Federale impasse: hoe stevig kleeft Open VLD aan N-VA?

Mocht er al vertrouwen tussen N-VA en PS geheerst hebben, dan schiet daar vandaag amper iets van over. Over één ding zijn de twee partijen het wel eens: de kleintjes kunnen zich niet blijven verschuilen achter de groten.

Is de poging om een federale regering rond de as PS-N-VA te smeden maandagavond faliekant mislukt? Ondanks alle harde woorden wil geen van beide partijen Paars-Geel vooralsnog begraven. De vraag is hoelang die schizofrene situatie kan aanhouden. Hoe kan je claimen dat je je constructief opstelt, wanneer je en plein public voorstellen van andere partijen afschiet?

Want er zijn wel degelijk harde woorden gevallen. Paul Magnette (PS) stak maandagavond als eerste van wal. Terwijl Bart De Wever (N-VA) het mocht gaan uitleggen op het Paleis, trok de PS-voorzitter richting de televisiecamera’s. Magnette doorbrak zo een discretie die toch enkele weken werd aangehouden tijdens de gecrashte opdracht van preformateurs Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS).

Dat de N-VA enkel het communautaire wil, dat De Wever maar zelf een missie vraagt aan het Paleis, dat de PS-voorzitter de stekker niet in zijn handen heeft ‘omdat die nooit in het stopcontact heeft gezeten’. Binnen N-VA wordt er herhaaldelijk gewezen op die uithaal van Magnette. Volgens de Vlaams-nationalisten was het goed ingecalculeerde media-optreden hét bewijs dat de PS niet met hen in zee wil gaan.

De Wever liet zich van zijn kant niet verleiden tot wederwoord. Hij stuurde zijn ondervoorzitters dinsdagochtend het veld in. Lorin Parys trok naar de VRT, Cieltje Van Achter naar de RTBF. Na de demarche van Magnette zagen zij niet in waarom ze hun toon zouden milderen. ‘Magnette wil dat de N-VA haar programma in de vuilbak de gooit’, aldus Van Achter. ‘De PS wil de Vlaming laten betalen voor socialistisch beleid’, aldus Parys.

In de studio’s van RTBF en Bel RTL namen dan weer twee luitenants van Magnette plaats, respectievelijk federaal fractieleider Ahmed Laaouej en onderhandelaar Jean-Claude Marcourt. ‘N-VA wil het separatisme, wij willen geen institutionele avonturen’, aldus Laaouej. ‘De N-VA wil het land vernietigen’, aldus Marcourt.

Zo belandde een prille poging tot regeringsvorming op minder dan 24 uur op de straatstenen. Het weinige vertrouwen dat er al zou geweest zijn, was spoorloos verdwenen. Ondanks het grijze weer en het winteruur lijkt het nog steeds 27 mei. Toen wisten we al dat de N-VA óf in een centrumrechtse regering zou stappen, óf in een ploeg die werk maakt van institutionele hervormingen. Toen wisten we al dat de PS op communautair vlak demandeur de rien was en het ‘desastreuze socio-economische beleid’ van de regering-Michel wilde corrigeren.

Gwendolyn Rutten

De patstelling tussen de twee grootste partijen aan weerszijden van de taalgrens blijft dus duren. N-VA wil PS Paars-Groen zien aftasten, PS wil N-VA een confederale regering zien uitproberen. Maar daar blijft het niet bij. Beide tenoren willen ook de kleintjes kleur doen bekennen. Ben Weyts (N-VA) gaf maandagochtend een schot voor de boeg. ‘Ik vind dat de andere partijen nu ook duidelijkheid moeten scheppen’, klonk het op De Ochtend.

De PS echode die boodschap dinsdagochtend. Marcourt bracht expliciet de MR ter sprake. Die partij is zowaar toe aan een ‘gewetensonderzoek’, zei hij. De Franstalige liberalen kunnen zich niet blijven verstoppen achter de twee grootste formaties. ‘Stel dat PS en N-VA tot een akkoord zouden komen, zou MR die blanco cheque dan ondertekenen?’, vraagt hij retorisch. Ook de MR moet dus klare wijn schenken.

Marcourt stipte ook aan dat hij geduldig wacht op de nieuwe partijvoorzitters. De SP.A kent eind deze week de opvolger van John Crombez. De MR weet volgende week wie in de voetsporen van Michel treedt. En tegen uiterlijk 6 december heeft de CD&V haar nieuwe Wouter Beke. ‘Ik hoop dat de nieuwe partijleiders naar ons komen om samen iets op te bouwen’, aldus Marcourt.

De Waalse politicus noemde één partij niet bij naam: Open VLD. De Vlaamse liberalen organiseren volgens de huidige plannen hun voorzittersverkiezing pas in maart. Als Marcourt zijn redenering doortrekt, dan zou de federale formatie kunnen/moeten stilliggen tot dan. Want hoe men het ook draait of keert: Open VLD heeft een belangrijke sleutel in handen. De partij kan Paars-Groen maken of kraken.

En hoewel federaal fractieleider Egbert Lachaert de paars-groene piste eerder wegwaaide, wil voorzitter Gwendolyn Rutten dat niet met zoveel woorden gezegd hebben. Bij de Open VLD reageren ze trouwens geschrokken op de woordenwisseling tussen N-VA en PS. Dat het zo snel en zo hard escaleerde, zagen ze ook op de Melsensstraat niet aankomen.

Laaouej legt de vinger op de wonde: Open VLD (maar ook CD&V) moet duidelijkheid scheppen. ‘Dat ze stoppen met zich vast te kleven aan de N-VA’, luidde het bij de Brusselaar. Maar wat kan Rutten vóór maart doen?

De N-VA blijft het in ieder geval ‘onbegrijpelijk’ vinden mochten haar coalitiepartners van in de Vlaamse regering federaal kiezen voor Paars-Groen. ‘Maar’, zo stipte Parys aan, ‘de Vlaamse regering is volwassen genoeg om haar eigen koers te varen. Het zal niet simpel zijn, maar onmogelijk is het niet.’

Of hoe de hete aardappel willens nillens richting Gwendolyn Rutten, of haar opvolger, gaat.