Frank Vandenbroucke: Te koppig, te confrontrerend, of gewoon te slim?

SP.A-senator Frank Vandenbroucke neemt op 1 oktober ontslag uit de Senaat om zich volledig op wetenschappelijke projecten te gooien. Walter Pauli analyseert.

Waarom deze switch?
De eerste reden, die niemand ziet:omdat Frank Vandenbroucke zijn leeftijd heeft. Hij werd voorzitter van de SP (zo heette de sp.a toen) in 1989, als opvolger van wijlen Karel Van Miert. Hij bleef dat tot 1994, toen de even legendarische Louis Tobback hem opvolgde, en Vandenbroucke minister van Buitenlandse Zaken werd. En dat in opvolging van Willy Claes, die secretaris-generaal van de Navo werd. U leest het goed: al een kleine twintig jaar geleden was Vandenbroucke de *voorganger* van good old Tobback. Vandenbroucke ziet er nog altijd apert uit, maar toch: op zijn 56ste zit hij dichter bij de zestig dan de vijftig.

Wat gaat Frank Vandenbroucke doen?
Dat is echt niet helemaal duidelijik. Vandenbroucke heeft duidelijke contacten met de KU Leuven. Zijn vader, Jozuë Vandenbroucke, was vice-rector (voor geneeskunde) in de jaren dat rector Piet De Somer ‘Leuven Vlaams’ doorvoerde. Die relaties werken nog altijd: ererector Roger Dillemans, opvolger van De Somer en generatiegenoot van vader Vandenbroucke, bezoekt nog regelmatig de oude moeder van de sp.a politicus.

Maar Frank Vandenbroucke kiest dus voor een academische carrière. Hij zelf is discreet over wat precies. De feiten: Vandenbroucke doceert nu al aan de universiteiten van Leuven en Antwerpen, waar hij nauw samenwerkt met Bea Cantillon. Hij heeft ook uitstekende relaties in Nederland: hij bezet de Joop Den Uyl-leerstoel van de Universteit van Amsterdam. En ook in Zuid-Europa (ondermeer Italië) is hij actief. Medestanders wijzen erop dat zijn Oxford-netwerk een permanenten bron van stimulans is. In het academische milieu is de ster van Vandenbroucke net zo hoog – zoniet hoger – dan in het politieke.

Duidt dit ontslag binnen ruzie met de sp.a?
Eerlijk: ja en neen. Ja, een beetje, omdat Vandenbroucke, had het helemaal van hemzelf afgehangen, natuurlijk nog een eersteplans-politicus was geweest. Hij was Vlaams-vice-minister-president tot 2009, toen hij ineens aan de kant geschoven werd voor Ingrid Lieten. Zijn eigen partij riep voor die operatie zowel politieke als karakteriële elementen in. Beiden zullen wel waar geweest zijn, ware het niet dat Frank Vandenboucke zijn eigen politieke familie had gehinderd met onzalige boodschappen. Hij schreef ooit, toen nog samen met Johan Vande Lanotte, een felle open brief om te waarschuwen voor een spilzieke politiek, en dat in de glorierijke paarse jaren. Hij verpeste in een beruchte vrije tribune nadien een Cuba-reis van sp.a-voorzitter Steve Stevaert.

Maar ook neen. Toen Vandenbroucke ‘gebuisd’ werd door Caroline Gennez, die zoals gewoonlijk haar beslissing meer emotioneel dan politiek beargumenteerde, beet Vandenbroucke op zijn lip. Hij aanvaardde zijn verantwoordelijkheid in de senaat, en hij was slim genoeg om te weten dat Bruno Tobback de nieuwe sterke man was. Niet alleen in zijn partij, maar ook in zijn streek, Vlaams-Brabant. Het was dus even moeilijk beslissen. Niet voor hemzelf , maar voor het effect. Nam hij ontslag voor de verkiezing van Bruno Tobback, dan zou iedereen dat interpreteren als een foute blijk van wantrouwen. Nu Tobback meer dan 95 procent haalde, denkt niemand er maar aan dat Vandenbroucke vanuit een verloren positie nog even het gezicht van een contraproductieve minderheid zou willen zijn.

En nu?
Alles en niks. Vandenbroucke blijft wie hij is: een man die al sinds 1989 in de frontlinie staat. Dat is langer dan wie ook – de andere toppolitici toen heetten Wilfried Martens, Guy Spitaels,Marc Eyskens, Leo Tindemans, Philippe Maystadt, Jean-Luc Dehaene, Philippe Busquin, Luc Vandenbrande, misschien Herman Van Rompuy. Hij blijft een sp.a’er met groot gezag bij andere segmenten in het land: de werkgevers, academici, (ook christelijke) middenveldorganisaties. Alleen bij socialisten lag hij soms écht moeilijk. Oud-sp.a-voorzitter Steve Stevaert kreeg haast een maagzweer, elke keer hij een positief artikel over Vandenbroucke las (wat wel eens gebeurde, vandaar hun immer gespannen relatie). En dat blijft ook de baseline: weinig sp.a’ers hadden meer algemene waardering dan Frank Vandenbroucke. Weinig sp.a’ers hadden zo’n gespannen met hun eigen beweging als de man die bij de buitenwereld meer applaus kreeg dan bij de eigen achterban. Te koppig, te confrontrerend, of gewoon te slim?

Walter Pauli