‘Feminisme heeft niets met huidskleur te maken, wel met mensenrechten’

‘Mij reduceren tot mijn kleur is niet alleen zinloos maar ook pijnlijk’, schrijft Assita Kanko in reactie op een uitspraak van Yasmine Schillebeeckx in een interview in Knack. ‘De rechten van de mens, en dus van de vrouw, zijn universeel.’

In een dubbelinterview over feminisme in Knack van 18 mei zei Anja Meulenbelt dat er sinds de discussie over Zwarte Piet weer een krachtige golf van zwartbewustzijn ontstaan is in Nederland, en ook veel moslimvrouwen zich weren. “Zwartbewustzijn”. Wat dat ook moge betekenen. Volgens Yasmine Schillebeeckx is dat “veel minder in België”. OK, zij begrijpen elkaars taal.

Maar de volgende uitspraak van Schillebeeckx kan ik veel moeilijker slikken: ‘Er zijn wel feministen met een andere huidskleur, zoals Assita Kanko, maar ik hoor hen vooral over de klassieke westerse vrouwenthema’s bezig. Over de dubbele strijd die vrouwen van vreemde origine moeten voeren, zeggen ze niet veel.’

Misschien is het mevrouw Schillebeeckx nooit opgevallen maar ik ben eigenlijk ook een ‘westerse’ vrouw. Een Belgisch werkende moeder en politica, dat ben ik ook. Ik denk niet aan mijn kleur als ik voor mijn rechten knok of voor de rechten van anderen opkom. Ik denk gewoon aan de mens, in het bijzonder de vrouw, ongeacht kleur of afkomst. Om een simpele reden: pijn is universeel.

Van het seksisme op straat, op de arbeidsmarkt en in de politiek heb ik ook last. Het treft velen ongeacht afkomst en sociale positie. Waarom zou ik daar niet tegen optreden? En wat is een westers thema? Vrouwenonderdrukking? Het is gewoon een algemeen menselijk thema. En daar moeten we universeel tegen optreden. Stelt het eerste artikel van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) niet duidelijk dat ‘Alle menselijke wezens vrij en gelijk in waardigheid en in rechten worden geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen?’ Ik lees er nergens dat er voor elke ras of religie een andere oplossing is. Vrouwenrechten moeten universeel zijn.

Ik ben zwart, Belg en Europees en ik voel mij hier nu thuis. Dat heet voor wie dat niet doorheeft, integratie. Mij reduceren tot mijn kleur is niet alleen zinloos maar ook pijnlijk. De dubbele strijd van vrouwen van vreemde origine heeft daar juist ook iets mee te maken: als volwaardig Europese vrouw worden gezien en niet in een hokje worden geduwd op basis van een kleur of een religie is nog steeds problematisch, zoals de opmerking van Schillebeeckx nog eens duidelijk maakt.

Naast dit hokjesdenken is wegkijken terwijl mensenrechten geschonden worden, omdat het niet de zaak zou zijn van “witte feministen”, niets anders dan een vorm van discriminatie, precies de bron van het grootste verdriet van vrouwen en meisjes met vreemde origine. Denkt men dan echt dat vrouwen van vreemde origine zin hebben in de institutionele segregatie die ze ondergaan als het over polygamie en shariarechtbanken gaat (zoals in Groot-Brittannië) of over het voorstel voor een “minimale” genitale verminking zoals dat recentelijk door twee Amerikaanse artsen voorgesteld werd via The Journal of Medical Ethics?

Ik heb juist mijn tweede boek bij Lannoo gepubliceerd over de rechten van de vrouw wereldwijd. Ik bespreek getuigenissen uit mijn eigen leefwereld met harde feiten en cijfers over de rol van vrouwen in onze maatschappij en in de rest van de wereld.

Universele vrouwenrechten

Wil ik als Europese vrouw met een andere huidskleur dat vrouwen en mannen ongeacht hun afkomst of godsdienst voor mensen zoals mezelf opkomen? Ja. Want de rechten van de mens hebben geen kleur of geslacht. Wie op basis van cultuurelativisme wegkijkt terwijl iemand anders mishandeld wordt, gedwongen wordt om haar hoofd en haar lichaam te bedekken, als kindbruid uitgehuwelijkt wordt, genitaal verminkt wordt of allerlei discriminaties moet ondergaan, zegt in feite dat vrouwenrechten niet universeel zijn en onderworpen moeten worden aan cultuur, traditie, religie of huidskleur.

Mevrouw Schillebeeckx, lees mijn boek, De Tweede Helft, Tijd voor een nieuw Feminisme als u mijn mening over de positie van de vrouw wilt weten. Dan kunt u zelf vaststellen dat ik talloze vrouwenproblemen bespreek, zowel hier als in andere delen van de wereld: over het seksisme en het glazen plafond, over huiselijk geweld en eermoorden, over foeticide en kindbruiden, over gedwongen huwelijken en polygamie, en ook over genitale verminking, waarvan ik zelf slachtoffer was als kind.

Wat is hier een westerse thema en wat niet? Wat is hier het verschil tussen een zwarte vrouw en een blanke vrouw? Een moslima en een niet moslima? De rechten van de mens, en dus van de vrouw, zijn universeel. Wat we allemaal nodig hebben is niets anders dan de toepassing van artikel 1 van het UVRM. Voorlopig zijn we gelijk voor het onrecht. Als pleiten voor universele rechten van mij een slechte zwarte of een slechte moslima maakt, then I don’t give a damn.