GAS-boete voor PVDA bij protestactie tegen sluiting Ford Genk rammelt aan alle kanten

De politierechtbank van Genk heeft het beroep afgewezen tegen de GAS-boetes die PVDA-militanten moeten betalen omdat ze flyers uitdeelden naar aanleiding van de sluiting van Ford Genk. Het vonnis rammelt aan alle kanten.

De politierechtbank van Genk heeft het beroep afgewezen dat 13 militanten van PVDA+ aangetekend hadden tegen de GAS-boete die ze kregen voor het uitdelen van flyers in solidariteit met Ford Genk arbeiders.

Het GAS-verhaal kadert in een bloedrode week.

Woensdag 24 oktober 2012 was zwarte woensdag met de aankondiging van de sluiting van Ford Genk.

Daags daarna kreeg (zondag jl. herkozen) volksvertegenwoordiger en parttime Ford-arbeidster Meryame Kitir (sp.a) van heel de Kamer – en heel het land – een daverend applaus na haar ontroerende toespraak.

En nu komt het. Op woensdag 31 oktober heeft in het stadion Cristal Arena de voetbalwedstrijd KRC-Genk – Standard plaats. Ongeveer 700 Ford-arbeiders hebben een gratis ticket gekregen. Overal hangen spandoeken met solidariteitsboodschappen, ook bij de supporters van Standard.

Op de grote schermen wordt de ‘Mars voor de toekomst’ van 11 november aangekondigd en 150 kinderen betreden het veld achter een spandoek ‘Hand in hand voor de toekomst’. Onder de muziek van ‘You’ll never walk alone’ laten ze 150 witte en zwarte ballonnen op.

De spelers van beide ploegen stappen het plein op met dezelfde T-shirts die ‘Samen sterk’ blokletteren. De aftrap wordt gegeven door drie vakbondsafgevaardigden van Ford.

Ondertussen bloedrode pamfletten: GAS-boete

Het is op dié avond en in dié sfeer van sport en tranen dat de 13 PVDA-militanten met GAS beboet werden, want zij delen volgens het strafdossier flyers uit – godbetert – “in verband met de aangekondigde solidariteitsmars van 11 november” (waar 20.000 mensen zullen deelnemen).

“Betrokkenen hebben geen voorafgaandelijke toestemming om de flyers uit te delen” wordt bij proces-verbaal geacteerd. Verder noteren de verbalisanten: “de communicatie met opstellers is correct en beleefd, doch blijft tot aanvang wedstrijd verder gaan met het verdelen van voornoemde pamfletten” – een inbreuk op het verbod van “bedelen van ongewenste reclame“.

Om het GAS-verhaal kort te maken: bij aangetekende brief van 15 mei 2013, ondertekend door burgemeester Wim Dries (CD&V) en zijn gemeentesecretaris wordt de beslissing van de sanctionerend ambtenaar van de politiezone GAOZ toegestuurd.

Die beslissing is omzwachteld geschreven in de stokoude “Overwegende dat…” -stijl die zelfs het Hof van Cassatie niet meer hanteert en de Hoge Raad voor de Justitie ontraadt. Maar een GAS-ambtenaar zetelt uiteraard naast – of bovenop – justitie.

De GAS-boete wordt uiteindelijk “omwille van het goede doel” omgezet in een lokboete: in plaats van de eerst in het vooruitzicht gestelde 62,50 euro (als maximum), wordt het slechts … 15 euro per persoon.

De – dure – papieren GAS-berg van 13 dossiers (tot 35 blzn/stuk) baart dus op kosten van de Genkse belastingbetaler 13 muizen, maar de PVDA-militanten kiezen voor een principieel verzet en gaan in beroep bij de politierechtbank.

Daar laten de rode rakkers onder meer gelden dat ook de GAS-wetgeving getoetst moet worden aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Het Mensenrechtenhof oordeelt inderdaad stelselmatig dat beperkingen van vrije meningsuiting slechts toegelaten worden voor zover noodzakelijk voor de openbare orde.

Zo werd Turkije herhaaldelijk al in het ongelijk gesteld voor zelfs niet-toegelaten betogingen die “geduld moeten worden, zo niet wordt het recht op vrije vergadering inhoudsloos gemaakt” (arresten van 2006, 2012 en 2013).

België zou hier iets beter moeten scoren dan een 0-0 met Turkije, inderdaad.

Het vonnis

Niettegenstaande de horizontale mobiliteit van professionele magistraten die sinds 1 april in justitie geldt, werd de zaak op 12 mei door een plaatsvervangend politierechter (dus advocaat) behandeld en vervolgens maandag jl. door hem uitgesproken.

Ook alweer in de ouderwetse “Wij…” -vorm geschreven, veegt het vonnis alle formele en inhoudelijke bezwaren weg.

De meest bevreemdende overweging is wel deze: “door van de ambtenaar te verwachten dat hij (nvdr.: zij) nagaat of er inderdaad overlast geweest is, voegen aanleggers een criterium toe aan het reglement“.

Het zachtste wat we hier over kunnen zeggen is wel dat dit haaks staat op het principe van de GAS-boetes én alle tot nu toe (zuinige) rechtspraak over GAS.

Zo oordeelde de wellicht strengste politierechter van België – Peter D’hondt om hem niet te noemen – al dat een materiële inbreuk op een GAS-reglement enkel tot een GAS-boete kan leiden als daarenboven ook effectief overlast bewezen is.

Tom Van den Hende, substituut-procureur des Konings te Gent, die dat vonnis van 5 mei 2011 in De Juristenkrant positief becommentarieerde, besloot dat het een goede afweging maakt tussen de overheidsbevoegdheid en de individuele rechten van de burger en zo vermijdt “dat gemeenten het begrip openbare overlast misbruiken om eenheidsworst te creëren”.

Men zegge het voort, vooral in Genk.

Toemaatje: het schijnbaar goede nieuws.

Na de GAS-ambtenaar geeft ook de plaatsvervangend politierechter op het financiële vlak schijnbaar iets toe. Immers oordeelt hij finaal dat de rechtsplegingsvergoeding (forfaitaire vergoeding van 1.350 euro te betalen door de verliezende PVDA aan de advocaat van de stad Genk) in GAS-procedures niet toepasselijk zou zijn.

Laat (ook) dàt nu haaks staan op de vaststaande rechtspraak die sinds jaar en dag in de professionele juridische pers verspreid wordt (o.a. Rechtskroniek voor de vrede- en politierechters 2013, uitgegeven door Die Keure).

Inzake GAS is wel degelijk de rechtsplegingsvergoeding van toepassing, en dan nog – in principe – volgens het hoogste tarief.

Besluit: Dit vonnis rammelt aan alle kanten. En dan ?

Het kan niet genoeg benadrukt worden dat inzake GAS, de burger enkel één kans krijgt om zijn zaak voor een ‘onpartijdig rechter’ (de politierechter) te bepleiten. Daartegen is geen hoger beroep – normaliter bij de correctionele rechtbank – mogelijk.

De PVDA moet zich dus beraden over de enige uitweg (vooraleer naar het Mensenrechtenhof te stappen): het Hof van Cassatie.

Een advies van een advocaat bij het Hof van Cassatie kost minstens 2.500 euro, en in geval van positief advies, kost het ereloon van diezelfde advocaat nog minstens even zoveel. Daar kan je dus 333 keer een GAS-boete van 15 euro van betalen.

Zo’n cijfer zegt iets over de toegangsdrempel van een (on-)democratische justitie. Niet te verwonderen dat veel ten onrechte GAS-bestrafte burgers geen juridisch weerwerk meer kunnen bieden en dus bitter en opstandig worden.

Burgemeesters blijven ondertussen het mooie GAS-weer maken

Ondertussen is de GAS-wetgeving iets waar burgemeesters het mooie weer maken, in een dagelijks gedemonstreerde willekeur zoals recent nog tegenover burgers in Tielt-Winge of zelfs tegen de hele oppositie Wervik

Op de GAS-studiedag van de KULeuven van 28 november 2013 zat de Genkse burgemeester in het panel, en interpelleerde uw #justitiewatcher hem publiek over de Ford Genk actie. Volgens burgemeester Dries werd tegen PVDA opgetreden wegens het gevaar van relletjes en waren de flyers vooral voor – o wee – ledenwerving bedoeld. Politieke bril voor het PVDA-dossier: daar lijkt het toch wel heel erg op.

Dat ook andere rode jasjes niet overal gewenst zijn is sinds 30 april ook duidelijk voor ABVVV-militanten. Na een betoging pakten ze op de Grote Markt van Antwerpen een pint op een terrasje. Onder politionele dreiging van een GAS-boete moesten ze – letterlijk – hun jas omdraaien. Wie is straks aan de beurt ?

En de plaatsvervangende magistraten-advocaten ?

Als dergelijke gevoelige dossiers niet meer toevertrouwd worden aan professionele rechters – die zich ook kunnen vergissen – wordt de gemeentelijke jurisprudentiële wanorde natuurlijk nog groter.

In haar advies van 19 oktober 2011 wees de HRJ op de gevaren en tekortkomingen van het statuut van de (onbezoldigde) plaatsvervangend magistraat, die ook specifieke opleiding zou moeten volgen en aan evaluatie zou onderworpen moeten worden.

Het is immers niet zo evident dat een advocaat, gespecialiseerd in curatele, aannemingsrecht en onroerend goed ook vertrouwd zou zijn met de administratieve spitstechnologie die de wetgever van GAS heeft gemaakt. Zetel daar dan op een blauwe maandag maar eens in als eerste en enige rechter onder Cassatie.

Ondertussen bleken tijdens de afgelopen verkiezingen alle partijen voorstander van de afschaffing van de plaatsvervangende magistratuur, die ingevolge de inwisselbaarheid van professionele magistraten onderling, ook overbodig moet geworden zijn.

Het is wellicht niet de juridisch vreemde Genkse veroordeling van de kleine PVDA die meerderheidspartijen aan hun verkiezingsbelofte zal herinneren.

In het najaar spreekt het Grondwettelijk Hof zich op verzoek van o.a. het ABVV en ACV uit over de (on-)grondwettelijkheid van de GAS-wet, omwille van haar inbreuk op fundamentele rechten zoals collectieve actievoering.

Misschien zal een juridische terechtwijzing van ons hoogste Hof onze politici aan de grondwettelijke essentie van het recht herinneren: niet de bescherming van meerderheden, maar van minderheden.

Dat moet dan nog maar eens in GAS bewezen worden. Of voor de informateur: demonstrandum est.