‘Gaan we terug naar de tijd waarin alleen zonen van advocaten konden studeren?’

‘Beginnende studenten opzadelen met een studielening zoals in de Angelsaksische landen maakt de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter’, zegt Caroline Gennez (SP.A). ‘We hebben er eeuwen over gedaan om talent en rijkdom te ontkoppelen. Laten we niet terugkeren naar de tijd waarin alleen zonen van dokters, advocaten en notarissen konden studeren.’

Onderwijs is de belangrijkste gemeenschapsvoorziening in de kennismaatschappij van vandaag. De talenten van alle jongeren maximaal aanboren is dé belangrijkste garantie op maatschappelijke vooruitgang, economische welvaart én de democratie in een moderne samenleving. Kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid voor iedereen zijn dan weer de drie belangrijkste kenmerken van modern toponderwijs. En om aan die drie kenmerken te voldoen, betalen we met zijn allen belastingen. Zo eenvoudig is het. Dat daarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen, is maar fair. We hebben dus al betaald voor ons onderwijs. Dat een tweede keer vragen, via het inschrijvingsgeld, moet dus met de grootste omzichtigheid gebeuren. Wat is anders het verschil met een volledig geprivatiseerd systeem?

De kwaliteit van ons onderwijs is degelijk, maar stilstaan – niet investeringen in docenten, materiaal en infrastructuur – betekent achteruitgaan. Dat mag ons in geen geval overkomen. Voor de verkiezingen pleitten alle universiteiten en hogescholen samen in een memorandum voor een financiële injectie, zowel voor hun onderwijsopdracht als voor onderzoek. En wat doet de regering-Bourgeois? Precies het tegenovergestelde. De boodschap voor een aantal rectoren was even droog als duidelijk. “Excuseer, maar we gaan 80 miljoen euro besparen in het hoger onderwijs.” Logische gevolgtrekking: de verhoging van het inschrijvingsgeld is dus geen bijkomende financiering, maar een compensatie voor de besparing van de overheid. Cynisme ten top heet zoiets of is het de koelbloedigheid van een nieuw Vlaanderen? Een Vlaanderen dat voortaan beleid voert op basis van cijfers, tabellen en grafieken en niet langer op basis van mensen, in dit geval jongeren en misschien nog erger, op basis van een gemeenschappelijke toekomst.

Hypotheek

Want niet investeren in onderwijs is een hypotheek leggen op die toekomst. Beginnende studenten opzadelen met een studielening – zoals in de Angelsaksische landen en ondertussen ook in Nederland – maakt de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter en duidelijker. “Om naar Tomorrowland of Rock Werchter te gaan, betaalt men tegenwoordig evenveel als voor een inschrijving aan de universiteit. We moeten die waarden vergelijken”, liet Miet Smet zich in dat verband opmerken tijdens een gesprek op Radio 1. Zulke vergelijkingen zijn niet alleen paternalistisch – wie geeft een politica het recht om mensen te verbieden te sparen voor hun vrije tijd, laat staat te bepalen waar ze hun geld aan uitgeven ? – maar bovenal hemeltergend. Want extra drempels in het onderwijs invoeren, in dit geval een serieuze financiële, is niets minder dan schuldig verzuim. Wie zich daar niet tegen verzet, is gewoon medeplichtig. Punt uit.

Nieuwkomers en eenoudergezinnen

In die zin zijn niet alleen de uitspraken van Miet Smet hemeltergend, ook de voorzitter van de Antwerpse studentenvereniging KVHV doet zijn duit in het zakje. Over de nood van hoger inschrijvingsgeld in het hoger onderwijs zei Wouter Jambon zonder enige schroom: “Als dat voor meer kwaliteit en een zekere elitevorming kan zorgen, dan lijkt me dat goed.” De praeses vreest immers diploma-inflatie en is concurrentie tussen de universiteiten en hogescholen best genegen. Van een natuurlijke gelijkstelling tussen rijkdom en talent gesproken. Ook daar catapulteert de regering-Bourgeois ons terug naar de vorige eeuw. Tot spijt van wie het benijdt, maar talent staat echt niet gelijk met de chequeboek van je ouders. Dit is smossen met talent en dus nefast voor onze samenleving en erger nog, nefast voor onze toekomst.

Onderzoek wijst uit dat het hoger onderwijs net nu nood heeft aan een tweede democratiseringsgolf, vooral voor kinderen van nieuwkomers en eenoudergezinnen. Trouwens, niet alleen de kost van het inschrijvingsgeld is het probleem. Denk maar aan de kost van de boeken, het openbaar vervoer of een kot. Bovendien dekt het inschrijvingsgeld niet eens 3 procent van de kosten in het hoger onderwijs. Het geld dus bij studenten en ouders halen, dreigt de deuren naar het hoger onderwijs te sluiten voor heel wat jongeren. Niet alleen zij die het thuis niet breed hebben, maar jawel, ook jongeren uit de middenklasse waar rechts zo hoog mee oploopt.

En zo zetten we een grote stap in de richting van het Britse onderwijssysteem, waar kwaliteitsvol onderwijs alleen toegankelijk wordt voor diegenen die het geld zonder probleem kunnen ophoesten. Een onderwijs dat de ongelijkheid alleen nog meer doet toenemen in plaats van glad te strijken, een onderwijs dat deuren sluit in plaats van ze te openen. Deze rechtse regering mag dan nog graag verwijzen naar de hoge gemiddelden die we halen op PISA en andere toetsen, maar ze blijft oorverdovend stil als het gaat om de grote ongelijkheid en het ideaal om gelijke kansen te creëren via ons onderwijs. Door het inschrijvingsgeld te verhogen, neemt men precies kansen van jongeren weg. Meer zelfs, wat deze regering vergeet is dat investeren in onze kinderen en ons onderwijs de beste sociale zekerheid is die er bestaat. We hebben er eeuwen over gedaan om talent en rijkdom te ontkoppelen. Laten we niet terugkeren naar de tijd waarin alleen zonen van dokters, advocaten en notarissen konden studeren.