Factcheck: nee, deze beelden van ‘valse’ lijkzakken werden niet in Oekraïne gemaakt

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Online circuleert een video van wat een nieuwsbericht over Oekraïne lijkt te zijn. In de lijkzakken op de achtergrond is overduidelijk een levende persoon te zien. Het gaat om een gemanipuleerde video. De beelden werden niet in Oekraïne gemaakt. Ze zijn van een Oostenrijkse zender en tonen een klimaatprotest in Wenen.

Online circuleert een video van wat een nieuwsfragment over Oekraïne zou zijn. In de video lijkt een journalist met een Amerikaans accent live verslag te geven terwijl achter hem lange rijen lijkzakken te zien zijn. Op 0:06 beweegt een van de lijkzakken. Onderaan de video lezen we: ‘Oekraïens ministerie van Gezondheid: 57 dood, 169 gewond over heel Oekraïne als gevolg van Russische aanval.’

‘Dit verdient een oscar’, lezen we in het bijschrift in een Facebookpost in de Facebookgroep Wat je niet ziet op TV. ‘Het verhaal is met de dag steeds slechter in elkaar gezet’, luidt het verder. De video wordt er in minder dan 24 uur meer dan 16.000 keer gezien. Ook op YouTube wordt de video meer dan 15.000 keer bekeken.

Uit de commentaren blijkt dat heel wat socialemediagebruikers de beelden voor echt aannemen, waardoor ze gaan twijfelen aan de betrouwbaarheid van de media.

‘Wauw morsdood is die’, lezen we onder een andere Facebookpost met dezelfde video. ‘Zo worden we voor de gek gehouden… om angst te zaaien…’, lezen we bij een andere.

Ook op andere Facebookaccounts en op Twitter circuleert de video (hier, hier, hier en hier gearchiveerd).

We gaan op zoek naar de originele beelden. We nemen enkele screenshots van de video en voeren die in bij Google Afbeeldingen. In de zoekresultaten vinden we een reportage over een klimaatprotest in Wenen. De reportage is van de Oostenrijkse zender OE24. Het protest vond op vrijdag 4 februari plaats. In de reportage horen we de Duitstalige journalist zeggen dat de klimaatorganisatie Fridays for Future het protest heeft georganiseerd. De beelden hebben dus niets te maken met de oorlog in Oekraïne, er blijkt alleen achteraf een andere geluidsband op de beelden te zijn gemonteerd.

Fragment NBC News

Vanwaar komt de geluidsband die op de beelden is gemonteerd? We geven de eerste woorden van de journalist in bij Google (‘at least 59 killed, at least 149 people wounded’) en voegen de Engelse benaming van Oekraïne als zoekterm toe. We klikken op ‘Video’s’, waarmee we zoeken naar videofragmenten die dezelfde woorden bevatten, en komen zo terecht op het webportaal MSN.

Daar zien we een nieuwsitem van de Amerikaanse zender NBC, dat op 25 februari werd opgeladen. Het videofragment staat ook op de YouTube-account van NBC News, eveneens op 25 februari opgeladen. In dat fragment zien we correspondent Cal Perry live verslag uitbrengen vanuit de Oekraïense stad Lviv. Hij heeft het over de Russische inval in het land. Vanaf 0:23 horen we hem de woorden zeggen die in de Facebookvideo over de beelden werden gemonteerd.