Terwijl de Vlaamse onderhandelaars volop werken aan een regeerakkoord, is het muisstil op federaal vlak. Inhoudelijk zou er amper iets bewegen. Informateur Didier Reynders (MR) zou die luwte gebruiken om Eurocommissaris te worden.
Geen nieuws is goed nieuws, zo luidt het gezegde. Maar de windstilte op federaal vlak zou eerder een teken zijn van een impasse dan van grote vorderingen in de luwte. Zo melden twee goedgeplaatste bronnen dat de informateurs Johan Vande Lanotte (SP.A) en Didier Reynders (MR) momenteel weinig om handen hebben.
De inertie heeft verschillende oorzaken. Zo vorderen de onderhandelingen voor een Waalse regering niet echt. Formateur Elio Di Rupo (PS) zou de onderhandelaars van MR en Ecolo maar met mondjesmaat van passages uit zijn formateursnota voorzien. Van echte onderhandelingen zou pas vandaag sprake zijn, wanneer PS, MR en Ecolo eindelijk samen rond de tafel zitten.
De federale informateurs hebben van bij het begin aangegeven dat ze in nauw contact staan met de regionale regeringsvormingen. De Brusselaars zijn al een tijdje rond en de Vlamingen zijn er sinds vorige week aan begonnen. De Walen talmen dus. Een Franstalige bron zei maandag nog dat de gesprekken vorderen ‘met de snelheid van een slak’, aldus La Libre Belgique.
Het slakkengangetje beïnvloedt de federale dynamiek. De positie van Ecolo is namelijk onzeker in de Waalse regering. Niemand wil bij voorbaat uitsluiten of de partij – numeriek overbodig in een meerderheid – alsnog naar de oppositie verkast. Die onbetrouwbare factor speelt het federale informateursduo parten.
Daarnaast is er de onwrikbare positie van de PS op federaal niveau. CD&V en Open VLD eisen dat de twee grootste partijen langs weerszijden van de taalgrens elkaar ontmoeten. N-VA heeft daar bij monde van voorzitter Bart De Wever en Theo Francken al meermaals voor gepleit. ‘Elio Di Rupo en Bart De Wever zijn verstandige mannen. Als je hen samen in een kamer zet, dan zullen daar dingen uitkomen’, zei Francken afgelopen weekend nog bij VTM Nieuws. Pas als paars-geel, ook gekend als de Bourgondische coalitie, mislukt, kan er gepraat worden over andere pistes, zoals paars-groen.
Maar de PS blijft voorlopig Oost-Indisch doof. Waarnemers denken dat het voor Di Rupo te gevaarlijk is om De Wever onder ogen te komen zolang Ecolo niet definitief een krabbel heeft gezet onder een Waals regeerakkoord. De PS huivert immers bij de gedachte dat Ecolo zich bij de oppositiekrachten van PTB voegt en vijf jaar lang tegen een regering PS-MR zou beuken.
Allicht tot verbijstering van beide informateurs haalde Di Rupo himself vorige week zijn bazooka boven om te reageren op de Vlaamse regeringsvorming. ‘Zich inbeelden dat de PS een federale coalitie met de gewezen partners van de Zweedse coalitie zal aanvullen of depanneren is een utopie’, zo tweette de PS-voorzitter. Die sneer was voornamelijk bedoeld om zijn linkse achterban én Ecolo te sussen: er komt geen regering tussen N-VA, CD&V, Open VLD, MR en PS. De vraag van Vande Lanotte en Reynders om de discretie te bewaren, blijkt in ieder geval tevergeefs.
Een derde oorzaak voor de federale standstill zijn de Vlaamse onderhandelingen, die tijd en mankracht vergen. Niet alleen Vlaamse, maar ook federale boegbeelden als Theo Francken, Maggie De Block (Open VLD) en Wouter Beke (CD&V) bedisselen een Vlaams regeerakkoord. Dat vergemakkelijkt de agendaplanning van Vande Lanotte en Reynders niet.
Wanneer Reynders naar het Berlaymontgebouw trekt, ligt de weg open voor vooral Open VLD, maar ook CD&V, om de premier in lopende zaken te leveren.
Benoemingscarrousel
Maar er zou nog een vierde element meespelen in de federale stilstand. Een van de twee informateurs zou druk in de weer zijn met zijn eigen carrièreplanning. Didier Reynders (MR) staat met stip op één om Marianne Thyssen (CD&V) op te volgen als Eurocommissaris. Voor de Franstalige liberaal zou de informatieopdracht daardoor slechts een ‘nevenverhaal’ zijn, zegt een hoge bron. Of nog: ‘Hij rijdt vooral voor zichzelf.’
Premier Charles Michel (MR) zou binnen de kortste tijd de meest relevante partijvoorzitters, ook die van de oppositie, consulteren in verband met de benoeming – die strikt genomen niet het fiat nodig heeft van het parlement. In de omgeving van de premier bevestigt noch ontkent men die gesprekken.
Hoe het ook zij: veel wijst erop dat Michel zijn partijgenoot Reynders naar Europa wil helpen. De huidige MR-vicepremier greep onlangs naast een topjob bij de Raad van Europa en ziet zijn kans nu schoon om de Belgische politiek op een galante wijze te verlaten.
Hij kan dan ook zijn adelbrieven voorleggen als doorgewinterd politicus. Die jarenlange ervaring als topminister zou ruim kunnen compenseren voor het feit dat hij geen vrouw is. Toekomstig Commissarisvoorzitter Ursula von der Leyen wil immers een zo groot mogelijk genderevenwicht in haar toekomstige ploeg.
De voordracht van Reynders laat evenwel op zich wachten. De knoop zou zelfs pas in september doorgehakt kunnen worden, ruim na de officieuze deadline van 26 augustus. CD&V en Open VLD, die strikt genomen ook kandidaten als Kris Peeters en Gwendolyn Rutten zouden kunnen pushen, geven niet zomaar toe. Woensdagavond schreef Le Soir nog dat vooral de christendemocraten dwarsliggen. Het lijkt erop dat zij samen met de Vlaamse liberalen de benoemingscarrousel hanteren om hun prijs op te drijven in een toekomstige regeringscoalitie.
Hoezo? Het spelletje poker heeft grotendeels te maken met de vraag wie Michel als eerste minister opvolgt wanneer hij voorzitter van de Europese Raad wordt op 1 december. Niemand verwacht dat de federale regeringsvorming rond is tegen die datum. Reynders is de natuurlijke opvolger van Michel als eerste minister. Wanneer Reynders naar het Berlaymontgebouw trekt, ligt de weg open voor vooral Open VLD, maar ook voor CD&V, om de premier in lopende zaken te leveren.
Gezien de regeringsvorming nog een tijdje kan duren, is die post interessant. Wie maandenlang de sleutels van ‘de Zestien ‘ beheert, heeft een streepje voor om dat ook in een nieuwe coalitie te doen. En Open VLD en CD&V zijn quasi-incontournable in eender welke samenstelling. De liberalen zijn er zowel bij paars-geel als paars-groen bij. Tegelijk is paars-groen zonder CD&V politieke fictie. Kortom: wie de fakkel overneemt van Michel, is mogelijk vertrokken voor enkele jaren.
Ten slotte zou de PS er weinig moeite mee hebben dat Reynders, die niet voor commentaar bereikbaar was, zijn mooie fin-de-carrière krijgt toebedeeld. De post van Eurocommissaris wordt immers meegeteld in de verdeling van de federale ministerposten. Een MR-kandidaat minder, is er potentieel eentje meer voor de PS. Ook N-VA zou hem geen strobreed in de weg willen leggen. Er wordt gefluisterd dat zijn benoeming samenhangt met de toewijzing van een topfunctie bij de Europese Investeringsbank. De naam van afscheidnemend Vlaams minister Philippe Muyters (N-VA) duikt telkens op, al zou gewezen federaal minister Johan Van Overtveldt (N-VA) ook in aanmerking komen.
Hoe dan ook ziet het ernaar uit dat inhoudelijke gesprekken er amper aan te pas komen. Op 9 september worden beide informateurs opnieuw bij de koning verwacht met een rapport. De kans is groot dat Filip tegen die datum op zoek moet naar een nieuwe informateur. Al zeggen onderhandelaars dat Vande Lanotte gerust alleen verder kan – het zou niet veel verschillen van de huidige toestand.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
