Dit jaar werden in België al 15 vrouwen door een man vermoord vanwege hun vrouw-zijn.
1. Wat is feminicide precies?
De term, in 1976 gemunt door de Brits-Zuid-Afrikaanse sociologe Diana Russell, wordt in de feministische literatuur kristalhelder omschreven: het vermoorden van vrouwen door mannen vanwege hun vrouw-zijn. Feminicide geldt in ons land niet als een apart misdrijf. Daders worden vervolgd voor moord of doodslag.
2. Hoort feminicide in het strafwetboek thuis?
Staatssecretaris voor Gendergelijkheid Sarah Schlitz (Ecolo) kondigde begin augustus een Actieplan Gendergerelateerd Geweld aan. De komende maanden moeten de federale en regionale autoriteiten het eens raken over een juridisch sluitende omschrijving. Daarna zal de Kamer zich over een netelige kwestie buigen: moet feminicide als een autonoom misdrijf worden erkend en vervolgd? Momenteel geldt gender bij het bestraffen van geweld als een verzwarende omstandigheid. Feministische organisaties vinden dat onvoldoende. Feminicide moet een aparte kwalificatie worden in het Belgisch strafwetboek, vinden ze, net zoals nu al het geval is met ouder- en kindermoord.
Vorig jaar ging het aantal meldingen voor partnergeweld met 50 procent omhoog.
3. Hoe frequent komt feminicide voor?
Volgens een studie van het United Nations Office on Drugs and Crime werden in 2017 wereldwijd 87.000 vrouwen vermoord vanwege hun vrouw-zijn. In België telde de blog StopFeminicide, die zich baseert op mediaberichten, in 2020 24 slachtoffers. Vorige week stond de teller voor dit jaar al op 13, en afgelopen weekend kwamen daar minstens twee slachtoffers bij na het drama in Francorchamps. Officiële statistieken bestaan in België niet. De Franse justitie houdt de cijfers wel bij: in 2020 werden 102 Françaises het slachtoffer van feminicide, in 2019 zelfs 146.
4. Wie zijn de daders?
Meestal zijn dat bekenden van het slachtoffer: partners, ex-partners, afgewezen aanbidders of stalkers. Haast altijd hebben ze een traject afgelegd. Controlerend, possessief gedrag, verbale intimidatie, stalking en fysieke agressie zijn bekende haltes op weg naar het eindstation. Niet zelden volgt de fatale escalatie wanneer het slachtoffer de moed heeft verzameld om definitief met haar belager te breken. Of om een klacht in te dienen bij de politie, al biedt dat niet altijd garantie op een goede afloop. Een op de vijf Franse feminicideslachtoffers was al minstens één keer naar de politie gestapt. Er zijn weinig redenen om aan te nemen dat het in België anders is.
5. Wat kan eraan gedaan worden?
Voorkomen is de enige optie. Vaak merkt de omgeving partnergeweld wel op, maar overheerst de schroom om aangifte te doen. Slachtoffers kunnen zelf bij verschillende instanties terecht, zoals het hulpnummer 1712 dat een snelle doorverwijzing naar politie of andere hulpverleners moet waarborgen. Vorig jaar ging het aantal meldingen voor partnergeweld overigens met 50 procent omhoog. De stijging, wellicht te wijten aan de lockdown, gaf aanleiding tot een aantal noodmaatregelen. Hulplijnen werden versterkt en de anonimiteit van bellers beter verzekerd. Een ministeriële rondzendbrief moest politie en parket alert maken om partnergeweld op te merken vooraleer het op feminicide uitdraait.
