Alles wat u moet weten over de Britse verkiezingen

Op donderdag 8 juni trekt het Verenigd Koninkrijk naar de stembus voor vervroegde parlementsverkiezingen. Opvallend is dat vier van de vijf partijen met een andere leider naar de kiezer trekken dan twee jaar geleden.

Premier Theresa May organiseerde de vervroegde verkiezingen omdat ze naar eigen zeggen ‘eenheid’ wil in het parlement, in plaats van verdeeldheid. Ze hoopt vooral sterker uit de verkiezingen te komen, en dus meer kiezers achter zich te hebben in haar onderhandelingen rond de brexit.

In totaal strijden 3303 kandidaten van tientallen partijen voor de 650 zitjes in het Lagerhuis. Om je in te schrijven als kandidaat moet je simpelweg een formulier invullen en een borg van 500 Britse pond (zo’n 572 euro) ophoesten.

De meeste aandacht gaat uiteraard naar de kopstukken van de vijf grootste partijen. Dat zijn aftredend premier May (60) van de Conservatieven en Jeremy Corbyn (68) van Labour, op de derde plaats gevolgd door de Liberal Democrats aangevoerd door Tim Farron (47). Voor de 46-jarige Nicola Sturgeon van de Scottish National Party (SNP) staat de verkiezing vooral in het teken van een ander referendum: dat over de Schotse onafhankelijkheid. Het eurosceptische UKIP ten slotte staat onder leiding van de 40-jarige Paul Nuttall.

Winner takes all

Omdat de Britten de parlementszetels via het meerderheidsstelsel verdelen, zijn er evenveel kiesdistricten als beschikbare zetels (650). Dat stelsel, ook wel eens first past the post-systeem genoemd, zorgt ervoor dat slechts een kandidaat per district naar het Lagerhuis in Westminster, Londen mag trekken. The winner takes it all.

Dat systeem heeft grote gevolgen op de vertegenwoordiging in het parlement. Een veelbesproken voorbeeld is het resultaat van het eurosceptische UKIP. Die partij haalde in 2015 12,7 procent, ofte bijna 4 miljoen stemmen. Die score was goed voor één zitje in het Lagerhuis.

De keuze van UKIP om tijdens deze verkiezingen niet op te komen in sommige Labourdistricten kan daarom grote gevolgen hebben. Verwacht wordt dat de Conservatieven van May veel voormalige UKIP-kiezers zullen aantrekken en zo de Labour-kandidaat verslaan.

Stemmen in de pub

De Britten stemmen met pen en papier. De stembureaus staan verspreid over heel het land en ze zijn geopend van 7 uur tot 22 uur plaatselijke tijd (respectievelijk 8 en 23 uur Belgische tijd). Het sluitingsuur is zo laat omdat de Britten stemmen op een werkdag.

De locaties van de bureaus zijn niet altijd conventioneel. Zo kon je in 2015 in het noordelijke dorpje Pica stemmen in een huiskamer – te midden van sofa’s en familiefoto’s. Ergens in het nabijgelegen Tallentire werd dan weer een pub in gebruik genomen. Nabij Oxford gooide de lokale wasserette haar deuren open voor kiezers.

Naast de inwoners van het Verenigd Koninkrijk kunnen ook burgers uit het Britse Gemenebest hun stem uitbrengen. Dat wil zeggen dat Australiërs, Indiërs en Canadezen kunnen beslissen over de samenstelling van het Britse parlement. Dat geldt ook voor inwoners van onder andere Botswana, Fiji en Sri Lanka. Het is wel vereist dat je de toestemming hebt om legaal het VK binnen te mogen.

De minimumleeftijd om te mogen stemmen is – net als bij ons – achttien jaar. Wel je kan jezelf al registeren als kiezer op de leeftijd van zeventien. Jonge kiezers in Schotland vangen bot vandaag. Voor de Schotse parlementsverkiezingen mogen Schotten vanaf zestien jaar immers hun stem uitbrengen en dat geldt dus niet voor de Britse verkiezingen.