Factcheck: nee, deze video werd niet opgenomen in Canada, maar in Oekraïne

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op sociale media gaat een nieuwsfragment van de Amerikaanse nieuwszender CNN viraal. Volgens sommige socialemediagebruikers zouden de beelden in Canada opgenomen zijn, en niet in Oekraïne, zoals CNN stelt. In de video is namelijk een brandweerman te zien die een jas draagt met daarop Edmonton, de naam van een Canadees stadje. De beelden werden wel degelijk in de Oekraïense stad Lviv gemaakt. De brandweerman droeg een pak dat werd geschonken door een hulporganisatie uit Edmonton.

Op 28 maart post een Nederlandse Twitteraccount met 21.600 volgers een nieuwsfragment van de Amerikaanse zender CNN. ‘CNN – Fakenews!’ lezen we in het bijschrift. ‘CNN laat een brand in Edmonton (Canada) lijken op aanvallen in Lviv, Oekraïne. De beelden tonen echter duidelijk brandweeruniformen met ‘Edmonton’ achterop geschreven.’ (hier gearchiveerd). Onder het fragment post het account ook een screenshot waarop we inderdaad een brandweerman zien, die een jas draagt met daarop Edmonton (hier gearchiveerd). De tweet wordt 1199 keer geliket en ruim 700 keer gedeeld.

Ook via diverse Telegramgroepen wordt de video verspreid (hier en hier gearchiveerd). Het fragment wordt gebruikt om de geloofwaardigheid van reguliere media, zoals CNN, in twijfel te trekken. Eerder circuleerden er ook al vervalste tweets van de Amerikaanse zender online.

Komen de beelden uit Canada of Oekraïne?

We nemen enkele screenshots van de video en voegen die in op Google Afbeeldingen. Zo komen we terecht op het Twitteraccount van CNN-journalist Nora Neus, die de video op 26 maart postte (hier gearchiveerd).

Op die dag vonden er in Lviv verschillende raketaanvallen plaats. Een van die raketten raakte een brandstofdepot, van waaruit CNN-journalist Don Lemon live verslag gaf. Ook The New York Times maakte melding van de aanval op het brandstofdepot. Firms, het globale branddetectiesysteem van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa, registreerde de brand, net als Nasa’s branddetectiesysteem, registreerde de brand, net als UA Maps, een live monitoringtool voor de oorlog in Oekraïne.

We gaan op zoek naar de geolocatie van het brandstofdepot. De Twittervideo geeft ons weinig informatie over de omgeving. We zoeken ander beeldmateriaal en vinden op YouTube een andere CNN-reportage van Lemon. Daarin zien we hoe hij tussen twee gebouwen in lijkt te staan. Links van hem zien we een een muurtje (1). Rechts achter Lemon zien we vier oliedepots, waarvan de drie achterste in brand staan (2). Rechts zien we een andere muur die deels betegeld lijkt te zijn (3).

Via satellietbeelden op Google Maps en Google Earth vinden we de locatie van het oliedepot terug (coördinaten 49.85908016044911, 24.054629325326044).

We zien de muur (1), de oliedepots op de achtergrond (2) en de deels betegelde muur (3). De beelden werden dus wel degelijk aan het oliedepot in Lviv opgenomen.

Maar ook in de originele video zien we op seconde 29 de Edmonton-jas opduiken (rood kader).

Waar komt die jas dan vandaan?

We tikken ‘Edmonton Fireman Ukraine’ in op Google. Een van de zoekresultaten is een artikel van de Canadese nieuwszender CTV.

Daarin lezen we dat de Canadese organisatie Firefighter Aid Ukraine, met zetel in Edmonton, sinds acht jaar brandweermateriaal aan Oekraïense collega’s doneert. Volgens Kevin Royle, oprichter van de organisatie, worden de markeringen op de pakken normaliter verwijderd voor de uniformen worden verzonden, maar moet een van de pakken door de mazen van het net zijn geglipt.

We surfen naar de Facebookpagina van de organisatie. Op 26 maart deelde de organisatie enkele foto’s van het CNN-fragment (hier gearchiveerd).

Op 28 maart deelde de organisatie een officiële verklaring over de pakken. In de post lezen we het volgende: ‘We delen deze post van 2017 waarin we gedoneerde brandweerkleding in Lviv verdeelden. Zie je ‘Edmonton’ op de achterkant van de jas? Er is geen samenzwering. Onze vrienden-brandweerlieden en collega’s zijn in gevaar en we zullen hen blijven steunen. Als jij of je departement helmen, laarzen, brandweerpakken etc. te doneren hebben, contacteer ons dan. De nood is groter dan ooit.’

Ook in maart dit jaar doneerde de organisatie 14 ton aan reddingsmateriaal, lezen we in een artikel van de Canadese nieuwszender Global News.