Factcheck: nee, deze video toont geen recente rellen in Spanje

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

30.000 mensen bekeken op Facebook een video die zou illustreren dat ‘Spanje het meer dan zat is’. Het filmpje toont echter geen ontevreden Spanjaarden, maar relschoppende Argentijnen in Buenos Aires vóór de coronacrisis.

Op 24 februari plaatst een Nederlander een video op Facebook met als bijschrift: ‘Spanje is het ook meer dan zat’. We zien hoe een groep mensen terugtrekkende oproerpolitie met stenen bekogelt. Agenten raken gewond door de regen aan stenen. De video wordt meer dan 1000 keer gedeeld en meer dan 30.000 mensen hebben de gewelddadige beelden al bekeken.

Komen deze beelden inderdaad uit Spanje? En tonen ze protest van mensen die covid-19 en de maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus beu zijn, zoals het bijschrift stelt?

We bekijken de video en zoeken naar elementen die ons naar de juiste context kunnen leiden. De video heeft een lage beeldkwaliteit. Screenshots opladen in Google Afbeeldingen of andere zoekmachines levert geen resultaat op. Op de schilden van de oproerpolitie kunnen we wel een tekst ontwaren.

We proberen met deze beperkte info te achterhalen uit welk land deze agenten komen. We lezen ‘policia’, met daaronder een kort woordje gevolgd door ‘la’ en dan een langer woord dat we niet kunnen lezen. Het korte woordje voor ‘la’ zou wel eens ‘de’ kunnen zijn. In het Spaans lezen we dan ‘policia de la’ of vertaald ‘politie van de’.

Met die veronderstelling zoeken we in Google. We weten dat deze woorden achter elkaar volgen en plaatsen ze daarom tussen aanhalingstekens, zodat Google zoekt naar die specifieke woorden in die volgorde. Het laatste woord kunnen we niet lezen en vervangen we daarom door een *, zodat Google naar een willekeurig woord zoekt. We voegen ook het Spaanse woord voor ‘rellen’ toe.

Zo komen we uit bij een foto (rood kader) van agenten met soorgelijke schilden. Op hun uniform staat ‘policia de la ciudad’ of ‘politie van de stad’. De vraag is natuurlijk: welke stad? We verfijnen onze zoekopdracht.

Zo komen we uit bij een artikel van de Spaanse krant El País van 19 december 2017 met als titel ‘strijd in Buenos Aires om de pensioenhervorming te stoppen’. Het artikel over een betoging in Argentinië bevat een video met vergelijkbare rellen, maar het zijn niet dezelfde beelden die op Facebook circuleren.

Hoewel het niet dezelfde beelden zijn, zien we wel dat de agenten in de video op Facebook (links) en op de video van El País (rechts) dezelfde schilden gebruiken. We zien dus tweemaal leden van de politie van Buenos Aires. De schilden komen ook terug op foto’s van de oproerpolitie van de Argentijnse hoofdstad.

We vermoeden dus dat de beelden afkomstig zijn uit Buenos Aires. El País schrijft dat de rellen eind 2017 plaatsvonden voor het parlementsgebouw in die stad. We zoeken die locatie in Google Maps en bekijken foto’s van op het Plaza del Congreso. We vergelijken zo’n foto (rechts) met een screenshot uit de video op Facebook (links). We zien een vergelijkbare lantaarnpaal (lichtgroene kaders) en een vuilnisbak (paarse kaders).

Op die video op Facebook (links) zien we in de achtergrond een gebouw. Hetzelfde gebouw zien we ook terug in Google Street View (rechts) waar de Rodríguez Peña-straat uitkomt op het Congresplein. De opeenvolging van ramen en balkons toont dat het hier om hetzelfde gebouw gaat (gele kaders).

We hebben nu de exacte locatie van de beelden kunnen bepalen. Maar we kunnen via Google Maps ook het moment van de opname proberen te achterhalen. Dit doen we door linksboven in Google Maps op het icoontje met het uurwerk te klikken.

Op die manier kunnen we oudere versies van Google Street View bekijken. Zo vergelijken we de meest recente foto uit Google Street View van juni 2019 met een foto op dezelfde locatie van twee jaar eerder, juni 2017.

Veel elementen zijn hetzelfde, maar we zien ook dat er in 2017 drie buitenunits van een aircosysteem aan de gevel van het gebouw op de rechterstraathoek hingen. In 2019 was dat er slechts één. Dat is relevant, want we zien die drie airco-units ook terug in de achtergrond van de Facebookvideo (links).

We kunnen dus concluderen dat de beelden zeker dateren van vóór juni 2019. De kans is groot dat ze dezelfde rellen tegen een pensioenhervorming laten zien als die in het artikel van El País. In elk geval zijn het geen recente beelden en hebben ze dus niets te maken met covid-19.

Het bijschrift dat de video in Spanje situeert is ook incorrect. Dat wil niet zeggen dat er in Spanje geen protest tegen de coronamaatregelen is geweest. De BBC schreef over een protest tegen de mondmaskerplicht in de Spaanse hoofdstad Madrid in de zomer van 2020. Onder andere Reuters, The Guardian en het Spaanse persagentschap EFE berichtten ook over rellen in verschillende Spaanse steden eind oktober 2020 naar aanleiding van protest tegen de noodtoestand vanwege covid-19.