politieonderzoek Kowsoleea’s naam opgaf. Daardoor stond die in de datasystemen van de politie geboekstaafd als een hardleerse crimineel.

Op een gegeven moment heeft Ron Kowsoleea er genoeg van, en vraagt hij de politie zijn gegevens eindelijk te updaten. Het Amsterdamse korps slaat mea culpa en past de database aan. Alleen: ’s nachts wordt de informatie in die database gecheckt tegen de informatie van andere korpsen. Daarin staat Kowsoleea nog steeds gesignaleerd, en de fout wordt opnieuw gedownload naar het Amsterdamse systeem. Ron Kowsoleea is weer een gevaarlijk man.

Ander fait-divers: Erik Pas reist naar Amerika, maar raakt pas binnen na verscheidene intense ondervragingen door Amerikaanse speurders. Zij hebben vermoedens dat Pas onlangs in Jordanië was, maar hij ontkent. Dat is natuurlijk verdacht: wie uit Jordanië komt en daarover liegt, heeft mogelijk slechte bedoelingen. Maar Pas was er dus nooit geweest, zo bleek. Zijn Nederlandse internetprovider had IP-adressen gekocht in Jordanië, en een daarvan aan Pas toegewezen. De Amerikanen dachten daardoor dat de reis geboekt was vanuit Jordanië.

U begrijpt waar we naartoe gaan. Ron en Erik hebben niks verkeerd gedaan, maar er is wel een reëel vermoeden dat ze een gevaar zijn voor de openbare orde. De manier waarop Nederlandse en Amerikaanse veiligheidsdiensten met data omgaan ligt heus niet zo ver van de wildste dromen van de Belgische diensten. Leefden Ron en Erik in België, en waren hun namen Mohamed en Abdullah, dan werd het plots heel warm onder hun voeten.