Factcheck: ja, opgroeien op het platteland kan leiden tot beter navigatievermogen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Wie opgroeit in een landelijke buurt kan beter navigeren dan stedelingen.’ Dat lazen we onlangs in Plus Magazine. En het klopt deels.

In Plus Magazine lazen we dat wie opgroeit in een landelijke omgeving beter kan navigeren dan stedelingen. ‘Dat kwam aan het licht bij een onderzoek in ruim 40 landen waar tienduizenden mensen navigatieopdrachten moesten uitvoeren.’ Enig zoekwerk leidt naar een online publicatie van onderzoekers uit Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. Zij onderzochten data van 442.195 mensen uit 38 verschillende landen die het videospel Sea Hero Quest speelden. Daarin moet je met een boot navigeren. Uit eerder onderzoek blijkt dat dit een goede voorspeller is van navigatievermogens in het echte leven. En nu is dus een verschil opgemerkt tussen mensen die opgroeiden op het platteland en stedelingen.

‘Navigatie is een heel complex fenomeen’, zegt neuropsychologe Ineke van der Ham (Universiteit Leiden). ‘De onderzoekers keken enkel naar de vaardigheid om in een videogame je weg te vinden naar verschillende punten. Dat is nog iets anders dan je weg vinden in een vreemde buurt. Aan onze universiteit hebben we drie jaar geleden data van bijna 12.000 Nederlanders en Vlamingen onderzocht, maar toen konden we niet zo’n uitgesproken verschil aantonen tussen stedelingen en plattelandsbewoners. Al speelde natuurlijk mee dat onze steden veel complexer zijn dan pakweg de Amerikaanse. Maar in ander onderzoek konden we wél aantonen dat kinderen die zelf naar school fietsen of wandelen beter zijn in navigatie dan kinderen die door hun ouders worden gebracht. Dat zou je kunnen doortrekken naar het verschil tussen stad en platteland: stedelingen nemen vaker de metro, tram of bus, waardoor het minder noodzakelijk is om een mentale plattegrond van hun omgeving te bouwen. In een dorp gaat dat sowieso vlotter, omdat je meer duidelijke kenmerken aan de horizon hebt: een kerk ten noorden van je huis, bijvoorbeeld.’

Ook professor neuropsychologie Hans Op de Beeck is voorzichtig enthousiast. ‘Dit is geen experimenteel onderzoek waarbij personen op toevallige wijze aan de condities toegewezen werden. Daardoor kunnen andere factoren een rol spelen. Ik zou dit dus nog geen definitief bewijs durven te noemen. Maar het is zeker een mooie aanzet, dat past bij eerder onderzoek. Zo is ook bewezen dat taxichauffeurs een beter navigatievermogen hebben. Maar we mogen ook niet veralgemenen. Uit deze studie blijkt dat het verschil tussen stedelingen en plattelandsbewoners in sommige landen veel groter is dan in andere. In de VS is dat het meest uitgesproken, onder meer omdat steden er een schaakbordpatroon hebben: daar vind je heel makkelijk je weg, waardoor je dat navigatievermogen minder traint. In België en Nederland was er trouwens geen significant effect.’

‘De onderzoekers hebben met een gigantische dataset gewerkt, dus we mogen ervan uitgaan dat dit gedegen onderzoek is’, besluit professor neurofysiologie Wim Vanduffel (KU Leuven). ‘Soortgelijke resultaten zijn al aangetoond bij muizen. Als zij in een uitdagende omgeving wonen, ontwikkelen ze betere ruimtelijke vaardigheden. Ook bij mensen zou dat een rol spelen. Op het platteland is het vaak een grotere uitdaging om je weg te vinden. En hoe meer je getraind wordt, hoe beter je iets kunt.’