De FinCEN Files onthullen hoe banken hielpen bij het wegsluizen van overheidsgeld uit Venezuela. Ook het federaal parket onderzoekt een Venezuela-dossier, vernamen Knack, De Tijd en Le Soir.
Venezuela gaat gebukt onder een van de ernstigste humanitaire crises ter wereld. De inflatie in het Latijns-Amerikaanse land is volledig uit de hand gelopen en de olie-industrie, die ooit de economie aanwakkerde, ligt in puin. Een op de drie Venezolanen heeft niet genoeg te eten en ongeveer vijf miljoen Venezolanen zijn het land ontvlucht.
Die crisis is mee aangewakkerd door rijke zakenlui die nauwe banden hebben met de regeringen van Hugo Chávez en zijn opvolger, Venezolaans president Nicolás Maduro. Die zakentycoons staan bekend als boligarchen, een verwijzing naar de Zuid-Amerikaanse onafhankelijkheidsheld Simon Bolívar, door Chávez opgevoerd als inspiratiebron voor zijn politieke beweging. De rijkdom van een aantal boligarchen komt voor een groot deel voort uit Venezolaanse overheidscontracten -ironisch genoeg vaak contracten om diensten te verlenen aan de armen.
Een lek van Amerikaanse witwasmeldingen, door BuzzFeed News gedeeld met het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) en zijn partnermedia, toont hoe boligarchen enorme bedragen overheidsgeld uit Venezuela hebben weggesluisd. Met inbegrip van publieke fondsen bestemd voor huisvesting en andere basisvoorzieningen. De transacties hielden zelfs aan toen de Venezolaanse economie instortte.
Het documentenlek, bekend onder de naam FinCEN Files, bevat meer dan 2100 meldingen over verdachte transacties, door banken ingediend bij de Amerikaanse antiwitwascel Financial Crimes Enforcement Network (FinCEN).
Uit een ICIJ-analyse van de gelekte witwasmeldingen blijkt dat banken tussen 2009 en 2017 voor liefst 4,8 miljard dollar aan verdachte transacties gelinkt aan Venezuela hebben gefaciliteerd. Bijna 70 procent van dat bedrag betrof overheidsgeld en had een Venezolaanse overheidsinstantie als betrokken partij in de transacties -zoals het ministerie van Financiën of de staatsoliemaatschappij. Veel van het geld dat vanuit Venezuela is overgeschreven, verdween uit het zicht van het publiek. De FinCEN Files onthullen waar het is beland, en hoe banken de transacties hielpen faciliteren.
Flagrante rode vlaggen
Een van de boligarchen die opduiken in de FinCEN Files is Alejandro Ceballos Jiménez, een bouwmogol met goede connecties bij het Venezolaanse regime. Onder de regering-Chávez haalde de Ceballos-familie tientallen contracten binnen voor de bouw van scholen, waterzuiveringsinstallaties en andere zaken. Uit de gelekte documenten blijkt nu dat Alejandro Ceballos Jiménez minstens 116 miljoen dollar afkomstig van openbare woningbouwcontracten verstuurde naar diverse ontvangers, met inbegrip van offshorebedrijven en familieleden. De contracten gingen over een sociaal woningcomplex dat deel uitmaakt van een ambitieus plan om in Venezuela miljoenen betaalbare woningen te bouwen voor gewone burgers.
De gelekte documenten onthullen ook de centrale rol die banken in Europa en de Verenigde Staten hebben gespeeld bij het faciliteren van de geldstromen uit Venezuela – ondanks flagrante rode vlaggen die wezen op financiële malversaties.
‘We betreuren onze vroegere tekortkomingen’
Kleinere financiële instellingen, waaronder de Zwitserse banken CBH Compagnie Bancaire Helvétique en de Julius Baer Group, hielpen rijke Venezolanen om geld het land uit te sturen. Dat gebeurde onder meer door offshorerekeningen op te zetten die de herkomst van het geld verborgen hielden. CBH ontkent elke betrokkenheid bij het witwassen van Venezolaans overheidsgeld. De Julius Baer Group reageert dat ze haar vroegere tekortkomingen in zaken met Latijns-Amerikaanse klanten betreurt, en stelt dat ze ingrijpende maatregelen heeft genomen om antiwitwascontroles te versterken.
De Banco Espirito Santo uit Portugal verplaatste dan weer ruim 100 miljoen dollar uit Venezuela voor de Ceballos-familie, totdat Amerikaanse en Portugese overheden de bank begonnen te onderzoeken op verdenking van witwassen. De familie ontving onder meer enorme bedragen van Venezuela’s nationale oliemaatschappij en van het anti-armoedeprogramma Missie Che Guevara. Via een schermvennootschap in Londen werden de fondsen doorgesluisd.
Nadat bank Espirito Santo door de Portugese overheid werd opgesplitst, werd het betrokken filiaal in Miami omgedoopt tot Brickell Bank – in 2019 overgenomen door Banesco USA. Banesco USA stelt dat de directeurs en het management van onder de vorige eigenaars verdwenen zijn, en dat het een robuust programma tegen witwassen heeft lopen.
Ook mondiale banken speelden een rol. JPMorgan Chase, gevestigd in New York, en Standard Chartered, met hoofdkantoor in Londen, verwerkten verdachte transacties terwijl ze als ‘correspondentbank’ fungeerden, een soort tussenschakel in een internationale keten van dollarbetalingen. Beide banken kunnen niet reageren op vragen over de transacties, gelet op de vertrouwelijke aard van de witwasmeldingen en de privacy van hun klanten.
Ook Ceballos reageerde niet op interviewverzoeken van ICIJ, noch op een gedetailleerde vragenlijst die hij in augustus ontving. In een e-mail aan een ICIJ-reporter verwees hij naar moeilijkheden om toegang te krijgen tot documenten als gevolg de coronacrisis in Venezuela. Ook op latere e-mails, waarin we hem meer tijd boden om te antwoorden, reageerde hij niet.
Bijzonder gevoelig dossier
Tijdens ons onderzoek naar de FinCEN Files vernamen we uit meerdere goedgeïnformeerde bronnen dat ook het federaal parket een onderzoek naar Venezuela is gestart.
Volgens onze informatie kwam dat onderzoek op gang na een melding door de antiwitwascel CFI en focust het op verdachte transacties die via België passeerden en verband houden met publieke fondsen uit Venezuela. Die moesten eigenlijk gebruikt worden voor een sociaal voedselprogramma voor de armen. Onder meer een Aziatische offshorevennootschap zou een rol hebben gespeeld in het versluizen van dat overheidsgeld, en zou mogelijk zelfs leiden naar de hoogste regionen in Venezuela.
De kwestie ligt blijkbaar bijzonder gevoelig want Eric Van Dyuse, de woordvoerder van het federaal parket, wil enkel bevestigen dat er een ‘onderzoek is geopend betreffende een Venezuela-dossier’.
De FinCEN Files: gelekte rapporten onthullen hoe banken tekortschieten om witwassen te voorkomen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
