Factcheck: nee, deze foto toont geen Frans protest tegen invoering coronapas

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Online circuleert een foto van een enorm massaprotest. Daarbij wordt geschreven dat het om een Franse betoging tegen de invoering van een coronapas zou gaan. Dat klopt niet. De foto werd genomen in 1991 op het Moskovitische Manezhnayaplein en toont een protest tegen de toenmalige regering van de Sovjet-Russische leider Mikhail Gorbatsjov.

Sinds 19 juli zijn Fransen verplicht om een coronapas op zak te hebben als ze evenementen, bioscopen of musea willen bezoeken. De maatregel wordt vanaf 9 augustus uitgebreid naar de horeca en de winkelcentra. De pas is vanaf dan ook verplicht voor vlieg- en treinreizen.

Enkel mensen die dubbel gevaccineerd zijn of een negatieve coronatest van minder dan 48 uur oud kunnen voorleggen, hebben recht op zo’n pas. De maatregelen werden door de Franse regering genomen om de vaccinatiegraad in het land op te krikken.

Genoeg reden voor de Fransen om drie weekenden lang op straat te komen. Volgens de Franse krant Le Monde manifesteerden op zaterdag 31 juli zo’n 200.000 mensen tegen de maatregel. In Parijs was er sprake van bijna 15.000 betogers.

Op de dag van de protesten verschijnt een foto online van een indrukwekkende mensenmassa, met daarop ‘La 4e vague, c’est nous – Allons enfants’, vrij te vertalen als ‘De vierde golf, dat zijn wij – komaan, jongens en meisjes’.

De foto bereikt ook Belgische en Nederlandse sociale media. De Facebookgroep ‘De Leugen Regeert 2.0.’, die 1400 volgers telt, post de foto op 1 augustus. De afbeelding wordt 1000 keer gezien en 29 keer gedeeld. Waar de foto genomen zou zijn, wordt niet vermeld.

We nemen een screenshot van de foto en voeren een omgekeerde zoekopdracht uit via de zoekmachines Tineye, Google Afbeeldingen en Yandex.

Uit de Google-resultaten kunnen we afleiden dat de foto op 31 juli op Twitter begon te circuleren.

De foto zelf vinden we ook terug in een artikel op de Franse website AgoraVox, gepost op 26 juli, enkele dagen voor het protest. AgoraVox startte als een website voor burgerjournalistiek maar volgens een artikel in het Franse weekblad L’Obs vervelde de site de afgelopen jaren tot een platform voor samenzweringstheorieën.

Uit de zoekresultaten van Tineye zien we dat de foto al zeker circuleert sinds 2 februari 2014. We kunnen dus met zekerheid zeggen dat de foto niet genomen is op een van de protesten op 31 juli 2021.

De zoekresultaten op Yandex leiden ons naar een post op de Amerikaanse sociale nieuwswebsite Reddit. De gebruiker die de foto post, schrijft erbij dat hij in Moskou is gemaakt, toen de hardrockband Metallica daar optrad. Klopt niet, zegt een andere gebruiker. Die verwijst naar een protest dat in januari 1991 zou hebben plaatsgevonden op het Manezhnayaplein in hartje Moskou.

We googelen ‘Manezhnaya square protest’. We vinden een artikel van het Amerikaanse dagblad USA Today, waarin we de foto terugvinden. Zo’n half miljoen Russen zouden op 19 maart 1991 de straat zijn opgetrokken om tegen de toenmalige regering van Russisch president Mikhail Gorbatsjov te protesteren en om de Baltische onafhankelijkheidsstrijd te steunen. In het bijschrift staat dat de foto door Dominique Mollard van het Amerikaanse persagentschap Associated Press genomen werd. We googelen ‘Dominique Mollard Associated Press’ en vinden de foto op de site van AP Images. Als datum wordt ook 19 maart 1991 gegeven.

In andere artikels, zoals op The Atlantic en op de Russische site Medusa wordt 10 maart als datum van de manifestatie gegeven. We nemen contact op met Associated Press en vragen om verheldering. In hun antwoord bevestigen ze dat de foto werd genomen op 10 maart en niet op 19 maart.